Wąchock to miasto znane w całej Polsce z opowiadanych o tutejszym sołtysie dowcipach. Mało kto wie, że jego historia sięga XII wieku. W jego nadrzecznym pejzażu dominuje charakterystyczna bryła klasztoru cystersów. A był to również ważny ośrodek gospodarczy, kulturowy, nie tylko religijny. Można powiedzieć, że Wąchock jest centrum patriotycznym dla całej ziemi sandomierskiej – podczas powstania styczniowego miasto było “stolicą” polskiego państwa podziemnego. Podczas ostatniej wojny światowej było świadkiem walk partyzanckich[z: www.swietokrzyskie.pro]
.


Opactwo cystersów w Wąchocku jest jednym z najcenniejszych i najlepiej zachowanych romańskich założeń klasztornych w Polsce o wysokiej randze artystycznej oraz szczególnych wartościach historycznych i naukowych. Należy do grupy małopolskich klasztorów (Wąchock, Jędrzejów, Sulejów, Koprzywnica) założonych pod koniec XII w. i wraz z nimi stanowi najpełniejszy przykład współistnienia architektury późnoromańskiej z nowymi w trzynastowiecznej Polsce koncepcjami gotyckimi wprowadzanymi przez zakon cysterski.


Według różnych źródeł, cmentarz żydowski w Wąchocku powstał w 1908 lub 1911 roku. W okresie dwudziestolecia międzywojennego teren był własnością gminy wyznaniowej. Ostatni pochówek odbył się w 1942 r. Zniszczony w wyniku działań wojennych, opuszczony ulegał dewastacji. W roku 2006 teren nekropolii uporządkowano i uzupełniono mur ogrodzeniowy. Fundatorem był urodzony w Wąchocku Rafael Faferman. Jak możemy przeczytać na tablicy pamiątkowej na terenie kirkutu - społeczność żydowska Wąchocka w 1939 r liczyła 460 osób w 98 rodzinach. W 1945 r ocalało jedynie 24 osoby.



Pewnego razu, gdy teren Iłży porastała jeszcze puszcza, przybyła tu stara królowa i rozkazała na wzgórzu wybudować zamek. Trudno tam było o wodę, wywiercono więc w skale bardzo głęboką studnię. Mówiono, że królowa chciała opłakiwać śmierć męża, ale ona wyprawiała wystawne uczy i obmyślała plany pozbycia się znienawidzonej synowej, którą królewicz poślubił wbrew jej woli. W końcu wraz z czarownikiem uknuła okrutną intrygę. Wysłała do młodego króla posłańca, iż tęskni za rodziną i prosi o odwiedziny. Król przybył wraz z małżonką myśląc, że to zakończy niesnaski z matką. Niebawem jednak dostał wiadomość o pilnej naradzie i musiał opuścić zamek, ale na prośbę matki pozostawił przy niej żonę. Teraz zgodnie z planem czarownik rzucił na nią zaklęcie i zamienił w białą kaczkę. W takiej postaci królewna została wrzucona do studni zamkowej. Nieszczęśliwa kaczka tak długo roniła łzy, aż ich potok rozmył skały i wypłynął u stóp wieży jako strumyk. Kaczka również wypłynęła z prądem na powierzchnię a tam anioł odmienił ją z powrotem w dziewczynę i przywiódł wprost w ramiona króla. Wtedy stara królowa została zamieniona w czarną kaczkę, a jej goście i słudzy we wrony i kruki. Zamek jej zaś zniszczony został przez wielką nawałnicę i pioruny, tylko wieża się ostała. Strumyk, który wypływa u stóp Góry Zamkowej na pamiątkę królowej, z której łez powstał nazwali ludzie "Jej łza". Z czasem nazwę przerobiono na Iłżę.



Jednym z wielu obiektów zabytkowych na terenie Iłży jest kościół i szpital przytułek dla ubogich p.wz. św. Ducha z 1448 roku ufundowany przez Biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. W 1754 roku w miejscu średniowiecznego budynku powstał nowy a fundatorem był biskup krakowski Andrzej Załuski. Ze średniowiecznego budynku zachowała się bardzo ciekawa część kominowa a przy wejściu do budynku tablica erekcyjna z herbem Junosza. W tym właśnie parterowym budynku mieści się siedziba Muzeum Regionalnego w Iłży.




Cmentarz żydowski w Starachowicach usytuowany jest w dzielnicy Wierzbnik. Założony został w 1891r. W czasie II wojny światowej Niemcy zdewastowali nekropolię. Zachowało się około 400 macew z inskrypcjami w języku hebrajskim i jidysz. Teren kirkutu jest ogrodzony, ma powierzchnię 0,4 ha. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z 1872 i 1890 roku.


Muzeum Przyrody i Techniki zostało powołane do życia 1 stycznia 2001 roku decyzją Rady Powiatu Starachowickiego. Jest zatem pierwszym muzeum powstałym w XXI wieku w Polsce. Placówka obejmuje obszar 8 hektarów, na którym zlokalizowane są obiekty dwóch chronologicznie następujących po sobie zakładów wielkopiecowych.


Skały znajdują się w otoczeniu ponad 100-letniego drzewostanu, a ponieważ dominuje tu głównie sosna, jest to miłe dla oka miejsce również w miesiące, gdy drzewa liściaste zrzucają liście. Rezerwat ma powierzchnię niecałych 9ha i stanowi wspaniały teren spacerowy.



