Droga krajowa nr 94, zwana czasem "starą czwórką", jest bezpłatną trasą alternatywną dla autostrady A4. Jadąc ze Zgorzelca do Przemyśla mijamy tak piękne miasta i miasteczka, że aż żal się nie zatrzymać. Zjeżdżanie "w bok" otwiera nieograniczone możliwości.

Długość DK94 to około 675 km, co czyni ją jedną z największych dróg krajowych w Polsce. Jej początek jest zlokalizowany w miejscowości Zgorzelec, gdzie znajduje się przejście graniczne z Niemcami. Natomiast wieś Korczowa, na obszarze której leży granica polsko-ukraińska, jest zarazem ostatnim punktem na mapie, do którego dociera DK94.

Trochę danych: Droga krajowa nr 94 przebiega aż przez pięć województw (dolnośląskie, opolskie, śląskie, małopolskie i podkarpackie).

Odcinek Zgorzelec - Legnica to kraina opuszczonych pałaców (często w ruinie), wiatraków (głównie holendrów, choć zazwyczaj bez śmigieł) oraz krzyży pokutnych. Tymi ostatnimi jest pokryty cały Dolny Śląsk (i daleko poza jego granice). Absolutną perłą jest jednak Żeliszów. Na eksploracji opuszczonyh pałaców i dworów można tu spędzić... dużo czasu (znaczna ich część znajduje się wzdłuż krajowej czwórki.)

Trasa przebiega też przez stolicę Dolnego Śląska - okrąża go od strony południowej, co oznacza dzielnice takie jak: Krzyki, Brochów i Radwanice (gdzie rozlewa się Odra). Natomiast Bielany Wrocławskie (Ikea:) - czyli miejsce, gdzie niegdyś łapało się stopa), to granice turystyczne Wrocławia, a tam jest autostrada. Ale to tak bardziej dla mojej sklerotycznej pamięci.

Brzeg (zamek w Brzegu), Opole - Muzeum Wsi Opolskiej! i kilka drewniianych, ukrytych w polach i lasach, kościółków, ruinek i takich innych, do których serce się wyrywa. A droga krajowa ma ten plus, że ma parkingi, a nie MOPy. I pobocze, a nie betonowy mur. Jedzie się wolniej - jasne. Ale... po co się gdzie spieszyć?

No właśnie - Górny Śląskjest ogromny i położony "w pionie". Ma wiele atrakcji różnistych. Ale jest tak rożnorodny, że traktować go jako całość, oczywiście się da, ale... ja nie umiem. Zatem jakie mamy miejsca wzdłuż czwórki? Ano Gliwice, Bytom, Dąbrowa Górnicza, Czeladź, Będzin (zamek) i...Tarnowskie góry z kopalnią srebra (ta, z listy UNESCO).

Olkusz leży na styku Jury Krakowsko-Częstochowskiej w płn. części województwa małopolskiego. Atrakcyjność turystyczna miasta wynika zarówno z ciekawego położenia, na chętnie odwiedzanym przez turystów Szlaku Orlich Gniazd, jak i ze względu na jego bogatą historię. Większość historyków zalicza Olkusz do jednego z najstarszych miast w Małopolsce. Historia miasta związana była od początku z górnictwem srebra i ołowiu. czasy jego największej świetności przypadają na XV i XVI wiek.

Kraków jaki jest, każdy widzi. Ale jeżeli zejdzie się z głównych tras, można natknąć się na miasto, w którym zagoniony człowiek XXI w. staje w miejscu i przeciera oczy ze zdumienia. Oto brukowane uliczki, piękne place i tajemnicze zaułki same nakłaniają do niespiesznego spaceru i wsłuchiwania się w ciągle żywe opowieści ducha Starego Miasta.

49.98398, 20.05304

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Wielickie

Trans Polska: DK 94 >>

Wieliczka kojarzy się niemal jedynie z kopalnią soli, wpisaną na pierwszą listę UNESCO. Jest to niewątpliwie perła regionu tak ogromna, że nawet Kraków, ze swoim Starym Miastem i żydowskim Kazimierzemm, niejednokrotnie wyciągał marketingowe macki w kierunku Wieliczki. Nie udało się. Wieliczka to Wieliczka. W samej Wieliczce, a mało kto o tym wie, znajduje się drewniany kościół św Sebastiana, z pięknymi dekoracjami malarskimi autorstwa W. Tetmajera. Jak również odrestaurowany kirkut. Bo Wieliczka to nie tylko kopalnia.

