Włókiennicza Łódź, do niedawna kojarzona głównie z fabrykami, dziś staje się atrakcją turystyczną na miarę europejską. Dawne fabryki przekształcane są w muzea, galerie oraz centra handlowe, zaś liczne pałace dawnych potentatów włókiennictwa przechodzą drugą młodość.
Łódź to także miasto wielokulturowe. Widać to szczególnie w mnogości i różnorodności świątyń oraz na cmentarzach. Na Starym Cmentarzu w Łodzi pochowani są mieszkańcy trzech różnych wyznań: katolicy, prawosławni i ewangelicy- znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów, jak również ponad 200 zabytkowych nagrobków. W Łodzi znajduje się też największa w Europie nekropolia żydowska.
Ulica Piotrkowska
czyli tzw. Pietryna, dawny trakt prowadzący z Piotrkowa Trybunalskiego do Łęczycy, od zawsze była osią centralną miasta.
Czasem odnosi się wrażenie, że wszystkich Łodzian ulokowano na tej, niesamowicie długiej, ulicy. Poczynając od sławnych Łodzian na chodniku i sławnych Łodzian na ścianach przy pasażu Rubinsteina, aż po Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci, wmurowany w jezdnię ulicy. Rację miał najwyraźniej Jan Sztaudynger, mówiąc:
To największą Łodzi troską, by Łódź całą zmieścić na Piotrkowską.
Plac Kościuszki - plac muzeów
Plac Kościuszki (u wlotu ulicy Piotrkowskiej) bywa nazywany placem muzeów. Mieści się tutaj muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Muzeum Farmacji, ukazujące świat łódzkich aptek oraz niewiarygodne
Muzeum Kanału "Dętka".
Muzeum Kanału
MUZEUM KANAŁU "DĘTKA"
Godziny otwarcia w sezonie wiosenno – letnim (maj – wrzesień):
Czwartki 11.00 – 19.00
Piątki 11.00 – 19.00
Soboty 12.00 – 20.00
Niedziele 12.00 – 20.00
Godziny otwarcia w październiku:
Piątki 10.00 – 14.00
Soboty 14.00 – 18.00
Niedziele 14.00 – 18.00
Oglądanie kanału od środka nie budzi miłych skojarzeń, jednak każdy zwiedzający "Dętkę" jest zaskoczony kunsztem wykonania ceglanych kanałów, powstałych na początku XX wieku. "Dętka" to, dziś zabytkowy, zbiornik na wodę. Jego kanałami (o długości 142 metrów) można obejść plac Wolności dookoła. Jest to bodaj
jedyne tego typu muzeum w Europie.
Muzeum Kanału „Dętka” to oryginalny zabytek hydrotechniki. Mieści się w Łodzi, w podziemnym, owalnym zbiorniku na wodę deszczową, która była gromadzona tam w celu płukania miejskiej sieci kanalizacyjnej. Zbiornik ten powstał w 1926 roku i mieścił około 300 metrów sześciennych deszczówki
Jako jeden z pierwszych odcinków miejskiej kanalizacji zaprojektowany został przez brytyjskiego inżyniera, Williama Heerleina Lindleya, a nadzór nad całością prac konstrukcyjnych sprawował inżynier Stefan Skrzywan, budowniczy łódzkich wodociągów.
Muzeum Kanału „Dętka” to także unikalna atrakcja turystyczna. Dziś, jako pierwszy w Polsce kanał otwarty dla zwiedzających, jest pionierskim założeniem muzealnym i niekwestionowaną atrakcją turystyczną Łodzi. Wykonany z czerwonej cegły korytarz „Dętki” ma ponad 142 metry długości, około 1,5 metra szerokości i 187 centymetrów wysokości, co sprawia, że można nim swobodnie spacerować, obchodząc jeden z głównych punktów miasta – plac Wolności – pod ziemią.
Muzeum Kanału „Dętka” to nie tylko zwiedzanie. Odbywają się tu zajęcia edukacyjne i wydarzenia skierowane zarówno do dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów – grup oraz gości indywidualnych .
To jedyna w Łodzi podziemna przestrzeń o tak wielu możliwościach. „Dętka” jest chętnie wynajmowana przez organizatorów sesji zdjęciowych, plenerów filmowych, gier miejskich czy aktywnych spotkań integracyjnych.
Muzeum Włókiennictwa
Poniedziałek nieczynne
Wtorek 9.00- 17.00
Środa 9.00- 17.00
Czwartek 11.00- 19.00
piątek 9.00- 17.00
Sobota* 11.00- 16.00
Niedziela 11.00- 16.00
* W soboty na wystawy stałe wstęp bezpłatny (zwiedzanie bez asysty pracownika Działu Oświaty).
