Jest to najstarszy region Polski, związany z początkami państwa, dlatego został nazwany "Wielką Polską". Tu znajduje się najstarszy w kraju zabytek architektury - osiedle obronne kultury łużyckiej w Biskupinie, które powstało w latach 750-400 p.n.e. Przez Wielkopolskę prowadzi szlak piastowski, tu znajduje się pierwsza stolica Polski - Gniezno. Tu też skanseny archeologiczne, kurhany, grodziska... Duża część z nich zlokalizowana jest w okolicach Gniezna, ale też Konina. A wspomniane kurhany - dla odmiany - w okolicach Krotoszyna.

W krajobrazie Wielkopolski dominują rozległe, płaskie pola- dobrze będą się tu czuli ci, którzy lubią spokojne pejzaże i duże przestrzenie. Na terenach między Wartą i Notecią rozpościera się Puszcza Notecka, jeden z największych obszarów leśnych w Polsce (135 tys. ha). W regionie utworzono dwa parki Narodowe, przy czym Drawieński Park Narodowy jest parkiem na granicy województw. Wielkopolski Park Narodowy, położony na południe od Poznania, stanowi zielone płuca miasta. Do tego kilkanaście parków krajobrazowych, a każdy z nich urzeka czymś innym. I wszystkie mają wspólną cechę. Są pełne nieokiełznanej przyrody i ukrytych w niej perełek.

Wielkopolska ma wiele symboli i wizytówek. Jedną z nich są wiatraki. Jest ich tu zatrzęsienie. Od najpospolitszych koźlaków, przez holendry, które, nawet jeśli są w ruinie, to posiadają solidną ceglaną postawę, aż po rzadkie paltraki. Inną wizytówką są kościoły drewniane (w tym szachulcowe). Do niedawna uważany za najstarszy kościół w Polsce, w Tarnowie Pałuckim, znajduje się kolo Wągrowca. Trzecią zaś... dwory i pałace. W przeróżnym stanie. Nieukończony pałac Czartoryskich w Siedlcu, pałacyk myśliwski w Mojej Woli (drewniany!) czy dwór w Studzieńcu - to są moje punkty na liście "the must". Ale są też inne, niektóre ładnie zadbane (pałac w Rydzynie), inne prowadzone przez muzea - np Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Wielkopolska krzyczy gromkim głosem - odkryj mnie samodzielnie.

Moje Perły w okolicy
Stary Sielec
Pałac Piotrkowice
Pałac w Mojej Woli
Kaflarnia w Zdunach
Dolina Baryczy

Niedaleko Jutrosina znalazłam też kilka regionalnych ciekawostek. I coś, czego nie można chyba nazwać trwałą ruiną, bo nigdy nie został ukończony. Jest to bowiem pałac Czartoryskich, w miejscowości Stary Sielec.

Nowy pałac w Starym Sielcu miał nawiązywać stylem do zamku Le Plessis-Boureé we Francji, stąd często określano go mianem zamku. Miał powierzchnię 12,8 tys. m3. Od konfiskaty majątku Czartoryskich minęło ponad 80 lat, a nigdy nieukończony zamek stoi do dziś, choć opustoszały.

Wiatraki w okolicy
Brenno !!! - aż trzy wiatraki
Starkowo
Radomierz
Ujazdowo
Grotniki
Bukówiec Górny - 2 wiatraki (Wicynt i "ten drugi")
Dominice

Parkowe jeziora oferują świetne warunki do uprawiania żeglarstwa, w tej kwestii zdecydowany prym wiedzie Jezioro Dominickie. Dodatkowo większość zbiorników wodnych jest ze sobą połączona, tworząc niezwykle malowniczy Kajakowy Szlak Konwaliowy.

Dla turystów stroniących od wody ciekawą ofertą będą wycieczki piesze, rowerowe lub konne. Podczas nich można zapoznać się z ciekawą przyrodą i historią parku, i odwiedzić jedną z trzech, zachwycających panoramą, wież widokowych (w Dominicach, Olejnicy, lub Siekowie), aby podziwiać park z nieco innej perspektywy. To raj krajobrazowo-fotograficzny. Mnóstwo wody podziwianej z brzegu, mnóstwo avifauny, czyli ptasiorów i mnóstwo... wiatraków. Przemęcki park krajobrazowy to jest jedno z miejsc na liście obowiazkowej.

