Suwałki założyli nad rzeką Czarna Hańczą, w centrum swoich dóbr kameduli wigierscy. W 1690 r. była to malutka osada licząca sobie dwa "dymy". Legenda mówi, iż nazwa - Suwałki, pochodzi od słowa suwałka, która w dialekcie "ziuków" - Litwinów zamieszkujących Suwalszczyznę - oznacza "zbieraninę". I w rzeczy samej, pierwsi mieszkańcy Suwałk stanowili poniekąd zbieraninę, wśród której zapewne mogli znajdować się nawet i włóczędzy z różnych stron., ozy, drumliny, rynny i cyrki lodowcowe. Są młode i wyraziste, lodowiec bowiem odszedł stąd najpóźniej. Na ziemi suwalskiej leży 160 jezior o powierzchni powyżej 1 ha, w tym słynna Hańcza.




Na potrzeby rosnącego ruchu turystycznego wyznaczone zostały i zagospodarowane ścieżki edukacyjne: "Las", "Suchary", "Płazy", "Jeziora" i "Puszcza". Urządzono cztery pola namiotowe i jedną plażę (Krzywe) na gruntach administrowanych przez WPN oraz 11 pól namiotowych na gruntach innych właścicieli. dużą popularnością cieszą się wystawy: przyrodnicza (w budynku dyrekcji parku) oraz etnograficzna "Ocalić od zapomnienia" (przy leśniczówce w Krzywem). Turystyka na terenie Parku odbywa się po wyznaczonych szlakach, oraz po istniejących drogach publicznych: drodze wojewódzkiej (Suwałki- sejny), drogach powiatowych i gęstej sieci dróg gminnych. Z penetracji wyłączone są strefy brzegowe jezior zarośnięte trzcinami, a także pas wody o szerokości 100 metrów na odcinku od ujścia rzeki Czarnej Hańczy do Wigier do półwyspu Łysocha.

Malowniczo położony na jeziorem Wigry kompleks budynków byłego klasztoru kamedulskiego. Zakonnicy zostali sprowadzeni tutaj przez króla Jana Kazimierza w 1667 r., ale pierwotne drewniana zabudowania spłonęły w pożarze w roku 1671 r. Klasztor odbudowano w stylu późnobarokowym. Wzniesiono także 17 eremów (małych domków mieszkalnych) dla zakonników, które można w dalszym ciągu podziwiać. Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedził klasztor podczas swojej pielgrzymi do Polski w roku 1999. Malutkie pokoje, w których Papież mieszkał podczas swojej wizyty, są obecnie udostępnione zwiedzającym. Będąc w zespole poklasztornym warto też wejść na wieżę zegarową, z której rozciąga się piękny widok na jezioro Wigry.

Krajobraz północnej Suwalszczyzny jest swoistym muzeum natury, kwintesencją spadku po lodowcu otrzymanym przez kontynent europejski. Nagromadziły się tu przeróżne formy polodowcowej rzeźby terenu: moreny, kemy, kemowe tarasy, ozy, drumliny, rynny i cyrki lodowcowe. Są młode i wyraziste, lodowiec bowiem odszedł stąd najpóźniej. Na ziemi suwalskiej leży 160 jezior o powierzchni powyżej 1 ha, w tym słynna Hańcza. Gulbieniszki, Wiżajny, Turtul, Szypliszki i Ejszeryszki. Czy gdzieś jeszcze w Polsce są takie charakterystyczne nazwy?

Będąc niedaleko poświęćmy kilkanaście minut temu zabytkowi. Więcej nie trzeba - wspomniane kilkanaście minut pozwolą westchnąć nad losem pałacu Paca. Dzisiaj z ruin zostało niewiele. Z braku funduszy niestety nie ma projektu odbudowy, a to co dała Unia Europejska wykorzystano na renowację parku wokół tego miejsca. Utworzono ścieżkę poznawczą "Park w Dowspudzie - natura i historia", którą każdy może przejść się, by pospacerować.


Miejscowa ludność od dawien dawna zbierała się w tym miejscu w dniu 24 czerwca. Modliła się, zjadała rytualny posiłek, obmywała w pobliskiej rzeczce Jałówce, składała pod krzyżami ofiary - pieniądze i żywność oraz zawiązywała na nich ozdobne ręczniki. Jak wyjaśniają etnografowie, obrzedy te charakterystyczne są dla prawosławnego święta Jordana. Podobne zachowania są spotykane na Mińszczyźnie, skąd prawdopodobnie wywodziła się część ludności. Dziś święto jest oficjalnie usankcjonowane przez miejscowego proboszcza.

Fortyfikacje w Bakałarzewie, nad rzeką Rospudą, to najlepiej zachowany fragment poniemieckiej Granicznej Pozycji Osłonowej z drugiej wojny światowej. Na odcinku dwóch kilometrów pomiędzy jeziorami Sumowo i Siekierowo znajduje się zgrupowanie 13 schronów ryglujących drogę i wjazd do dawnych Prus Wschodnich. Trzonem tych umocnień jest dwukondygnacyjny schron z zachowaną kopułą pancerną ckm typu 20P7. Na obiekcie tym, już od kilku lat, prowadzone są prace rekonstrukcyjne, a skansen fortyfikacyjny jest stale powiększany.

Ruiny kościoła ewangelickiego usytuowane są w bezpośrednim sąsiedztwie drogi Gołdap-Filipów-Suwałki, niegdyś w centrum miejscowości, na zadrzewionym wzniesieniu przy wschodnim brzegu jeziora Mieruńskiego Wielkiego. Kościół gotycki, wielokrotnie przebudowywany, z akcentem niderlandzkiego klasycyzmu. Na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Na osi od południowy-zachód strony przylega wieża na planie kwadratu. Od strony północno-zachodniej loża kolatorska i kruchta, obie o analogicznych rzutach. Obiekt murowany z cegły i kamienia polnego, tynkowany. Najlepiej zachowana wieża trójkondygnacyjna, kondygnacje wydzielone fryzem płycinowym, między nim blendy, na osi ostrołukowy portal flankowany dwoma półkolistymi niszami, nad portalem rozglifiony otwór okienny zamknięty łukiem odcinkowym. Pierwotnie przekryta dachem namiotowym, nawa główna dwuspadowym.