49.97192, 20.31969

Miniregion: Pogórze Wielickie

Trans Polska: DK 94 >>

Kościół obecnie pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela wzniesiony w stylu barokowym w latach 1738-1749 na miejscu dwóch poprzednich kościołów drewnianych. Wraz z dzwonnicą, w której mieści się część Muzeum Parafialnego, tworzy wyjątkowo ciekawy zespół świadczący o potędze miejscowej parafii istniejącej już ponad osiemset lat. W zakrystii obejrzeć można malowidła ścienne z XVIII wieku przedstawiające zakonników z Chełmu. Muzeum w którym prezentowane są cenne archiwalia parafialne (XVI-XX w.), kolekcja zabytkowych ornatów z XVII-XIX w., szaty liturgiczne, zabytki dawnej sztuki złotniczej, stare księgi liturgiczne, unikatowe kroniki parafialne sięgające XVI w., księgi parafialne prowadzone od XVII stulecia, inwentarze, plany, mapy, mszały i wiele innych. Pochodząca z 1751 roku drewniana figura Jana Nepomucena oraz współczesna płaskorzeźba obrazująca początki parafii to główne ozdoby ekspozycji w dzwonnicy.

49.97413, 20.26264

Miniregion: Pogórze Wielickie

Trans Polska: DK 94 >>

Grodkowice mają rodowód średniowieczny. Od czasów najdawniejszych aż do pocz. XVII w. wieś ta wraz z sąsiadującym Brzeziem była własnością rodu Zadorów. W Brzeziu zamieszkiwali Zadorowie zwani Lanckorońskimi, natomiast Grodkowice należały do spokrewnionych z nimi Zadorów nazywanych Bąkami lub Rozpierskimi. Najstarsze wzmianki o Grodkowicach pochodzą z lat 1270 (Codex diplomaticus Poloniae) i 1380 (Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej). Dziś mieści się tu hotel.

50.03419, 20.21788

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Wielickie

Trans Polska: DK 94 >>

Niepołomice leżą na skraju Puszczy Niepołomickiej, jednego z największych kompleksów leśnych w Małopolskim. Puszcza Niepołomicka pocięta jest dróżkami i szlakami, ale w tzw. ostępach znajdziecie jeziorka, mokradła i tajemne zakątki.

49.96898, 20.41765

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Bocheńskie

Trans Polska: DK 94 >>

Ziemia Bocheńska - tej nazwy nie znajdziecie na mapie ani w aktach urzędowych. Oznacza ona tereny, które łączyły i łączą ścisłe związki historyczne, kulturowe i gospodarcze z miastem Bochnią. Terytorialnie utożsamiana jest z obszarem powiatu bocheńskiego, położonego w środkowej części województwa małopolskiego. Rozciąga się od rzeki Wisły na północy aż po wzniesienia Beskidu Wyspowego na południu. Stolica tej ziemi - Bochnia leży dokładnie na styku dwóch różnych krajobrazów, niejako dzieląc tereny Bocheńszczyzny na górzyste południe i nizinną północ.

49.96898, 20.41765

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Bocheńskie

Trans Polska: DK 94 >>

Kopalnia Soli Bochnia to najstarsza kopalnia soli kamiennej w Polsce. Według źródeł historycznych początek jej działalności sięga aż 1248 roku.

Zwiedzanie kopalni pozwala dobrze poznać sposoby dawnej techniki wydobywczej. Specyficzny nastrój "surowych", lecz przez to tchnących autentyzmem podziemi, zdaje się przenosić zwiedzającego w odległe stulecia. Stare wyrobiska - prawdziwy podziemny labirynt pod miastem - dostarczają także niezrównanych wrażeń estetycznych. W bocheńskiej kopalni do zwiedzania udostępnione są aż trzy trasy turystyczne: Podstawowa trasa z Podziemną Ekspozycją Multimedialaną, Trasa historyczna "Wyprawa w Stare Góry" oraz Trasa przyrodnicza, każda z nich różni się stopniem trudności.

