Jest to jedyny zachowany i do dziś działający obiekt tego typu w Polsce i jeden z nielicznych w środkowej Europie. Można tutaj zobaczyć: - odrestaurowany, kryty gontem budynek papierni - bezcenny w skali świata zabytek techniki, - pokazową produkcję czerpanego papieru: "holender" do rozdrabniania masy celulozowej, kadzie czerpalne, sita oraz prasy do odciskania itp., -ekspozycje przedstawiające rozwój techniki produkcji papieru wzbogacone m.in. arkuszami z filigranami, zabytkowymi sitami, modelami urządzeń papierniczych oraz jedną z największych na świecie kolekcją zabytkowej aparatury do badania właściwości papie - wystawę ilustrującą historię drukarstwa, - ekspozycję wielkogabarytowych oryginalnych urządzeń papierniczych, - ogród roślin włóknistych, przydatnych do produkcji papieru. Można tu własnoręcznie wykonać kartkę papieru: dla grup zorganizowanych organizowane są lekcje muzealne, turyści indywidualni mogą wziąć udział w warsztatach czerpania papieru.

Ogrodzenia, druty kolczaste, wieże strażnicze, baraki, szubienice, komory gazowe oraz krematoria świadczą o warunkach, w jakich odbywało się hitlerowskie ludobójstwo na terenie dawnego obozu koncentracyjnego i obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, największego w III Rzeszy. Badania historyczne wykazały, że w obozie tym, stanowiącym symbol okrucieństwa ludzi wobec ludzi w XX wieku, systematycznie głodzono, torturowano i wymordowano 1, 5 miliona ludzi, w przeważającej części Żydów.

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego. Dobro znajdujące się w regionie Gór Świętokrzyskich składa się z czterech obszarów związanych z górnictwem w epoce neolitu i brązu (ok. 39000 do 1600 lat p.n.e.), kiedy wydobywano tu i poddawano obróbce krzemień pasiasty, służący głównie do wykonywania narzędzi. Podziemne konstrukcje górnicze, miejsca obróbki krzemienia i ok. 4 tysięcy komór i chodników składa się na jeden z najpełniej zachowanych spośród odkrytych do tej pory neolitycznych podziemnych systemów wydobywania i obróbki krzemienia. Stanowi źródło wiedzy o tym, jak żyli i pracowali ludzie w prehistorycznych społecznościach osiadłych i jest świadectwem zaginionej tradycji kulturowej. Jest również dobitnym dowodem na to, że epoka pradziejowa, w której wydobywano krzemień w celu wytwarzania narzędzi, była przełomowym etapem w historii ludzkości.

Jedno z najważniejszych dzieł w architekturze światowej XX wieku. Zaprojektowana została przez wybitnego architekta Maxa Berga. Powstała w 1913 r. z okazji międzynarodowej wystawy w 100-lecie bitwy pod Lipskiem. Ta wczesno modernistyczna, kopułowa konstrukcja żelbetowa ma sklepienie o średnicy 1,5 razy większej od kopuły rzymskiego Panteonu, a jej waga stanowi jedynie 42 procent jego masy. W 2006 r. została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Do kompleksu Hali należy także Pawilon Czterech Kopuł. Zaprojektowany przez Hansa Poelziga, wybudowany został w latach 1912-1913. Dawniej mieścił wrocławską Wytwórnię Filmów Fabularnych, obecnie w zmodernizowanym budynku prezentowana jest jedna z najciekawszych i najbogatszych w kraju kolekcji polskiej sztuki współczesnej, należąca do Muzeum Narodowego. Przy samej Hali Stulecia otoczonej pergolą tryska, jedna z największych w Europie, fontanna multimedialna. Hala Stulecia uznawana jest za pionierskie osiągnięcie inżynierii i architektury XX stulecia. Jest przykładem twórczego i innowacyjnego rozwoju technik budowlanych z wykorzystaniem żelbetu.




Białowieski Park Narodowy to miejsce wymarzone dla miłośników przyrody. Unikalna możliwość obserwacji na tym obszarze naturalnych procesów przyrodniczych, niespotykana już nigdzie indziej bioróżnorodność, rzadkie gatunki fauny i flory, największe stado wolnościowe żubrów na świecie - stanowią atrakcję dla amatorów, jak również zaawansowanych przyrodników. Teren Parku odwiedzany jest przez tysiące turystów rocznie, zarówno z Polski jak i z najdalszych zakątków świata. Aby nie zagrozić wrażliwym walorom ostatniej z europejskich puszcz, istotnym zadaniem pracowników BPN jest właściwe udostępnianie obszaru Parku do celów turystyki oraz edukacji. Stworzona ku temu bogata infrastruktura turystyczna - wytyczone szlaki turystyczne, punkty widokowe, miejsca odpoczynku - pozwala na zapoznanie się z Białowieskim Parkiem Narodowym w sposób zarówno niebanalny, jak i również bezpieczny dla chronionych wartości przyrodniczych.