Skały w Rudzie to trzy grupy głazów z piaskowca dolnotriasowego. Oglądać tu można m. in. monolityczną basztę o wysokich, pionowych ścianach oraz ośmiometrowe urwisko z półką skalną i niszą u podstawy. Ciekawe formy przyjmują drzewa rosnące na skałach np. brzoza, z korzenia której wyrastają cztery pnie. Z drzewem tym związana jest legenda. Podobno każda panna, która tu usiądzie, na pewno znajdzie dobrego męża. Warto zwrócić uwagę też na dużą skałę z rosnącymi na niej dwoma dębami. Wygląda to jakby korzenie próbowały rozsadzić głaz.

Skały w Krynkach Niektóre skały podobne są do okapów, ambon, czy wielkiego grzyba. Największa skała w kształcie grzyba ma wysokość 2,5 metra, a średnica kapelusza około 5 metrów. Górne powierzchnie skał są prawie poziome. Osady te powstały na dnie rzeki, o czym świadczy ich uziarnienie i warstwowania przekątne. ciekawostką jest to, że niedaleko od rezerwatu, w Krynkach znajduje się odsłonięcie skał powstałych w podobnym okresie, lecz w środowisku morskim.



Wykus słynie jednak przede wszystkim z wielu miejsc historycznych. Wielkie kompleksy lasów od dawna dawały schronienie patriotom walczącym o niepodległość naszego kraju. Tu znajdowali schronienie powstańcy styczniowi i działali partyzanci II wojny światowej. W tym miejscu przebywał mjr Jan Piwnik "Ponury", dowódca zgrupowań partyzanckich AK w latach II wojny światowej. Stacjonował on też na Kamieniu Michniowskim, ale z jego działalnością wiąże się przede wszystkim uroczysko Wykus. Na miejscu obozu postawiono w 1952 roku pomnik w formie kapliczki, na której uwidoczniono nazwiska i pseudonimy poległych partyzantów, a w lesie odnaleźć można liczne mogiły partyzanckie.


Cechą szczególną Parku są jego walory historyczne. Ogromne kompleksy leśne kryją wiele śladów z czasów Powstania Styczniowego i II wojny światowej - głównie mogił powstańców, żołnierzy i ludności cywilnej. Na polanie zwanej "Polaną Langiewicza" znajdował się obóz ćwiczebny powstańców z 1863 roku. Czasy powstania pamięta zapewne rosnąca tu 200-letnia sosna - pomnik przyrody. Nieopodal, w samym sercu lasów siekierzyńskich znajduje się owiane legendą miejsce - Wykus - uroczysko leśne - miejsce zgrupowań AK, związane z dowódcą oddziałów partyzanckich mjr Janem Piwnikiem "Ponurym".
Anonimowym bohaterem tamtych czasów pozostaje ludność cywilna. Wśród licznych śladów terroru okupanta najtragiczniejszą wymowę ma los Michniowa, który stał się symbolem martyrologii polskiej wsi. Powstało tam mauzoleum upamiętniające walczących i zamordowanych mieszkańców polskich wiosek. Na terenie Parku i otuliny znajdują się stanowiska archeologiczne starożytnego górnictwa i hutnictwa, związane z dymarkową metodą wytopu żelaza.


Góry Świętokrzyskie są najstarszymi w Polsce. Wypiętrzone w trzech różnych okresach górotwórczych, rozłożyły się na Wyżynie Małopolskiej, pomiędzy Pilicą a Wisłą. Ich zarysy są łagodne, a wysokości niewielkie. Fascynują natomiast niezwykle oryginalną budową, urozmaiconą roślinnością i światem zwierzęcym.



Kirkut w Skarżysku-Kamiennej założony został pod koniec XIX wieku. Przed wojną otoczony był murem, dziś nie istniejącym.Cmentarz został całkowicie zniszczony w okresie okupacji, kamienne nagrobki wykorzystywano do prac budowlanych. Po wojnie część cmentarza żydowskiego została zaanektowana na potrzeby sąsiadującego cmentarza rzymsko-katolickiego a nieliczne ocalałe macewy ustawiono na nowo ogrodzonym (1982) i uporządkowanym terenie. Obecnie zajmuje powierzchnię 1,24 ha. Do dziś przetrwało 25 pomników nagrobnych głównie z okresu międzywojennego.


Oczy Ziemi to dwa otwory w skale na terenie dawnego kamieniołomu Gębury. Kamieniołom leży w lesie na południe od Skarżyka-Kamiennej. Można tam dojść leśną drogą od Skarżyska, Suchedniowa lub Parszowa. Kamieniołom został zag ospodarowany pod kątem turystyki - wybudowano wiatę ze stołami i ławkami, kamienny grill, miejsce na ognisko oraz stojak na rowery. W centrum kamieniołomu znajduje się oczko wodne, błędnie uważane przez wielu ludzi za "oko ziemi".


Nazwa rezerwatu nawiązuje do znalezionych na tym terenie gagatów. Gagat jest odmianą węgla brunatnego, która charakteryzuje się wyraźnie odciśniętą fakturą drzewa, z którego powstała. Niegdyś był popularnym materiałem do wyrabiania tzw. biżuterii żałobnej. Rejony Sołtykowa są jedynym miejscem w Polsce, gdzie stwierdzono występowanie gagatów.

Rezerwat słynie z odnalezionych tu tropów dinozaurów, odciśniętych w dawnym piaszczysto-ilastym brzegu rzecznego rozlewiska. Należą m. in. do dorosłych i młodych roślinożernych zauropodów i stanowią jeden z najstarszych dowodów na stadne życie tych osobników. Odnaleziono tu również jeden z największych tropów dinozaurów w Polsce, który należy do allozauroida, i mierzy ok. 60 cm.