Muzeum Włókiennictwa
Również przy Piotrkowskiej, ale już nieco dalej (Piotrkowska 282), znajduje się jedyne w Polsce, wielooddziałowe
Muzeum Włókiennictwa, posiadające największą kolekcję współczesnych tkanin w Europie. Organizowane są w nim Międzynarodowe Triennale Tkaniny Artystycznej - najstarszy konkurs tego typu na świecie. Siedziba muzeum znajduje się w tzw. Białej Fabryce, okazałym kompleksie klasycystycznych budynków, jeden z najpiękniejszych w Polsce zabytków architektury przemysłowej.
Zbudowana w latach 1835-39 przez Ludwika Geyera Biała Fabryka (wielokrotnie potem rozbudowywana i przebudowywana) była pierwszą w Łodzi "fabryką wielowydziałową". Mieściła pierwszą w Polsce mechaniczną przędzalnię, tkalnię i drukarnię bawełny poruszane pierwszą w Łodzi maszyną parową (jako konsekwencja wprowadzenia maszyny parowej przy zabudowaniach fabrycznych stanął pierwszy w Łodzi komin; potem często mówiono i pisano o Łodzi jako "mieście kominów").
Skansen Architektury Drewnianej
Tuz obok, oddzielony ceglanym murem, znajduje się Skansen Architektury Drewnianej.
W skansenie znajduje się 8 obiektów typowych dla zabudowy Łodzi z przełomu XIX/XX w. i początków XX w. Obiekty dobrane zostały tak, aby jak najlepiej i najpełniej reprezentowały dawną architekturę miasta. Znalazły się wśród nich: kościół, willa letniskowa, piętrowy dom dla rodzin robotniczych, przystanek tramwajowy oraz 4 domy rzemieślników. Budynki rozmieszczone zostały wzdłuż dwóch brukowanych "kocimi łbami" uliczek, zbiegających się przy kościele. Zadbano również o stylizowane elementy małej architektury – lampy, studnię, drogowskazy z nazwami ulic.
Księży Młyn
Jeszcze przed stu laty tętniło tutaj życie gospodarcze, rozwijał się przemysł, a kontakty towarzyskie sfer najbogatszych - łódzkiej burżuazji i finansjery - w niczym nie ustępowały zwyczajom przyjętym w całej Europie.
Dziś rzeczywistość jest zupełnie inna. Budynki mieszkalne, zaliczane w czasach swego powstania do nowoczesnych i znakomicie wyposażonych, wymagają remontów i inwestycji. Fabryki sprawiają wrażenie nieco uśpionych.
To miejsce, w którym rozwijała się Łódź włókiennicza. Miejsce loftów, fabryk, przędzalni, tkalni i famuł. To miejsce chwały Łodzi: miejsce pracy tysięcy robotników w fabrykach Schreiblera, Herbsta czy Wendisha.
Na terenie Księżego Młyna powstawały filmy, takie jak "Ziemia Obiecana", "Pavoncello", "Lalka" czy "Między ustami a brzegiem pucharu". Dziś, we wnętrzach pałacu fabrykanta, mieści się Muzeum Kinematografii, gdzie można spotkać się z Misiem Uszatkiem i innymi postaciami z bajek polskiej wytwórni filmowej Se-Ma-For.
Tu również znajduje się Muzeum Wnętrz fabrykanckich w dawnym pałacu Herbstów, znajdującym się przy ulicy Przędzalnianej 72.
Muzeum to nie tylko pałac, ale przede wszystkim jego wnętrza, a również okalający go ogród oraz budynek stajni, w którym znajduje się obecnie magazyn i część administracji.
Kirkut w Łodzi
Największy cmentarz żydowski w Europie, miejsce spoczynku 160.000 osób, położony jest w dzielnicy Bałuty, przy ulicy Brackiej.
Spoczęło tam wiele osób zasłużonych dla rozwoju i dziejów Łodzi. Przy głównej alei znajduje się też mauzoleum Poznańskiego.
Mauzoleum Poznańskiego (kwatera I) to jeden z największych grobowców żydowskich na świecie. Powstał na polecenie Izraela Kalmanowicza Poznańskiego. Mauzoleum powstało w latach 1903-1905 i zostało zbudowane na planie koła. Zostało wykonane z szarego granitu, marmuru, żeliwa i szkła.
Wewnątrz grobowca znajdują się dwa sarkofagi: Leonii z Hertzów i Izraela Kalmanowicza Poznańskiego. Groby pozostałych członków rodziny znajdują się na zewnątrz.