Park Mużakowski, harmonijnie wpisany w otaczający krajobraz, jest prekursorem nowych założeń kompozycyjnych w zakresie kształtowania krajobrazu przestrzeni miejskich, a także punktem zwrotnym w rozwoju architektury krajobrazu jako odrębnej dyscypliny. To jeden z najbardziej rozległych parków krajobrazowych w Europie. Położony jest po obu brzegach granicznej Nysy Łużyckiej. Po stronie polskiej zajmuje 522 ha, po stronie niemieckiej 206 ha; tu też usytuowana jest część rezydencjonalna zespołu.



Główną atrakcją Malborka jest, oczywiście, "największa kupa cegieł na świecie". Zamek będący największą ceglaną fortecą na świecie. Dawna stolica Zakonu Krzyżackiego, znajdująca się od 1997 roku na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Zbudowany w XIV wieku, nieskutecznie oblegany przez Władysława Jagiełłę po bitwie pod Grunwaldem, po wojnie trzynastoletniej był siedzibą starostów. Jedna z największych atrakcji turystycznych Polski.




Śląskie Kościoły Pokoju stanowią historyczne nawiązanie do ważnego w dziejach Europy wydarzenia politycznego, jakim było zawarcie Pokoju westfalskiego w 1648 roku kończącego wojnę trzydziestoletnią. Cesarz monarchii habsburskiej w geście łaski dla pokonanych protestantów wydał zezwolenie na wzniesienie trzech świątyń na Śląsku. Obwarował je jednak zastrzeżeniem, że nie mogą to być budowle murowane z wieżami usytuowane w mieście. Kościoły zbudowano w konstrukcji ryglowej. Do dziś zachowały się dwa- w Jaworze i Świdnicy, które pełnią nadal funkcje sakralne. Trzeci - w Głogowie uległ zniszczeniu już w końcu XVIII wieku.

Śląskie Kościoły Pokoju stanowią historyczne nawiązanie do ważnego w dziejach Europy wydarzenia politycznego, jakim było zawarcie Pokoju westfalskiego w 1648 roku kończącego wojnę trzydziestoletnią. Cesarz monarchii habsburskiej w geście łaski dla pokonanych protestantów wydał zezwolenie na wzniesienie trzech świątyń na Śląsku. Obwarował je jednak zastrzeżeniem, że nie mogą to być budowle murowane z wieżami usytuowane w mieście. Kościoły zbudowano w konstrukcji ryglowej. Do dziś zachowały się dwa- w Jaworze i Świdnicy, które pełnią nadal funkcje sakralne. Trzeci - w Głogowie uległ zniszczeniu już w końcu XVIII wieku.



Kopalnie ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach to największe i najbardziej znaczące, historyczne kopalnie tych rud w Polsce - świadectwo 500-letnich tradycji górniczych. Położone na Nizinie Śląskiej w południowej części Polski, w jednej z europejskich prowincji metalogenicznych, od średniowiecza były ważną częścią systemu metalurgicznego Europy. Tarnogórskie górnictwo wyróżniało się ponadto rozległym, zintegrowanym systemem odwadniającym i zaopatrującym ludność w wodę, jednym z pierwszych i największych tego typu rozwiązań na świecie. Jedyny w woj. śląskim zabytek wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO!

Kopalnia soli w Wieliczce została wpisana na listę UNESCO, jako najstarsza, nieprzerwanie działająca Kopalnia soli na świecie. Jej starsza i mniej spektakularna siostra- Kopalnia w Bochni- nie doczekała się tego uznania, gdyż soli nie wydobywa się już tam od bardzo dawna.


Kopalnia Soli Bochnia to najstarsza kopalnia soli kamiennej w Polsce.według źródeł historycznych początek jej działalności sięga aż 1248 roku. Strefę Zabytkową Kopalni w Bochni stanowią 3 szyby: Sutoris (z połowy XIII w.), Campi (z połowy XVI w.) i Trinitatis (z początku XX w.) oraz 9 poziomów, usytuowanych pod powierzchnią. Cenną spuściznę kultury duchowej bocheńskich górników stanowią podziemne kaplice i miejsca kultu religijnego.