Dwory i pałace w okolicy
Studzieniec | piękny, drewniany dwór
Owińska | Pałac rodziny von Treskow
Chodzież | Pałacyk Myśliwski
Puszczykowo-Zaborze | Pałac
Pałac w Goraju-Zamku

Budynek wzniesiony na planie prostokąta, z dwoma alkierzami przylegającymi jedynie narożnikami, parterowy z poddaszem. W obu elewacjach niewielkie ryzality, nad nimi bardzo wysokie wystawki, nad korpusem wysoki dach polski łamany, czterospadowy, nad wystawkami dwuspadowy, nad alkierzami daszki czterospadowe łamane. Kopię dworu w Studzieńcu wzniesiono w Wielkopolskim Parku Etnograficznym w Dziekanowicach.

Jeśli korzystacie (a dziś niestety, każdy korzysta) ze sztucznej inteligencji, to sugeruję użyć też własnej, ludzkiej, inteligencji). Dwór w Studzieńcu znajduje się bowiem w Wielkopolsce, między Wągrowcem, a Poznaniem. Wyniki z internetów pokazują ruiny dworu o tej samej nazwie, w okolicach Płocka, drugie - też ładne, ale inne - w Lubuskim i trzecie - gdzieś w Świętokrzyskim.

W okolicy
Wolsztyn | Muzeum Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski
Wolsztyn | jedyna w Europie czynna parowozownia
Rakoniewice | Muzeum Pożarnictwa
Obra | klasztor pocysterski
Nowy Tomyśl | Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa

Główna siedziba mieści się w dawnym budynku mieszkalnym osadnika olęderskiego, pochodzącym z końca XVIII wieku. Drugim obiektem jest stodoła z charakterystycznym tzw. tremplem – nadbudowanym poddaszem, wykorzystywanym do suszenia chmielu lub jako magazyn wikliny.

W Muzeum obejrzeć można wystawy odnoszące się do tematyki uprawy wikliny i chmielu, przetwórstwa tych surowców oraz rzemiosła plecionkarskiego. Prezentowane są, związane z tą tematyką narzędzia i maszyny oraz ogromne bogactwo wyrobów plecionkarskich, zarówno o charakterze użytkowym, jak i artystycznym. W otoczeniu budynków rozmieszczone są niepowtarzalne, artystyczne formy przestrzenne z wikliny, poza tym stanowiska ekspozycyjne dotyczące zagadnień zastosowania wierzby w innych poza plecionkarstwem dziedzinach życia człowieka (ochrona środowiska), maszyny i narzędzia do zbioru i przetwórstwa wikliny oraz ekspozycje botaniczne – odmian wierzby (salicarium) i chmielu (chmielnik).

W okolicy
Rogierówko | wiatrak
Chojnica | Ruiny kościoła Ścięcia św. Jana Chrzciciela
Owińska | Pałac rodziny von Treskow

Wiatrak w Rogierówku zbudowany został na początku XX wieku, w 1905 roku. Budowniczym był młynarz Hugo Gribsch. Wiatrak w Rogierówku, typu „holender”, jest budynkiem w formie wieży ośmiobocznej o czterech kondygnacjach roboczych: trzech naziemnych i podpiwniczenia. Jest przykładem unikalnego wiejskiego budownictwa przemysłowego. W latach swojej świetności posiadał dwa niezależne napędy: wiatrowy i parowy (stosowany wówczas gdy było bezwietrznie). Czynny był do roku 1942 kiedy to władze niemieckie unieruchomiły go demontując śmigi. Po wojnie, ówczesny właściciel, Józef Serbiak uruchamiał wiatrak używając trzeciego napędu elektrycznego do przemiału śruty. Wewnątrz zobaczymy kompletne wyposażenie złożone z maszyn z przełomu XIX i XX wieku. - mieści się tu punkt etnograficzny.

Każda zagroda, w skład której wchodzą: chałupa, stodoła oraz niekiedy obora (dla bydła z częścią przeznaczoną dla koni), chlew i kurnik, jest w pełni wyposażona, dzięki czemu odzwierciedla warunki życia na wsi wielkopolskiej z przełomu XIX i XX wieku. Przy odtwarzaniu wyglądu wsi owalnicy (typowej wsi w tym regionie), muzealnicy nie zapomnieli też o centralnie usytuowanym kościele. W Dziekanowicach stanęła więc drewniana, barokowa świątynia z 1719 roku, pochodząca ze wsi Wartkowice. Do dziś zachowało się jej wyposażanie, m.in. ambona i chrzcielnica oraz osiemnastowieczne polichromie.

