Aktualizacja: czerwiec'2021
  




Kotlina Sandomierska
O regionie


Spis treści:




Kolbuszowa

Przemyśl

Sandomierz

Tarnów

Kraków

 title=
źródło: Wikipedia

Kotlina Sandomierska jest rozległym zapadliskiem o założeniu tektonicznym, zwanym zapadliskiem przedkarpackim, wyerodowanym przez rzeki, o kształcie zbliżonym do trójkąta, wypełnionym mioceńskimi osadami (do 2500 m miąższości na skraju Karpat). W dolinach rzek występują osady czwartorzędowe (piaski i gliny morenowe). Najwyższe partie kotliny wznoszą się do 260 – 280 m n.p.m., dna dolin leżą natomiast na wysokości od ok. 200 m n.p.m. u ich wylotu z Karpat do 135 m n.p.m. w rejonie Małopolskiego Przełomu Wisły. Kotlina w całości leży w dorzeczu Wisły i jej dopływów karpackich: Raby, Dunajca, Wisłoki i Sanu.

Nizina Nadwiślańska


Północno-zachodnia część Kotliny Sandomierskiej, na pograniczu Wyżyny Małopolskiej i Podkarpacia Północnego. Graniczy od zachodu i północnego zachodu z Rowem Skawińskim, Pomostem Krakowskim, Płaskowyżem Proszowickim, Doliną Nidy, Niecką Solecką, Garbem Pińczowskim, Niecką Połaniecką i Pogórzem Szydłowskim, od północy z Wyżyną Sandomierską, Małopolskim Przełomem Wisły, Wzniesieniami Urzędowskimi i Równiną Biłgorajską, od wschodu z Doliną Dolnego Sanu i Równiną Tarnobrzeską, od południa z Doliną Dolnej Wisłoki, Płaskowyżem Tarnowskim, Pogórzem Rożnowskim, Podgórzem Bocheńskim i Pogórzem Wielickim.

Region jest szeroką doliną w górnym biegu Wisły, ciągnącą się od Krakowa po Zawichost. Region obejmuje również dolinę dolnego Dunajca i przebiega przez niego końcowy odcinek rzeki Wisłoki. Nizina Nadwiślańska składa się z trzech tarasów: tarasu zalewowego, wyższego tarasu piaszczystego (częściowo zwydmionego) oraz tarasu przykrytego lessem. Główne miejscowości to: Kraków, Niepołomice, Nowe Brzesko, Tarnów, Nowy Korczyn, Szczucin, Mielec, Baranów Sandomierski, Sandomierz i Zawichost.
>   
Podgórze Bocheńskie


Podgórze Bocheńskie leży między doliną Dunajca na wschodzie a Wieliczką na zachodzie. Od południa graniczy z pogórzami Wielickim i Wiśnickim, od północy i wschodu z Niziną Nadwiślańską. Ma powierzchnię około 750 km2. Pogórze ma postać łagodnych wzniesień o wysokości 260–300 m, rozczłonkowanych przez doliny i płynące w nich potoki, przechodzących ku północy w płaskodenne doliny Raby i Wisły. Pogórze zbudowane jest z solonośnego miocenu w części południowej w postaci iłów i łupków z przewarstwieniami piasków oraz piaskowców warstw grabowieckich, w części północnej w postaci iłów, iłowców i mułowców warstw chodenickich. Przykryte są utworami czwartorzędowymi głównie lessami w postaci pyłów, glin pylastych, pyłów piaszczystych oraz holoceńskich osadów akumulacji rzecznej i utworów zlodowaceń plejstoceńskich. Budują one szczyty i stoki wzniesień.

>         

Płaskowyż Tarnowski


Wysoczyzna Tarnowska, region naturalny w południowo-wschodniej Polsce, część Kotliny Sandomierskiej położona pomiędzy dolinami Dunajca na zachodzie i Wisłoki na wschodzie. Powierzchnia 995 km2. Obszar zbudowany jest z osadów morskich wieku mioceńskiego, przykrytych glinami i piaskami czwartorzędowymi. Powierzchnia falista, lekko pochylona ku północy, leży na wysokości od 200 do 260 m n.p.m. W obręb regionu włączany jest też leżący nieco niżej odcinek Pradoliny Podkarpackiej, oddzielający Płaskowyż Tarnowski od Pogórza Ciężkowickiego. Przeważa użytkowanie rolnicze.

        
Dolina Dolnej Wisłoki


Graniczy od zachodu z Płaskowyżem Tarnowskim, od wschodu z Płaskowyżem Kolbuszowskim, Pradoliną Podkarpacką i Pogórzem Strzyżowskim, od północy z Niziną Nadwiślańską i Równiną Tarnobrzeską a od południa z Pogórzem Ciężkowickim. Region jest doliną w górnym biegu Wisłoki o szerokości od 3 do 10 km, o dwóch stopniach tarasowych: piaszczystym prawym (wyższym) i łąkowym lewym (wysokość względna 13–25 m). Region jest tylko częściowo zalesiony. Głównymi miastami w Dolinie Dolnej Wisłoki są Mielec, Dębica i Pilzno.
>      
Równina Tarnobrzeska


(Równina Rozwadowska) – mezoregion fizycznogeograficzny w południowo-wschodniej Polsce, północna część Kotliny Sandomierskiej. Graniczy od zachodu i północnego zachodu z Niziną Nadwiślańską, od wschodu i północnego wschodu z Doliną Dolnego Sanu, od południa z Płaskowyżem Kolbuszowskim, a od południowego zachodu na niewielkim odcinku z Doliną Dolnej Wisłoki. Region jest równiną zbudowaną z piasków rzecznych, obecnie zwydmionych. W podłożu Równiny Tarnobrzeskiej zalegają utwory mioceńskie z pogipsową serią siarkonośną – bogate złoża siarki przyczyniły się do przemysłowego (gospodarczego) rozwoju regionu, w okresie pomiędzy 1953 rokiem a latami 90. XX wieku. Na terenie Równiny Tarnobrzeskiej znajdują się pozostałości Puszczy Sandomierskiej (sosna, dąb). Głównymi rzekami regionu są Trześniówka i Łęg (dopływy Wisły). Najważniejszym miastem (od którego pochodzi nazwa regionu) jest Tarnobrzeg, ponadto na pograniczu regionu leży Stalowa Wola.