Zamość jest doskonałym przykładem miasta, które zachowało pierwotny układ urbanistyczny "idealnego miasta renesansowego", z fortyfikacjami i zabudową, w której cechy architektury włoskiej przenikają się z lokalną tradycją artystyczna. Prywatne miasto kanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego, zostało założone w 1580 roku według najlepszych włoskich wzorów "miasta idealnego". Niewielkie korekty wzorca wynikały jedynie z ukształtowania terenu. Rozplanowanie miasta wraz z fortyfikacjami oraz najważniejsze budowle zaprojektował Bernard Morio, architekt z Padwy. Jemu również zawdzięcza Zamość powielany model piętrowej kamienicy rynkowej z podcieniami, zwieńczonej attyką.

W jego obrębie znajdują się Ratusz Staromiejski, Dwór Artusa, Dom pod Gwiazdą, Fontanna Flisaka, Łuk Cezara, Krzywa Wieża, Dom Mikołaja Kopernika, Katedra śś. Janów, a także kościół św. Jakuba, były Kościół Trójcy Świętej w Toruniu, ruiny kościoła św. Mikołaja i zamku krzyżackiego.


Zabytkowe centrum staromiejskie Warszawy podzieliło los stolicy podczas II wojny światowej. W czasie powstania warszawskiego w sierpniu 1944 r. zostało zniszczone niemal w 90 procentach. Celowo unicestwiono Zamek Królewski. W zamyśle hitlerowskich okupantów obrócenie Warszawy w ruinę miało przekreślić wielowiekową tradycję państwowości polskiej. Z tego też względu zaraz po zakończeniu działań wojennych podjęta została odbudowa. W latach 1945- 1963 z pietyzmem i w najdrobniejszych szczegółach odtworzono kościoły, pałace i domy, będące symbolem polskiej kultury i tożsamości Narodowej.

W Krakowie nie ma Starego Miasta. Nie ma też Nowego. To unikatowe miejsce na mapie Europy, gdzie stare przenika się z nowym. Przejdźcie Drogą Królewską - od jedynego w Europie zachowanego Barbakanu i Bramy Floriańskiej, przez Rynek (koniecznie wejdźcie do Rynku Podziemnego), obok niewielkiego kościółka św.wojciecha, dalej Grodzką na Wawel. To jest tzw. The must. Bez względu na to, ile czasu planujecie spędzić w Krakowie.


Dzisiejsza Kalwaria to nie tylko zespół zabytkowych budowli sakralnych. Kalwaria to zawsze żywe tradycyjne obchody dróżkowe, to imponujące procesje odpustowe i misteria pasyjne. Mimo swej ponad trzysta osiemdziesiąt lat liczącej historii spełnia ona swą doniosłą rolę. Napływ pielgrzymów tak w czasie odpustów jak i poza nimi świadczy o jej atrakcyjności. Jest ona również wymarzonym miejscem do samotnej modlitwy tak starszych jak i dla grup młodzieżowych i różańcowych. zasadniczą formą modlitwy są nabożeństwa dróżkowe odprawiane indywidualnie, w małych grupach lub z tradycyjnymi rozważaniami i śpiewami prowadzone najczęściej przez świeckich przewodników.



Kościół w Binarowej to jeden z najstarszych i najcenniejszych zabytków drewnianego budownictwa sakralnego w Polsce. Świątynia wzniesiona została ok. 1500 r. z drzewa jodłowego o konstrukcji zrębowej do której budowy użyto połówek bali modrzewiowych. Prawie wiek później dobudowana została do niej wieża i soboty, a w latach 40 XVII wieku kaplic. Kościołem interesowało się wielu artystów. W swoich pracach światynię uwiecznili m.in. S.Wyspiański, J.Mehoffer czy T.Axentowicz. W 2003 r. świątynia wpisana została w na Listę UNESCO.

Strop nawy i trójbocznie zamkniętego prezbiterium jest na jednym poziomie, w nawie zaś znajdują się zaskrzynienia (przedłużone bale górnej części bocznych ścian węższego od nawy prezbiterium, stanowiące oparcie dla więźby dachowej, wspólnej dla całego kościoła). Zachowała się oryginalna więźba dachowa (tzw. storczykowa), a na jej więzarach znajdują się ciesielskie znaki montażowe.

XV-wieczny kościół na liście UNESCO.wejdźcie do środka. Te polichromie są zniewalające wprost. Atrakcją tego niezwykłego kościoła są cymbałki zazwyczaj leżące w prezbiterium. są bardzo stare - mogły powstać nawet w V wieku. Szczególny dźwięk tych cymbałków, określany mianem gamy perskiej (dłuższe płytki dają wyższe tony), został uzyskany przez wykonanie płytek ze specjalnego stopu i zakopanie ich w ziemi na pewien okres.