Uwagę każdego odwiedzającego Wielkopolski Park Etnograficzny zwrócą zapewne trzy wiatraki, ustawione na wzgórzu. Dwa z nich to wiatraki drewniane – tzw. partlak i koźlak, zbudowane w XIX wieku, trzeci wiatrak to murowany holender. Wszystkie trzy widać niemal z każdego miejsca muzeum. Formalnie znajdują się na terenie wsi Moraczewo. Warto też zwrócić uwagę na najstarszy obiekt muzealny – ponad czterystuletnia, bo pochodząca z 1602 roku, chałupę z miejscowości Zdrój.

Rezerwat Archeologiczny w Kaliszu-Zawodziu usytuowany jest w najstarszej części Kalisza, na terenie wczesnośredniowiecznego kaliskiego grodu, w bliskiej odległości od współczesnego centrum miasta. W 2008 roku odtworzono w Rezerwacie częściową zabudowę średniowiecznej warowni, na którą składają się: brama wjazdowa do grodu wraz z palisadą i mostem, kamienny kurhan, siedem drewnianych chat, dwupoziomowa wieża obronna, wały skrzyniowe, fundamenty oraz część przyziemia romańskiej kolegiaty oraz liczne repliki średniowiecznych przedmiotów. W części etnograficznej znajduje się osiemnastowieczna chata przeniesiona ze starego miasta w Kaliszu.

W okolicy
ruiny zameczku na wyspie Zamkowej
drewniany kościół w Łodzi
Mosina | Zespół cegielni pocz.XXw.
Mosina | Dwór Budzyńskich
Rogalin | Muzeum Pałac w Rogalinie
Rogalinski Park Krajobrazowy

W Parku utworzono 18 obszarów ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 260 ha. Chronią one rozmaite formy krajobrazu polodowcowego oraz najbardziej naturalne zbiorowiska roślinne, a także związane z nimi zwierzęta. Ochroną objęto także 32 drzewa pomnikowe i 1 głaz narzutowy.

Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki. Do najcenniejszych należy drewniany kościół w Łodzi z XVII w. Inne zabytkowe kościoły o nieco mniejszej wartości możemy spotkać w Puszczykowie, Stęszewie i Wirach. W Szreniawie i Trzebawiu zachowały się do dziś dziewiętnastowieczne dwory. Ciekawym obiektem są także ruiny zameczku zbudowanego w 1827 roku przez Tytusa Działyńskiego dla swojej siostry Klaudyny Potockiej na wyspie Zamkowej na J. Góreckim.

Szlak Piastowski zlokalizowany jest na obszarze dwóch województw: wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego. Głównymi miejscowościami na trasie Szlaku są: Poznań, Gniezno, Strzelno i Kruszwica. Szlak Piastowski jest szlakiem kulturowym o cennych walorach edukacyjnych. Treści wyznaczające szlak są rozpoznawalne, poznawane w toku nauczania już na poziomie szkolnictwa podstawowego.

Szlak Piastowski jest od 2016 r. zarządzany przez dwóch koordynatorów - na terenie Wielkopolski jest nim Klaster Turystyczny "Szlak Piastowski w Wielkopolsce", a na terenie Kujaw - Brzeskie Centrum Kultury i Historii "Wahadło".

Szlak funkcjonuje przede wszystkim jako trasa wycieczek autokarowych i samochodowych oraz szlak rowerowy. Szlak prowadzi z Poznania przez Pobiedziska, Moraczewo, Ostrów Lednicki, Gniezno, Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Kruszwicę, Inowrocław, Płowce, Brześć Kujawski, Włocławek oraz trasą północ-południe: Wągrowiec, Łekno, Żnin, Wenecja, Biskupin, Gniezno, Grzybowo, Giecz, Ląd, Konin do Kalisza. Wędrówka po szlaku odtwarza cykliczne przemieszczanie się władców piastowskich i ich dworów pomiędzy czterema grodami, które pełniły funkcje stołeczne.

