Kraków jaki jest, każdy widzi. Ale jeżeli zejdzie się z głównych tras, można natknąć się na miasto, w którym zagoniony człowiek XXI w. staje w miejscu i przeciera oczy ze zdumienia. Oto brukowane uliczki, piękne place i tajemnicze zaułki same nakłaniają do niespiesznego spaceru i wsłuchiwania się w ciągle żywe opowieści ducha Starego Miasta.


W Krakowie nie ma Starego Miasta. Nie ma też Nowego. To unikatowe miejsce na mapie Europy, gdzie stare przenika się z nowym. Przejdźcie Drogą Królewską - od jedynego w Europie zachowanego Barbakanu i Bramy Floriańskiej, przez Rynek (koniecznie wejdźcie do Rynku Podziemnego), obok niewielkiego kościółka św. Wojciecha, dalej Grodzką na Wawel. To jest tzw. The must. Bez względu na to, ile czasu planujecie spędzić w Krakowie.



Niemal w centrum Krakowa znajdują się dwa zabytki drewniane: skansen i kaplica. Na obrzeżach: kilka kościołów. Znajduje się tu też kilka młynów i kaplic- niestety poza szlakiem, ze względu na ich stan. Na liście znajdują się też dwory- niektóre ciężko zwiedzić, gdyż są w rękach prywatnych. Dopiero niedawno odkryłam ile zabytkowych desek kryje piękny, turystyczny Kraków. Odkryjcie je również.

Inne obiekty tego typu są w Europie rzadkością, co czyni forty krakowskie tym bardziej cennymi. Niestety czas jest nieubłagany, nawet potężne forty, które jeszcze kilka lat temu były w doskonałym stanie - dziś są ruiną. Te zas, które przedstawiają jeszcze jakąś wartość są rozkradane w zasadzie za przyzwoleniem władz miasta, które poza pobożnymi życzeniami nic nie robią by ratować te zabytki. Twierdza nigdy nie zdobyta przez wroga, dziś obdarta z godności (rozkradana przez złomiarzy) zapewne nie przetrwa następnych stu lat.

Bronowice znane są każdemu licealiście z Wesela Stanisława Wyspiańskiego, a właściwie wesela Lucjana Rydla, które posłużyło za kanwę utworu St. Wyspiańskiego. Oprócz znanej Rydlówki i Tetmajerówki, znajdziemy tu piękny zespół kościelny, starą chałupę na ulicy Zakliki z Mydlnik, fantastyczny, choć zaśmiecony fort Mydlniki, stawy na Podkamyczu i skałę Kmity na granicy z Zabierzowem.


zbudowany pod koniec XIX wieku przez Jana Władysława Fischera, następnie odsprzedany Helenie Benisowej – żonie profesora ekonomii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po II wojnie światowej w pałacu mieścił się internat, w latach pięćdziesiątych pałac stał się własnością PAN, dziś mieści się w nim Zakład Farmakologii PAN.


Dwa dwory małopolskie- za Zielonym Mostem (przy pętli w Bronowicach) w lewo.



zwana również "pałacykiem japońskim", na początku XX wieku przebudowana przez nowego właściciela Wincentego Łepkowskiego, który odkupił willę od Jana Fischera. W czasie I wojny światowej, w willi gościł Czasami Józef Piłsudski. W trakcie II wojny światowej w willi znalazło schronienie sporo osób, bez względu na pochodzenie, przekonania polityczne czy wyznanie. Po II wojnie willa została sprzedana przez Łepkowskich. W 1991 została zakupiona przez siostry zakonne, dziś w Willi pod Gackiem – mieści się przedszkole.



wybudowany w 1926 roku, a zaprojektowany przez Józefa Gałęziowskiego – profesora ASP. Po II wojnie światowej właściciele wydzierżawili pałacyk PAN, a następnie go sprzedali. Dziś mieści się w nim Zakład Fitochemii PAN. Zakliki z Mydlnik, fantastyczny, choć zaśmiecony fort Mydlniki, stawy na Podkamyczu i skałę Kmity na granicy z Zabierzowem.

Od Bronowic, aż do Mydlnik poprowadzona jest ścieżka rowerowa (ulicą Filtrową, na której głównie znajduje się przefiltrowane błoto:), dalej...? Dalej już nie potrzeba ścieżek- wystarczy mapa i odrobina inwencji.