Ten najstarszy zrębowy kościół katolicki w skali światowej znajduje się w miejscu, gdzie odkryto w 1957 r. pochówki datowane na przełom XIV i XV wieku. Potwierdzają one tutaj średniowieczne istnienie kościoła. Do połowy lat pięćdziesiątych, uważano, że drewniany kościół haczowski pochodzi z XVII wieku. Twierdzono,że został zbudowany przez Zygmunta III Wazę w latach 1624-29 i oddany pod opiekę arcybractwu kapłańskiemu w Krośnie. Poprzednia świątynia miała być spalona przez Tatarów w 1624 roku. Dopiero latem 1955r. Jerzy i Stanisław Gadomscy odkryli na ścianach świątyni fragmenty malowideł datowane na rok 1494. W ten sposób obalili legendę o spaleniu kościoła w XVII w. i jego odbudowie.

Świątynia powstała pod koniec XV wieku, ale tutejsza tradycja głosi, że drewniany kościółek istniał tutaj już od 1141 roku, a został zbudowany na miejscu pogańskiej świątyni (gontyny), z której podobno pochodzi tak zwany słup Światowida, wspierający z tyłu ołtarz świętego Leonarda. Kościół w Lipnicy Murowanej to jeden z najstarszych i najcenniejszych kościołów drewnianych w Małopolsce. Dotrwał do naszych czasów w stanie prawie niezmienionym. W XVII wieku otoczono go jedynie sobotami (parterowymi podcieniami), a w XIX wieku dodano portal zachodni.


Kościół powstał około 1520 roku. Charakterystyczna, kwadratowa wieża o kopulastym hełmie oraz rozłożyste soboty pochodzą dopiero z XVIII wieku. Kościół jest orientowany, wybudowany w konstrukcji zrębowej z drewna modrzewiowego, z ręcznie ciosanych bierwion. Prawie w całości jest pokryty gontem, co nadaje mu niepowtarzalny charakter.




Dawna greckokatolicka cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach. Pierwsza cerkiew w tym miejscu została wzniesiona po 1616, kiedy we wsi powstała parafia unicka. Nowa świątynia powstała w 1653, zaś współczesna cerkiew-w XVIII stuleciu. Obecnie cerkiew służy jako kościół parafialny stworzonej w 1951 r. parafii rzymskokatolickiej. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie, mimo że akurat ta świątynia nie zachowała pierwotnej i zarazem typowej dla cerkwi łemkowskich formy.


Architektura wzniesionej na samym początku XVII w. drewnianej świątyni w Chotyńcu zdradza nam od razu, że mamy do czynienia z cerkwią. Jednoznaczną wskazówką są typowe kopulaste dachy.wsparte na ośmiobocznych bębnach stanowią zadaszenie dla każdej z trzech części świątyni - babińca, nawy i prezbiterium. Jednak najbardziej charakterystycznym elementem cerkwi Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu jest unikatowa, zewnętrzna galeria zlokalizowana nad babińcem, prowadząca do dawnej kaplicy górnej. Lokalna legenda głosi, że pierwotnie cerkiew w Chotyńcu stała 8 km dalej. Obecną lokalizację wskazała ponoć sama Matka Boska, a świątynię miały przeciągnąć woły.


Świątynia jest wręcz klasycznym przykładem łemkowskiej architektury cerkiewnej, a ze względu na swoje proporcje uważana za jedną z najpiękniejszych cerkwi w Polsce.


Liczący sobie przed wojną ponad 900 mieszkańców Rychwałd był jednym z większych ośrodków społeczności Łemków w okolicy. Po Akcji „Wisła” kościół przeszedł w ręce katolików i stał się filią parafii w Sękowej. Gdy w latach pięćdziesiątych na te ziemie zaczęli wracać niektórzy wysiedleni w świątyni zaczęto odprawiać także okazjonalne msze greckokatolickie. Od 1988 stały się one regularne.


Niewątpliwie najcenniejszym obiektem zabytkowym w tym rejonie jest cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła. Zbudowana w 1600 r. jest najstarszą cerkwią w południowej Polsce i została w 2013 r. wpisana listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest to obiekt drewniany, trójdzielny, jednonawowy, konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej. Nad nawą dach namiotowy trzykrotnie łamany, nad prezbiterium-trójspadowy. Całość wieńczą trzy charakterystyczne baniaste wieżyczki ze ślepymi latarniami. Elewacja zewnętrzna i dach kryte gontem. Wnętrze niezwykle bogate w zabytki sztuki cerkiewnej, min. wyróżnia się polichromia figuralna z początku XVII w., barokowy ołtarz główny z ikoną "Matka Boża z Dzieciątkiem" Z XVII w. Ikonostas z XVII w. został wykorzystany jako tło ołtarza. Również ikony, które możemy tam obejrzeć, mają unikalną wartość ("Sąd Ostateczny", "Aron", "Pieta" i inne).

Cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy – zabytkowa prawosławna cerkiew (następnie greckokatolicka, obecnie muzealna) w Radrużu w powiecie lubaczowskim z XVI w. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie. Włączona do podkarpackigo Szlaku Architektury Drewnianej. Cerkiew ta należy do najstarszych i najlepiej zachowanych obiektów drewnianego budownictwa cerkiewnego w Polsce. Znalazła się na prestiżowej, międzynarodowej liście World Monuments Fund (WMF), która obejmuje bezcenne obiekty warte ratowania i wsparcia finansowego.


W Smolniku nad Sanem znajduje się jedna z najpiękniejszych cerkwi w Bieszczadach. Została wpisana na listę UNESCO wraz z 15 innymi drewnianymi zabytkami, leżącymi po obu stronach granicy. Świątynia w Smolniku należy do nielicznie zachowanych, na terenie południowo-wschodniej Polski, trójdzielnych cerkwi kopułowych, powszechnie występujących na Bojkowszczyźnie, zniszczonych na tym obszarze (w obecnych granicach Polski) po 1947 roku. Cerkiew orientowana, umiejscowiona na terenie wyludnionej wsi, w odległości ok. 400 metrów na południe od szosy Lutowiska - Stuposiany, na wzgórzu, w otoczeniu starodrzewu. Ogrodzenie drewniane. Od wschodu cmentarz, założony w XIX wieku.


Cerkiew w Turzańsku jest cerkwią łemkowską, trójdzielną, z trzema wieżami zwieńczonymi hełmami nad babińcem, nawą i prezbiterium oraz dwiema bocznymi sygnaturkami z hełmami. Dzwonnica jest drewnianą konstrukcją wolnostojącą na planie czworoboku z dzwonowatym dachem.




Zespół zabytkowych świątyń słowackiej architektury drewnianej, wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO 8 lipca 2008 r. Wpis obejmuje dwa kościoły rzymskokatolickie Hervartov i Trvdosin), trzy protestanckie (Kezmarok, Lestiny i Hronsek) oraz trzy cerkwie greckokatolickie (Bodruzal, Ladomirova i Ruska Bystra), pochodzące z czasów od XVI do XVIII wieku. Kościoły są przykładami bogatej lokalnej tradycji architektury religijnej, powstałej na styku wpływów kultury łacińskiej i bizantyjskiej. Budowle są zróżnicowane typologicznie: różnią się wyglądem zewnętrznym, a także rozkładem pomieszczeń, dostosowanych do potrzeb praktyk religijnych. O szczególnej wartości tych obiektów decydują także malowidła pokrywające ściany i sufity, a także wartościowe przedmioty zdobiące świątynie. Kościoły są przykładem adaptacji głównych kierunków architektury i sztuki rozwijających się w okresie, w którym zostały zbudowane, do specyficznych warunków geograficznych i kulturowych

Artykularny ewangelicki Kościół Św. Trójcy (Kostol sv. Tojice) jest jedną z najbardziej zachowanych słowackich drewnianych budowli sakralnych w Keżmarku (Kežmarok). W 2008 roku został wpisany wraz z kolejnymi 7 drewnianymi kościołami Łuku Karpackiego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Artykularny Kościół Ewangelicki dobudowano w roku 1717 do starszej kamiennej budowli sakralnej z roku 1593, która dziś tworzy jego zakrystię. Ta wyjątkowa budowla drewniana z cisu i czerwonego świerku została zbudowana bez użycia gwoździ. Jej plan ma kształt krzyża greckiego. Barokowe wnętrze kościoła jest również zrobione z drewna. Bardzo cenne pod względem artystycznym są zwłaszcza organy kościelne z drewnianymi piszczałkami.

Najstarszym zachowanym zabytkiem architektonicznym Twardoszyna jest gotycki, drewniany rzymskokatolicki kościół pw.wszystkich Świętych. Pochodzi z drugiej połowy XV w., natomiast jego renesansowa rekonstrukcja z XVII w. Z kościołem związana jest pewna legenda - o śniegu, który spadł w tym miejscu na św. Jana, 24 czerwca. To wydarzenie okoliczni mieszkańcy uznali za znak z nieba. Równie interesujący jest fakt, że kościółek został pierwotnie wybudowany bez użycia metalowych gwoździ. Choć dziś to już się zmieniło).