49.969, 20.42819

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Bocheńskie

Trans Polska: DK 94 >>

Dzwonnica z 1991 r., zrekonstruowana po pożarze w 1987 r. Na wzór obiektu z I poł. XVI w.; konstrukcji słupowej, oszalowana, z ostrosłupowym hełmem pokrytym gontem. Wieżę zbudowano w konstrukcji słupowej z drewna dębowego. Szkielet budowli stanowi dziewięć głównych słupów. Cztery wyznaczają naroża, cztery rozmieszczone są w połowie długości ścian. Środkowy słup, zwany królem, sięga aż po konstrukcję ostrosłupowego hełmu. Dzięki dobrej statyce odpowiadała też potrzebom dzwonnicy (dzwony zawieszano w izbicy).

49.9742, 20.6067

Miniregion: Pogórze Wiśnickie

Trans Polska: DK 94 >>

Na cmentarzu zachowało się kilkaset macew. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek pochodzi z 1823 lub 1824 r. i upamiętnia kobietę o imieniu Itel. Najmłodszy grób znajduje się tuż przy wejściu, w miejscu pochówku zmarłej w dniu 10 kwietnia 1960 r. Jadwigi Ziarneckiej (Sali Ebenholz), córki Herza (Henryka) Ebenholza i Reginy z domu Knobloch. Prawdopodobnie pod koniec 1974 r. lub na początku 1975 r., w związku z planami likwidacji cmentarza, władze wezwały rodzinę J. Ziarneckiej do ekshumacji zwłok i przeniesienia ich na cmentarz komunalny. Przeciwko tym planom zaprotestował Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego. Zachował się też charakterystyczny dla cmentarzy żydowskich podział na kwatery męskie i żeńskie. Groby kobiet znajdują się po lewej stronie cmentarnej alei, groby mężczyzn - po prawej. Podczas I wojny światowej w obrębie cmentarza powstał cmentarz wojskowy nr 275, na którym pochowano 21 żołnierzy armii Austro-Węgier.

49.95817, 20.5944

Miniregion: Pogórze Wiśnickie

Trans Polska: DK 94 >>

Budynek dawnego Teatru Letniego z 1902 r. w zespole urbanistyczno-architektonicznym browaru w Okocimiu. Wybudowany na planie prostokąta, z czterema ryzalitami, parterowy, z piętrem w części południowej, częściowo podpiwniczony. Obiekt o cechach tzw. stylu zakopiańskiego, wzniesiony w konstrukcji ryglowej (rygle i słupy drewniane) z ceglanym wypełnieniem, oszalowany. Dachy półszczytowe, z oszalowanymi polami w półszczytach, dekorowanymi listwami układanymi na kształt "promieni", kryte blachą. Ściany pod okapami dachów obite są szerokimi listwami z motywami rozet i szarotek. Część otworów okiennych i drzwiowych ujęta została w laubzegowane obramienia. Nad salą główną strop otwarty z widoczną więźbź dachową. Sala podzielona dwoma rzędami słupów z mieczami. Nad dawną sceną strop belkowy.

49.95809, 20.5983

Miniregion: Pogórze Wiśnickie

Trans Polska: DK 94 >>

Pałac Goetz to połączenie piękna arystokratycznych tradycji oraz bogactwa o charakterze historycznym i kulturowym. Położony w południowej Polsce, wzniesiony przez założycieli Browaru Okocim, jest jedną z najpiękniejszych rezydencji fabrykanckich przełomu XIX i XX wieku.

Historia tego miejsca nierozerwalnie łączy się z protoplastą polskiej linii Goetzów - Janem Ewangelistą, który w 1845 roku przyjechał z Wirtembergii do Okocimia, by wraz z polskim wspólnikiem założyć browar. Wspaniały człowiek, który nie tylko dbał o interesy browaru, ale i o jego pracowników. W swojej filantropijnej i społecznej działalności budował szkoły, kościoły, biblioteki pomagając mieszkańcom biednej wówczas Galicji.