- Stawy w Mydlnikach i ulica Podkamycze- idealna na spacer z psem

- Kościół MB Nieustającej Pomocy w Mydlnikach

- Kościół MB Nieustającej Pomocy w Mydlnikach

- Stare chałupy przy ulicy Zakliki z Mydlnik- najstarsza w Mydlnikach z 1830 r. oraz przy ulicy na Błonie 47 (z XIX w, z piwnicą)

- Murowana kuźnia dziś filia Biblioteki Miejskiej w Mydlnikach



Założenie urbanistyczne Nowej Huty, należące do najlepszych przykładów architektury socrealistycznej w Polsce, jest wpisane do rejestru zabytków. W 1949 r. w Moskwie zapadła decyzja o budowie pod Krakowem kombinatu metalurgicznego. Nieoficjalnie tłumaczono to względami politycznymi- chciano "zrównoważyć" inteligencki Kraków osiedlem robotniczym, czyli ludźmi pracy w pełni oddanymi władzy. Dla nich właśnie postanowiono wznieść całkowicie nowe, idealne miasto, będące odzwierciedleniem idei socjalizmu.











W Krakowie jako jedynym mieście Europy tradycja sypania kopców przetrwała aż do XX w. Obecnie na terenie Krakowa znajdują się cztery kopce.




Mało kto wie, że w Krakowie- perle na liście UNESCO- znajdują się również drewniane zabytki. Większość co prawda znajduje się na obrzeżach, jak na przykład XV-wieczny kościół w dawnej wsi Mogiła - ze wspaniałą dzwonnicą bramną i nieprawdopodobnym wręcz, portykiem z herbami Odrowążów..



(GZW 49 1/2a) podobny do Olszanicy, został zbudowany w latach 1895- 1896 jako mały międzypolowy fort piechoty. Posiada parterowe koszary z kaponierą szyjową, schron połączony z koszarami, fosę o stoku spłaszczonym. Blok koszarowy posiada dwa wybiegi barkowe, schron dwa wyjazdy dla dział. Przy forcie znajduje się nieobronna wartownia. Wewnątrz znajdują się wąskie kazamaty i chodniki, których ścieśnione, niewielkie przestrzenie miały zabezpieczać załogę w przypadku trafienia fortu pociskami z haubic bądź moździerzy. Do zadań fortu należała obrona traktu sandomierskiego, ciągnącego się wzdłuż doliny Wisły. Zachowała się brama pancerna, studnia jest drożna, wnętrze koszar posiada przemurowania z okresu budowy Nowej Huty. Przyległa bateria nie istnieje.



Podgórze kojarzy się przede wszystkim z tragicznym okresem w historii miasta- z obozem żydowskim w Płaszowie. Mało kto jednak wie, że na tym terenie znajduje się rezerwat przyrody "Bonarka", wspaniały stary cmentarz podgórski, położony na górce nowy cmentarz podgórski (wspaniale wygląda w dniu Wszystkich Świętych), jak również Kopiec Krakusa, z którego rokrocznie dzień po wielkiej Nocy sypią się słodycze - to zadośćuczynienie tradycji zwanej Rękawką.














W Krakowie jako jedynym mieście Europy tradycja sypania kopców przetrwała aż do XX w. Obecnie na terenie Krakowa znajdują się cztery kopce.




Przebieg pieszo-rowerowego Szlaku Twierdzy Kraków pokrywa się w dużej mierze z historyczną, forteczną drogą rokadową. Szlak pieszo-rowerowy oznakowany jest jako żółto-czarno-żółty (barwy Habsburgów i cesarskiej Austrii)[3], a składa się z dwóch odcinków: północnego (60 km) oraz południowego (41 km) zgodnie z naturalnym ukształtowaniem.

Kościół św. Benedykta (koniec XVI w.), zbudowany na reliktach romańskich, prawdopodobnie z XI w.



Obejmuje fragment doliny Wisły pomiędzy Krakowem a Ściejowicami. W obrębie Parku znajdują się trzy ważne kompleksy leśne: Lasek Wolski, drzewostany w okolicach Tyńca i Czernichowa. Nazwa parku wywodzi się od dwóch klasztorów położonych na terenie parku: Klasztoru Ojców Kamedułów na Bielanach oraz Opactwa Ojców Benedyktynów w Tyńcu. Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy o powierzchni 6415,5 ha położony jest na terenie 3 gmin: Kraków, Liszki i Czernichów. Obejmuje on fragment malowniczej doliny Wisły na odcinku Kraków - Ściejowice wraz z trzema ważniejszymi kompleksami leśnymi: Laskiem Wolskim oraz drzewostanami w okolicach Tyńca i Czernichowa. Nazwa parku wywodzi się od dwóch starych klasztorów położonych w granicach parku: Klasztoru Ojców Kamedułów na Bielanach oraz Opactwa Ojców Benedyktynów w Tyńcu.






Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie jest jednym z najpiękniejszych parków krajobrazowych w Małopolsce. Nazwę Park zawdzięcza wielu naturalnym dolinkom, znajdującym się na jego terenie, zwanym potocznie Dolinkami Podkrakowskimi. Piękne białe wąwozy, skały i tereny spacerowe. No i mekka wspinaczy.