Wnętrze kopuły, zwieńczającej mauzoleum, zdobi mozaika z wyobrażeniami symboliczno-religijnymi i hebrajskimi inskrypcjami. Mozaikę ułożyła słynna niemiecka firma Johann Odorico. Składa się ona z dwóch milionów kolorowych szklanych tesser i jest wyłożona płatkami złota.
Pomimo, że judaizm zabrania przedstawiania człowieka w sztuce, na świecie znajduje się kilka nagrobków, które z postaciami ludzkimi. Jedyny taki nagrobek, na cmentarzu żydowskim w Łodzi, to grób Racheli Akawie (kwatera W). Autor umieścił płaskorzeźby postaci ludzkich (być może aniołów) bez twarzy. Wyrzeźbiona jest na nim również palma, symbol Izraela.
Cmentarz podzielony jest na dwie części oddzielone murem, wschodnią i zachodnią. Ogromna Brama Główna mieści się na południowym- wschodzie i jest otwierana tylko na specjalne okazje.
Na cmentarz, do części wschodniej, tzw. gospodarczej, wchodzi się przez furtkę od ulicy Zmiennej.
Tu znajduje się Dom Przedpogrzebowy, inaczej Dom Oczyszczenia (Ben Tahara).
Warto przejść się aleją główną, gdzie znajdują się macewy i pomniki o wysokiej wartości artystycznej i historycznej. M.in. macewa Halinki Szeffer (opleciony typowymi elementami sztuki secesyjnej- bluszcz, jako symbol trzymania się życia), czy groby rodziców Juliana Tulodzkiea, czy Artura Rubinsteina.
Grób żołnierzy Armii Krajowej i harcerzy z Szarych Szeregów został okradziony z tablicy - pozostał jedynie symbol polski walczącej i napis;
"Tablicę skradł barbarzyńca niegodny miana człowieka i Polaka."
Manufaktura
Dowiesz się tu wszystkiego o procesie przetwórstwa bawełny i powstawania tkanin. Zobaczysz i usłyszysz jak pracują oryginalne stuletnie krosna, przekonasz się jakie warunki panowały w hali produkcyjnej na przestrzeni ostatnich 130 lat. Zaczniesz spacer od XIX- wiecznej tkalni, aby na końcu dotrzeć do zakładów z okresu PRL-u.
W 1872 r. między ulicami Ogrodową, Drewnowską, Zachodnią oraz cmentarzem przy ul. Ogrodowej Izrael Kalmanowicz Poznański rozpoczął budowę kompleksu przemysłowego- tkalni bawełny, przędzalni, bielnika, farbiarni, drukarni tkanin ..., które wraz z przyfabrycznym osiedlem domów robotniczych stworzyły "królestwo Poznańskiego".
Dziś, po licznych historycznych zawieruchach, teren ten przejęty został przez francuski koncern - stworzono tu centrum handlowo- przemysłowo- rekreacyjne. I jest to jeden z nielicznych przykładów adaptacji budynków zabytkowych na potrzeby galerii handlowej. Dodajmy, że bardzo udanej adaptacji. Zwłaszcza, że w bezpośredniej okolicy znajduje się Muzeum Fabryki, gdzie można zapoznać się z historią bawełnianej Łodzi.
Muzeum Fabryki
Muzeum Fabryki to miejsce, gdzie odkryjecie historię zakładów włókienniczych stworzonych przez Izraela Poznańskiego w drugiej połowie XIX. wieku. W czasach swojej świetności zakłady te produkowały miliony metrów tkanin bawełnianych.
Przemysłowe imperium Poznańskiego stanowiło samowystarczalną dzielnicę z rezydencją właściciela, domami dla robotników, własnym kościołem i szpitalem. Dziś w zabytkowych budynkach mieści się centrum Manufaktura.
W Muzeum Fabryki poznacie dzieje przemysłowej fortuny Poznańskich, rozwój zakładów, technikę produkcji tkanin bawełnianych i codzienną pracę dawnych robotników. Nasza wystawa prezentuje zdjęcia, dokumenty, filmy, plany architektoniczne, próbki surowców i produktów fabryki.
Tutaj zobaczycie jak pracują zabytkowe krosna i posłuchacie historii opowiadanych przez dawnych pracowników.
W Muzeum Fabryki przedstawiamy również długą drogę bawełny z plantacji, poprzez fabrykę, do sklepu z tkaninami.
Łódź, Ogrodowa -
schowany w podworcu, naprzeciwko potężnej Manufaktury.
Rezerwat Polesie Konstantynowskie:
Najstarszy miejski rezerwat przyrody w Polsce.
Ze względu na specyficzny, podatny na zaburzenia ekosystem, wstęp do rezerwatu jest zabroniony. Powierzchnia rezerwatu wynosi 9,8 ha i jest to pierwszy w świecie rezerwat przyrody utworzony wewnątrz dużego miasta.