Dolina Dolnego Sanu


Rozciąga się między wylotem Sanu z Karpat koło Przemyśla a jego ujściem do Wisły poniżej Sandomierza. Na północnym wschodzie sąsiaduje z Płaskowyżem Tarnogrodzkim i Równiną Biłgorajską, na południowym zachodzie z Podgórzem Rzeszowskim, Pradoliną Podkarpacką, Płaskowyżem Kolbuszowskim i Równiną Tarnobrzeską. U ujścia do Wisły spotyka się z Niziną Nadwiślańską.
>         
Równina Biłgorajska


Ciągnie się od Wisły w kierunku południowo-wschodnim, równolegle pomiędzy pasmem Roztocza a dolnym biegiem Sanu, do Lubaczowa i Cieszanowa. Równinę przecinają dwie rzeki: Sanna na północy i Tanew na południu. Ich doliny wyznaczają północno-zachodnie i południowo-wschodnie granice mezoregionu.

Typowe dla Równiny Biłgorajskiej są położone wśród borów sosnowych stawy rybne. Region jest płaskowyżem osiągającym na wschodzie wysokość od 220 do 280 m n.p.m. (maksymalnie 284 m), opadającym ku zachodowi poniżej 150 m n.p.m. Zbudowany jest z czwartorzędowych piasków i glin morenowych, przez co tutejsze gleby są mało wartościowe pod względem rolniczym. Z tego powodu większość mezoregionu pokryta jest mało wymagającymi pod względem glebowym borami sosnowymi, tworzącymi kompleks Puszczy Solskiej. Dlatego też funkcjonuje oboczna nazwa regionu – Równina Puszczańska[1]. Piaski tworzą miejscami porośnięte lasem wydmy, a dzięki gliniastemu podłożu krajobraz urozmaicają liczne stawy hodowlane. Równina Biłgorajska rozpościera się na pograniczu województw lubelskiego i podkarpackiego,
>   
Płaskowyż Kolbuszowski


Region w południowo-wschodniej Polsce, stanowiący część Kotliny Sandomierskiej. Ma kształt zbliżony do trójkąta o powierzchni 1668 km2. Rozpościera się między dolinami Wisłoki i Sanu. Płaskowyż zbudowany jest z piasków rzecznych, miejscami tworzących duże kompleksy wydmowe. Wydmy (o przewadze parabolicznych) dochodzą do 25 m wysokości. Najwyższy punkt płaskowyżu ma 269 m n.p.m.


>      
Płaskowyż Tarnogrodzki


Region jest płaskowyżem ukształtowanym pofałdowanymi wysoczyznami, osiągającym wysokość od 220 do 280 m n.p.m. (maksymalnie 284 m) a względnie od 30 do 60 m. Rzeźba terenu jest głównie monotonna, urozmaicona wałami piaszczystymi i pagórami wydmowymi (głównie wydmy paraboliczne) jak np. Smerecka Góra (229 m) czy Wilcza Góra (230 m). Płaskowyż zbudowany jest z iłów mioceńskich, na których zalegają przykryte lessem gliny i piaski czwartorzędowe, co daje regionowi charakter rolniczy. Na północ od doliny Lubaczówki, pomiędzy Sieniawą a Lubaczowem, znajduje się rozległy kompleks wielogatunkowych lasów mieszanych (tzw Lasy Sieniawskie z rezerwatem Lupa o powierzchni 4,2 ha). Zbiorowisko wodne dominują rzeki Lubaczówka, Tanew, Wirowa i Złota Nitka oraz duże kompleksy stawów powstałych w miejscach po dawnych bagnach i mokradłach.
>         
Pradolina Podkarpacka


Mezoregion geograficzny w południowo-wschodniej Polsce, część Kotliny Sandomierskiej o powierzchni 995 km2. Pradolina Podkarpacka stanowi obniżenie ciągnące się na północ od progu Karpat, od Dębicy na zachodzie, po Przeworsk na wschodzie. Pradolina ta wykształciła się podczas zlodowacenia południowopolskiego, kiedy lądolód opierał się o Karpaty – odprowadzała wówczas wody roztopowe na wschód do Dniestru, do Morza Czarnego. Pradolina Podkarpacka funkcjonowała jeszcze w czasie zlodowacenia środkowopolskiego, ale jej rolę przejęła nowa pradolina – Wieprza-Krzny


Podgórze Rzeszowskie


Podgórze Rzeszowskie to skrajna, południowa część Kotliny Sandomierskiej, o powierzchni ok. 860 km2, położona między dolinami Sanu i Wisłoka. Rozciąga się łukiem o długości ok. 60 km od Rzeszowa po Przemyśl i osiąga wysokości od 240 do 280 m n.p.m. Sąsiaduje na południu z Pogórzem Dynowskim i Pogórzem Przemyskim, a na północy z Pradoliną Podkarpacką i Doliną Dolnego Sanu. Na terenie Podgórza Rzeszowskiego leżą miasta: Łańcut, Przeworsk i Kańczuga, a na jego skraju Jarosław i Radymno.
>
Copyright © MUWIT.pl    O portalu |  autorzy |