Budowa Pałacu przypadła w udziale drugiemu pokoleniu rodu Goetzów - Janowi Albinowi, który wychowywany przez swojego ojca w duchu polskim, uprawomocnił swoje nazwisko w szlacheckim już rodzie jako Jan Albin Goetz Okocimski. Jan Albin nie tylko okazał się operatywnym zarządcą całego majątku, ale i niezrównanym przemysłowcem, królem piwa, twórcą potęgi browaru w Okocimiu, filantropem i mecenasem sztuki. Podobnie jak jego ojciec był wrażliwy na sprawy społeczne, polityczne i gospodarcze Polski, a jego zaangażowanie zostało docenione Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

49.96421, 20.71579

Miniregion: Pogórze Wiśnickie

Tematycznie: Zamki

Trans Polska: DK 94 >>

Zamek w Dębnie to wielkopańska rezydencja, która uchodzi za perłę polskiej architektury z czasów późnego gotyku. Do dziś obiekt przetrwał w stanie niemal niezmienionym od czasów powstania. Zachowała się pierwotna struktura murów, dawny układ wnętrz oraz część efektownego wystroju. Uwagę zwracają gotyckie, renesansowe i barokowe portale. Budowlę wzniesiono w celach przede wszystkim reprezentacyjnych. Składa się ona z czterech części, połączonych drewnianym gankiem. Mury zamku zdobią kamienne płaskorzeźby o motywach roślinnych, geometrycznych i godła herbowe.

Budowla powstała w latach 1470-1480, z polecenia i za pieniądze kanclerza wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego, Jakuba z Dębna herbu Odrowąż. W 1586 roku zamek przeszedł renowację w stylu renesansowym, a pod koniec XVIII wieku dodano elementy barokowe. Dobudowano również część północnego skrzydła i wyburzono postawioną po wschodniej stronie zamku kaplicę. Z tego okresu pochodzi również lokalna legenda o Tarłównie, córce ówczesnego pana zamku, która miała być przez niego zamurowana żywcem za nieposłuszeństwo. Ponoć jej duch - Biała Dama - po dziś dzień nawiedza warownię.

W kolejnych wiekach budowla wielokrotnie zmieniała właścicieli, jednak przeprowadzane przez nich remonty nie zmieniły jego oryginalnej struktury. W XIX wieku w jej murach skrywali się uczestnicy powstania listopadowego. Ostatni z prywatnych właścicieli zamku, Stanisław Jastrzębski, opuścił go we wrześniu 1939 roku, a teren przejęły w zarząd niemieckie władze okupacyjne. Po wojnie zamek stał się własnością Skarbu Państwa. Użytkował go Związek Historyków Sztuki i Kultury, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, a przez pewien czas także szkoła przysposobienia rolniczego i biblioteka. Krótko mieścił się w nim nawet posterunek milicji. W 1947 rozpoczął się remont zamku, trwający z przerwami do 1976 roku. Potem obiekt znalazł się pod kuratelą tarnowskiego Muzeum Okręgowego (jako jego oddział), które już rok później zorganizowało w nim stałą ekspozycję historycznych wnętrz zamkowych. Obecnie można tam zwiedzić bogato wyposażone pomieszczenia: kuchnię, winnicę, spiżarnię, salon czy też kapliczkę. Wystawy obejmują między innymi militaria, narzędzia tortur, zabytkowe naczynia i sprzęty kuchenne, ozdobne meble, gobeliny i wykonane w różnej technice obrazy.

Dziś zamek jest wizytówką Gminy Dębno i miejscem licznych wydarzeń kulturalnych. Bodaj najbardziej znanym z nich jest organizowany co roku Turniej rycerski o Złoty Warkocz Tarłówny.

49.95809, 20.84165

Miniregion: Pogórze Wiśnickie

Trans Polska: DK 94 >>

Kościół wybudowany w XVII wieku, na miejscu wcześniejszego z 1209 roku, do dziś zachował się w niemal niezmienionej formie. W latach 1892- 1893 został gruntownie wyremontowany i oszalowany, w latach 2014- 2015 remontowano elewację i dach oraz żelazno-kamienne ogrodzenie. Wybudowano też drogę procesyjną. Za kościołem znajdował się szpital dla ubogich wzmiankowany w 1460 roku, działający od XIV wieku, zlikwidowany i rozebrany w czasie drugiej wojny światowej.