Na północ:
Łagiewniki i Las Łagiewnicki
Największy las miejski w Europie (Las Łagiewnicki) to wymarzone miejsce dla spacerowiczów. Ukryte są w nim dwie drewniane kaplice: św. Rocha oraz św. Antoniego. Tereny te są idealne na rower i jazdę konną - na obrzeżu znajduje się stadnina i Ośrodek Jeździecki.
Las Łagiewnicki -
Kapliczki św. Antoniego oraz św. Rocha i Sebastiana jako jedyne przetrwały drugą wojnę światową.
Domy tkaczy w Zgierzu i Aleksandrowie Łódzkim
Domy tkaczy – długie, drewniane, parterowe budynki, gdzie mieściły się mieszkania i warsztaty pierwszych mieszkańców miasta, pochodzą one z 1 połowy XIX w.
Na terenie Parku zachowało się około 30 domów tkaczy. Wybudowano je dla sukienników przybyłych do Zgierza z zamiarem utworzenia tutaj wzorcowego, przemysłowego miasta Królestwa Warszawskiego. Park Kulturowy udostępnia gościom zabytkowe obiekty, w których działają różne instytucje i stowarzyszenia oferujące mieszkańcom i turystom niezwykle atrakcyjne miejsce rekreacji, przypominające spuściznę kulturową regionu. (dot. Zgierza)
Na wschód:
Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich położony jest Na wschód od Łodzi, pomiędzy Łodzią, Brzezinami i Strykowem. Pod względem administracyjnym Park znajduje się na terenie 2 miast - Łódź i Brzeziny oraz 5 gmin - Nowosolna, Stryków, Brzeziny, Dmosin i Zgierz.
Powierzchnia Parku wynosi 11580 ha, a powierzchnia otuliny 3083 ha. Według regionalizacji fizycznogeograficznej Kondrackiego Park położony jest w obrębie makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich, w jego północnej części, która znana jest pod nazwą Wzniesień Łódzkich i obejmuje najsilniej eksponowaną północną krawędź tego mezoregionu, przebiegającą równoleżnikowo od Zgierza na zachodzie, po Brzeziny na wschodzie.
Najwyższy punkt na terenie PKWŁ leży na wysokości 284 m n.p.m. (tzw. wzgórze „Radary”, koło miejscowości Dąbrowa). Wzgórza w południowej części Parku opadają wyraźnymi stopniami w kierunku północnym, ku Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej. Północny skraj Parku, leżący w odległości 7–9 km od krawędzi znajduje się na wysokości 165 m n.p.m. (dolina Moszczenicy pod Strykowem), a nawet poniżej 150 m n.p.m. (dolina Mrożycy w Niesułkowie).
Na południe:
Piotrków Trybunalski - kirkut:
Nekropolia powstała w XVIII w. i należy do najciekawszych zabytków żydowskiej sztuki cmentarnej w Polsce. Poza licznymi macewami znajdują się tam również grobowce – ohele, należące do cadyków, m.in. z dynastii z Wolborza, Radoszyc czy Rozprzy.
Mimo wielu zniszczeń na osiemnastowiecznycm kirkucie, na powierzchni ponad trzynastu hektarów do dziś zachowało się około trzech tysięcy nagrobków – macew, na których wyryto inskrypcje w języku hebrajskim, niemieckim, rosyjskim i polskim. (tekst: www.kultura.lodz.pl)
W Piotrkowie Trybunalskim istnieją dwa cmentarze żydowskie.
„Stary” cmentarz żydowski – położony przy synagodze przy ul. Wojska Polskiego, który powstał w 1689 r. i funkcjonował do końca XVIII w. W wyniku zniszczeń dziś na tym cmentarzu nie ma żadnych macew. O przeszłości tego miejsca przypomina tablica, umieszczona tu w 1997 r. przez piotrkowskich Żydów, którzy przeżyli czasy Holocaustu.
Na zachód:
Krąków - ruiny dworu
W 2 poł. XVIII w. należała do Czartkowskich herbu Korab.
Wincenty, z Krąkowskich, dzierżawca niedalekiej Brodni stał się niechlubnym bohaterem pamiętnika Kazimierza Deczyńskiego, wykorzystanym przez Leona Kruczkowskiego w jego powieści "Kordian i cham". est to spory budynek z cegły , na planie litery „U” zwrócony frontem na zachód, budynek piętrowy, podpiwniczony, z dachami dwuspadowymi z dachówki ceramicznej .
Dokładniejsza historia dworu nie jest znana. (tekst z:
www.mojemaleczarowanie.pl. Tam też piękne zdjęcia ruin)
Historia Księżego Młyna
Łęczyca >>