Kopalnia soli w Wieliczce została wpisana na listę UNESCO, jako najstarsza, nieprzerwanie działająca Kopalnia soli na świecie. Jej starsza i mniej spektakularna siostra- Kopalnia w Bochni- nie doczekała się tego uznania, gdyż soli nie wydobywa się już tam od bardzo dawna. Najstarsze na ziemiach polskich przedsiębiorstwo solne, którego początki sięgają średniowiecza to Wieliczka i jej STARSZA siostra Bochnia. Przez całe stulecia były źródłem bogactwa kraju i materialnym fundamentem kultury- dzisiaj to Wieliczka jest najchętniej odwiedzanym polskim obiektem turystycznym. Podziemna Wieliczka to blisko 300 km chodników i ok. 3000 komór. Kopalnia soli w Wieliczce została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa w 1978 r. Poszerzenie wpisu Kopalni wielickiej o Kopalnię w Bochni oraz Zamek Żupny w Wieliczce był niezbędnym dopełnieniem obrazu miejsca. Dopiero prezentacja obu Kopalni daje wyobrażenie o skali historycznego przedsięwzięcia technicznego, organizacyjnego i gospodarczego.

Kopalnia Soli Bochnia to najstarsza kopalnia soli kamiennej w Polsce. Według źródeł historycznych początek jej działalności sięga aż 1248 roku.
Zwiedzanie kopalni pozwala dobrze poznać sposoby dawnej techniki wydobywczej. Specyficzny nastrój „surowych”, lecz przez to tchnących autentyzmem podziemi, zdaje się przenosić zwiedzającego w odległe stulecia. Stare wyrobiska – prawdziwy podziemny labirynt pod miastem – dostarczają także niezrównanych wrażeń estetycznych. W bocheńskiej kopalni do zwiedzania udostępnione są aż trzy trasy turystyczne: Podstawowa trasa z Podziemną Ekspozycją Multimedialaną, Trasa historyczna "Wyprawa w Stare Góry" oraz Trasa przyrodnicza, każda z nich różni się stopniem trudności.






Dzisiejsza Kalwaria to nie tylko zespół zabytkowych budowli sakralnych. Kalwaria to zawsze żywe tradycyjne obchody dróżkowe, to imponujące procesje odpustowe i misteria pasyjne. Mimo swej ponad trzysta osiemdziesiąt lat liczącej historii spełnia ona swą doniosłą rolę. Napływ pielgrzymów tak w czasie odpustów jak i poza nimi świadczy o jej atrakcyjności. Jest ona również wymarzonym miejscem do samotnej modlitwy tak starszych jak i dla grup młodzieżowych i różańcowych. zasadniczą formą modlitwy są nabożeństwa dróżkowe odprawiane indywidualnie, w małych grupach lub z tradycyjnymi rozważaniami i śpiewami prowadzone najczęściej przez świeckich przewodników.


Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce otwarty został w 1994 roku na terenie dawnej parowozowni, wybudowanej w czasie II wojny światowej. Gromadzenie eksponatów rozpoczęto już w połowie lat 80. Na kilku torach urządzono ekspozycję składającą się wycofanych z ruchu parowozów, lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz pługów, żurawi itp, które poddano rewitalizacji. Część z nich przywrócono do pełnej sprawności technicznej, dzięki czemu dziś mogą prowadzić składy pociągów zestawionych z zabytkowych wagonów.




Gotycka budowla posiadała trzy wieże okrągłe i jedną kwadratową. Dostępu do zamku broniły mury obronne oraz wieża przedbramna w formie rondla. Około roku 1570 został rozbudowany przez Jana Tenczyńskiego, stając się wspaniałą rezydencją renesansową. W roku 1610 umocniono go pięciobocznymi bastionami i barbakanem. Podczas „potopu szwedzkiego” po długim oblężeniu zamek został poddany, co jednak nie uchroniło go przed złupieniem i podpaleniem. W roku 1683 po śmierci ostatniego właściciela z rodu Tenczyńskich, zamek, jako wiano jego córki, stał się własnością rodziny Opalińskich.



Aktualna ekspozycja obejmuje 27 zabytkowych obiektów drewnianych wzbogaconych o małą architekturę (kapliczki, studnie, pasieki), które zostały rozmieszczone w sektorach małomiasteczkowym i wiejskim. Nadwiślański Park Etnograficzny prezentuje kulturę Krakowiaków Zachodnich.



Ruiny zamku biskupiego, wzniesionego na wyniosłym wzgórzu, na północ od wsi Babice i Wygiełzów. Relikty warownej budowli budziły duże zainteresowanie już w XIX w., a badania przeprowadzone w latach 60. i 70. XX w. doprowadziły do poznania budowli, a następnie zabezpieczenia jej jako tzw. trwałej ruiny. Zakonserwowane relikty zamku stanowią jeden z ciekawszych przykładów przemian zachodzących w budownictwie warownym w Polsce.