Kościół wybudowany w XVII wieku, na miejscu wcześniejszego z 1209 roku, do dziś zachował się w niemal niezmienionej formie. W latach 1892- 1893 został gruntownie wyremontowany i oszalowany, w latach 2014- 2015 remontowano elewację i dach oraz żelazno-kamienne ogrodzenie. Wybudowano też drogę procesyjną. Za kościołem znajdował się szpital dla ubogich wzmiankowany w 1460 roku, działający od XIV wieku, zlikwidowany i rozebrany w czasie drugiej wojny światowej.

To budowla drewniana konstrukcji zrębowej o ścianach oszalowanych pionowymi deskami, z prostokątną nawą z przedsionkiem, nad którym zbudowano chór muzyczny, oraz zamkniętym trójbocznie prezbiterium z zakrystią. Świątynię kryje dwuspadowy, jednokalenicowy dach gontowy z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią, zakrystię dach pulpitowy.

Nawę kryje pozorne sklepienie kolebkowe z płaskimi odcinkami po bokach, prezbiterium strop płaski. Trzy neorenesansowe ołtarze z końca XIX wieku, mają nastawy zbudowane przez Walentego Lisieńskiego z Brzeska. W ołtarzu głównym z 1603 roku znajdują się kopie renesansowych obrazów z tryptyku namalowanego przez Stanisława Tarczowskiego około 1560 roku. W ołtarzu bocznym z relikwiami świętej Kingi znajduje się jej wizerunek, dzieło Floriana Cynka, ucznia Jana Matejki. Dzwon w 1655 roku odlał ludwisarz Baltazar Heroldt z Bratysławy. Przy kościele stoi kamienna figura Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej z 1889 roku, dzieło rzeźbiarza Adeoatusa Martyńskiego z Borzęcina.

50.01251, 20.98834

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Ciężkowickie

Trans Polska: DK 94 >>

Wystarczy spacer po Starym Mieście, aby przekonać, że częściowo zachowało dawny, małomiasteczkowy charakter, z zabytkami, które mogą przypominać Kraków przed nadejściem ery masowej turystyki. Zdaniem dziennikarki CNN, Julia Buckley, rynek Starego Miasta to wspaniała mieszanka stylów architektonicznych. Do tego wiele przykładów żydowskiego dziedzictwa (choć żydowska społeczność została wyeliminowana podczas II wojny światowej - kultura jednak pozostała. Dodajmy jeszcze - przepiękne drewniane kościoły, rzeźbioną bramę seklerską i jedyne w Polsce (a możliwe, że i na świecie) muzeum romskie z kolekcją "wozów kolorowych".

Tarnów leży na pograniczu regionów. Na Pogórzu oraz na Płaskowyżu Tarnowskim, będącym częścią Kotliny Sandomierskiej. A jako, że leży w miejscu, gdzie rzeka Biała wpada do Dunajca - wyznaczyliśmy też nadrzeczny "mini region", który ma się nijak do podziału geograficznego.

Światowa sieć telewizyjna CNN, w swoim dziale dotyczącym podróży, zaliczyła Tarnów do piętnastu najładniejszych mniejszych miast w Europie. Dziennikarka sieci CNN, Julia Buckley, napisała m.in,. iż choć Paryż, Rzym czy Barcelona są na listach miejsc, które trzeba odwiedzić, to również mniejsze europejskie miasta są jak marzenie, z piękną architekturą i bogatym kulturowym dziedzictwem, ale nie ma w nich tłumów turystów, z którymi trzeba dzielić te wszystkie atrakcje. Autorka wybrała piętnaście takich miast w Europie, a na jej liście znalazł się również Tarnów.

49.98905, 20.99765

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Ciężkowickie

Trans Polska: DK 94 >>

Dzisiaj nie pozostał już nawet ślad po rzeźbionych stropach, kunsztownych portalach i alabastrowych podłogach, ale ruiny tego wspaniałego niegdyś zamku możemy wciąż zobaczyć podczas pobytu w Tarnowie lub choćby z daleka przejeżdżając południową obwodnicą miasta. Zwaliska zamku znajdują się 2 kilometry na południe od zespołu staromiejskiego, na skalistym cyplu Góry św. Marcina, stanowiącym północną krawędź Pogórza Ciężkowickiego i zarazem całych Karpat.