Dolina Baryczy to ogromny, malowniczy kompleks obejmujący 5 rezerwatów przyrody, m.in. unikatowe na skalę światową Stawy Milickie. Leży na terenie dwóch województw, choć lwia jego część na terenie dolnośląskiego. Są to przede wszystkim stawy i jeziora, ale też ogromne kompleksy leśne, wśród których płynie sobie rzeka Barycz,

Ogromne połacie lasów wymusiły niejako architekturę. W okolicach Milicza, w rezerwacie nazwanym Wzgórze Joanny, znajdował się neogotycki pałac myśliwski wybudowany przez Rudolfa von Salisch. Wzgórze wzięło nazwę od imienia żony von Salisch'a. Dziś pozostała jedynie wieża Odyniec, która do niedawna pełniła funkcje obserwacyjne (przeciwpożarowe). W pobliskich lasach odbywały się trzydniowe polowania kończące sie spotkaniami towarzyskimi przy dobrym jedzeniu. W pobliskich lasach mozna znaleźć groby (pomniki) myśliwych. Wujek Gugle podpowiedział mi dwa takie miejsca. Jedno w Czatkowicach (potężny głaz na czarnym szlaku rowerowym), a drugi nad jeziorem Czarny Las. Ten drugi wygląda trochę jak kaplica grobowa.

Wybrane
Osieczna | Muzeum Młynarstwa
Leszczyńskie wiatraki
Śmigiel - Pięknie odrestaurowane wiatraki
Rogierówko | wiatrak i punkt etnograficzny

Najstarszą, a zarazem najliczniejszą grupę wiatraków stanowią koźlaki. Nazwa pochodzi od nieruchomej podstawy, zwanej kozłem, na której wznosiła się cała konstrukcja. Pozwalała ona na obrót wiatraka w kierunku wiejącego wiatru przy pomocy specjalnego dyszla. Obrót następował z użyciem siły „kilku chłopa” lub zaprzęgając doń konia. Zasadniczo konstrukcja koźlaków przetrwała bez zmian aż do schyłku XIX wieku.

W inny sposób obracano skrzydła w kierunku wiatru w wiatrakach typu holenderskiego, zwanego po prostu „holendrami”. Pojawiły się one na ziemiach polskich wraz z osadnikami z terenu Niderlandów. Tutaj podstawa była nieruchoma, najczęściej murowana, a obracano samą „czapę” ze skrzydłami. Tego rodzaju wiatraki najczęściej można jeszcze spotkać na Pomorzu i tam też stosunkowo często trafia się na murowane podstawy stojące samotnie gdzieś w polu.

Wybrane
Tarnowo Pałuckie
Kościoły drewniane puszczy Zielonka
Uzarzewo

Spis drewnianych kościołów na stronie

Wielkopolskie kościoły budowano przeważnie w konstrukcji wieńcowej (zrębowej) lub w konstrukcji sumikowo-łątkowej, a następnie ich ściany szalowano wertykalnie. Jednak zachowały się liczne świątynie, przeważnie protestanckie, które zbudowano w konstrukcji słupowo-ramowej z wypełnieniami z glinobitki (tzw. strychulec, szachulec), a od XIX wieku z cegły (tzw. mur pruski).

Niejednokrotnie pola między belkami (czarnymi od impregnatu przeciwogniowego) tynkowano na biało, co tworzyło niezwykle dekoracyjny efekt. Wiele z drewnianych świątyń posiada osobno stojące dzwonnice, niekiedy o wymyślnych kształtach. Jeżeli zaś dzwon zawieszony jest na kościelnej wieży, to ma ona konstrukcję słupowo-ramową i nie jest zespolona z nawą, gdyż powstające drgania doprowadziłyby do jej zawalenia. Wszystkie świątynie zostały udokumentowane fotograficznie i pomierzone. Niestety, od tego czasu 7 z nich spłonęło (m.in. szachulcowy w Szlichtyngowej i drewniany w Tuchorzy).

W dniu dzisiejszym na terenie województwa wielkopolskiego istnieją 152 drewniane katolickie świątynie i 5 protestanckich; szachulcowych- katolickich 13 i protestanckich 21. Do rejestru zabytków wpisano 193 kościoły, w tym 29 z nich posiada cenną polichromię (m.in. Słopanowo, Tarnowo Pałuckie, Słupca, Sokolniki, Bralin, Zakrzewo, Brokęcino, Buczek Wielki.