... W samym zaś gmachu, albo murach wielka ruina i nic prawie całego nie ma; wpół już pogniłe obaliły się pokoje, które pod gontami były, a wpół jeszcze pod dachówką zostają jakikolwiek pozór mające, i tylko wejścia ozdobne kiedyś budynku, i na drzwiach, i pawimentach marmurem i alabastrem kładzionych, do tych czas jeszce znać, ale to wszystko dalszą i większą ruiną "minatur", jeżeli prędko dachem ta kosztowna struktura nie będzie przykryta. Mury tam jeszcze całe i potężne zostają... - pisał w roku 1651 Jerzy Sornel, komisarz wizytujący Zamek Tarnowski na zlecenie jednego z jego współwłaścicieli.

49.9837, 21.01222

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Ciężkowickie

Trans Polska: DK 94 >>

Pięknie położony, w najwyższym punkcie górującego nad Tarnowem wzniesienia (góra św. Marcina), kościół p. W. Św. Marcina w Zawadzie zbudowany został w XV w. Na szczególną uwagę zasługują ostrołukowe portale gotyckie, gotyckie okucia kowalskie, późnogotyckie płaskorzeźby oraz krucyfiks.

Pierwsza wzmianka o parafii w Zawadzie, wsi położonej niedaleko Tarnowa, pochodzi z 1326 roku. Drewniany kościół z XV wieku, w XVII wieku przebudowano i dobudowano do niego czworoboczną wieżę konstrukcji słupowej o lekko pochyłych ścianach z nadwieszoną izbicą i dachem krytym gontem. Jest to świątynia gotycka, konstrukcji zrębowej, jednonawowa z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, zakrystią, przedsionkiem i kruchtą. W barokowym wnętrzu płaskie stropy pokrywa polichromia figuralna, a ściany ornamentalna z XX wieku. Na chórze muzycznym, wspartym na dwóch kolumnach, znajdują się cztery późnogotyckie płaskorzeźby, prawdopodobnie z warsztatu Stanisława Stwosza. We wczesnobarokowym ołtarzu głównym widać wizerunek świętego Marcina, dzieło Tomasza Dolabelli z XVII wieku. Cenne są krucyfiksy, gotycki krucyfiks z XVI wieku i barokowy na belce tęczowej z XVIII wieku. W 1968 roku kościół wyremontowano, wzmocniono konstrukcję ścian i wieży z sobotami oraz wymieniono szalunek ścian i pokrycie gontem. W wolnostojącej dzwonnicy wiszą trzy dzwony, najstarszy z 1606 roku, drugi upamiętnia Zbigniewa Strzałkowskiego, misjonarza w 1991 rok zamordowanego w Peru.

49.99472, 21.05888

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Ciężkowickie

Trans Polska: DK 94 >>

Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika wzniesiony został w 1517 roku z fundacji Jana Amora Tarnowskiego, hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego. Kościół wybudował cieśla Jana z Czchowa. Kościół jest uznawany za jeden z największych i najpiękniejszych zabytków drewnianej architektury w Małopolsce.

Kościół świętego Stanisława Biskupa w Skrzyszowie jest największym drewnianym kościołem późnogotyckim, konstrukcji zrębowej w Małopolsce. Pod koniec XVIII wieku do nawy dobudowano dwie duże kaplice, "żeńską" i "męską", tworzące transept. Ściany i stropy świątyni pokrywa secesyjna polichromia z 1907 roku oraz pozostałości starszych polichromii: późnogotyckiej z około 1517 i rokokowej z 1777 roku. Do najstarszych i najciekawszych elementów wyposażenia należą późnogotyckie stalle w prezbiterium (przełom XV i XVI wieku), na których można rozpoznać herb rodu Tarnowskich - Leliwę. W barokowym ołtarzu głównym z XVIII wieku, znajduje się późnogotycki obraz świętego Stanisława Biskupa ze świętym Wacławem i Michałem Archaniołem. Stanowił on pierwotnie część tryptyku, którego skrzydła znajdują się obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie.

50.01718, 21.20371

Link: tarnowskiekoscioly.net

Miniregion: Płaskowyż Tarnowski

Trans Polska: DK 94 >>

Kościół został zbudowany w 1778 r. z fundacji Macieja Niemyskiego, konsekracji świątyni dokonał w 1791 r. bp Florian Amand Janowski. Od 1779 r. istniała w Machowej placówka duszpasterska, od 1889 r. ekspozytura niezależna od parafii w Łękach Górnych, natomiast parafię erygował dopiero w 1925 r. biskup tarnowski Leon Wałęga. Kościół był kilkakrotnie odnawiany m.in. po zniszczeniach w czasie działań wojennych w 1944 r. oraz w latach 1959-62, kiedy nieszczęśliwie dobudowano przeszklone przybudówki od południa. W latach 2014-16 trwały prace restauratorskie, w czasie których usunięto blaszany dach a ściany i dach zostały pokryte gontem.

49.97519, 21.21437

Link: sad.podkarpackie.travel

Link: medievalheritage.eu

Miniregion: Płaskowyż Tarnowski

Trans Polska: DK 94 >>

Kościół św. Bartłomieja został zbudowany z drewna modrzewiowego. Zakrystia w całości jest wymurowana z cegły. Ściany prezbiterium i nawy mają konstrukcję wieńcowo-zrębową, natomiast wieża jest konstrukcji słupowo-szkieletowej. Do prezbiterium kościoła przylega murowana prostokątna zakrystia składająca się z dwóch pomieszczeń i małego przedsionka. Na jej poddaszu mieści się tzw. skarbczyk kościelny. Do wnętrza nawy prowadzą od zachodu i południa dwa przedsionki. Po północnej stronie wieży znajduje się przybudówka. Nawa została podzielona dwoma rzędami drewnianych słupów. Wnętrze kościoła nakrywa strop pobity deskami. W nawie posiada on tzw. zaskrzynienia.

49.97303, 21.20436

Miniregion: Płaskowyż Tarnowski

Tematycznie: Małopolskie zamki

Trans Polska: DK 94 >>

Zespół złożony z dworu, parku oraz kapliczki stanowi przykład doskonale odrestaurowanego zespołu z wybitnym przykładem renesansowego dworu obronnego.

Dwór został wzniesiony w drugiej połowie XVI wieku w 1586 roku. Stanowił własność rodziny Tarłów. Tutejszy ośrodek ariański założony przez Jana Tarłę obejmujący zbór, drukarnię i szkołę. Następnie prowadzony przez Lubienieckich istniał aż do początków XVII wieku. Dwór stanowił centrum gminy Braci Polskich w tym regionie a w razie potrzeby służył jako miejsce do schronienia. Łęki Górne były znaczącym ośrodkiem arian polskich. Po nawróceniu Jadwigi Tarło na katolicyzm dwór został opuszczony przez Braci Polskich. Dwór przejęli inni właściciele, restaurowany w latach 1899 i 1970 stanowił własność Brzozowskich i ArtwIńskich aż do II Wojny Światowej. Manierystyczny, murowany, pierwotnie piętrowy, obecnie o trzech kondygnacjach naziemnych, dwutraktowy. Piwnice, pomieszczenia parteru i piętra nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami, ozdobionymi bogatą dekoracją stiukową. W ścianie klatki schodowej na parterze strzelnica kluczowa. Elewacje o podziałach ramowych. W szczytach dekoracja rzeźbiarska z płaskorzeżbionymi postaciami Boga Ojca i Chrystusa Pana. Obecnie obiekt jest własnością prywatną.

49.96454, 21.3248

Miniregion: Dolina Wisłoki

Tematycznie: Skanseny

Trans Polska: DK 94 >>

Wioska wybudowana ręcznie, tak aby jak najwierniej oddać realia życia Słowian w X wieku, zwierzęta ras dawnych, średniowieczne uprawy roślin, strzelanie z łuku, podpłomyki, zbrojowania z możliwością przymierzenia wszystkich elementów ekwipunku słowiańskiego woja: kolczuga, hełm, tarcza, miecz, topór, włócznia. Ponadto mennica z denarami Bolesława Chrobrego, drewniana łódka do pływania po jeziorze, garncarstwo średniowieczne i wiele innych, czasowych atrakcji.

50.03269, 22.00049

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Rzeszowskie

Trans Polska: DK 94 >>

Pamiątkowe kamienice, urokliwe ulice i aleje powstałe w czasach Ligęzy czy Lubomirskich. Rzeszów posiada wiele zabytków, które zachwycają swoją historią.

49.9529, 23.00243

Miniregion: Płaskowyż Tarnogrodzki

Tematycznie: UNESCO >>

Trans Polska: DK 94 >>

Architektura wzniesionej na samym początku XVII w. drewnianej świątyni w Chotyńcu zdradza nam od razu, że mamy do czynienia z cerkwią. Jednoznaczną wskazówką są typowe kopulaste dachy. Wsparte na ośmiobocznych bębnach stanowią zadaszenie dla każdej z trzech części świątyni - babińca, nawy i prezbiterium. Jednak najbardziej charakterystycznym elementem cerkwi Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu jest unikatowa, zewnętrzna galeria zlokalizowana nad babińcem, prowadząca do dawnej kaplicy górnej. Lokalna legenda głosi, że pierwotnie cerkiew w Chotyńcu stała 8 km dalej. Obecną lokalizację wskazała ponoć sama Matka Boska, a świątynię miały przeciągnąć woły.

Skąd w tej uroczej drewnianej świątyni aż dwa poziomy? Otóż jeszcze na początku XVIII w. kościół greckokatolicki zakazywał odprawiania więcej niż jednej liturgii w ciągu dnia. W związku z tym, że liczba wiernych na tych terenach była duża, wyodrębniono niejako cerkiew w cerkwi, aby można było w Chotyńcu odprawiać dwie msze na dzień. Kaplica zlokalizowana na piętrze otrzymała własny ikonostas i wezwanie Zwiastowania. Niestety zlikwidowano ją w XIX w.

Jeszcze jednym elementem cerkwi, przy którym warto się zatrzymać, są polichromie. Szczególnie cenna jest dekoracja malarska pochodząca z 1735 r. przedstawiająca scenę Sądu Ostatecznego. - To unikatowe, wielostrefowe przedstawienie, zakomponowane na prawie całej powierzchni ściany stanowi cenny i rzadki przykład monumentalnego malowidła ściennego zachowanego w drewnianej cerkwi, powstałego pod wpływem malarstwa zachodniego - tłumaczy Anna Fortuna-Marek.

Losy chotynieckiej cerkwi były tak zmienne, jak dzieje samej wsi Chotyniec. Swego czasu, jak już wspomniano, wiernych było tak wielu, że potrzebne były dwa poziomy, aby ich pomieścić. Przed II wojną światową we wsi mieszkało niemalże 3 tys. osób, głównie wyznania greckokatolickiego. Potem jednak zawierucha wojenna i późniejsze wysiedlenia całkowicie zmieniły obraz Chotyńca. Gdy w latach 50. XX w. niewielka grupa grekokatolików powróciła do wsi, cerkiew była już użytkowana jako kościół rzymskokatolicki, a 30 lat później została zamknięta. Szczęśliwie w latach 90. powołano do życia na nowo parafię greckokatolicką, a wraz z nią ożyła i cerkiew. Dziś odremontowana świątynia na nowo przeżywa okres świetności. Cerkiew żyje nie tylko dlatego, że wymieniono zmurszałe belki i odnowiono polichromie, ale przede wszystkim dzięki niewielkiej, ale aktywnej społeczności grekokatolickiej.

49.9529, 23.00243

Przewodnik PLUS >>

Miniregion: Pogórze Przemyskie

Trans Polska: DK 94 >>

Przemyśl leży na Pogórzu Przemyskim - to teren mylony często z Bieszczadami- te zaczynają się nieco dalej na południe, w okolicach Ustrzyk Dolnych. W okolicach Przemyśla natomiast znajduje się Pogórze Przemyskie wraz ze wspaniałymi Górami Sanocko-Turczańskimi. To tu znajduje się słynna Lotniskowa z ruinami szkoły lotniczej w Bezmiechowej, tutaj też olśniewający pałac Krasickich w nomen omen Krasiczynie, tu też - Arłamów, niegdyś ośrodek rządowy, gdzie internowany był Lech Wałęsa.