Wśród torfowisk i byłych bagien na wys. 145 m n.p.m. Na Wysoczyźnie Bielskiej, rozciągającej się w kierunku południowym od rzeki Narwi, na lekko falistych równinach rozłożył się Bielsk Podlaski, znany jako miasto cerkwi. Faktycznie - jest ich tu zatrzęsienie, w tym kilkanaście zabytkowych, a wszystkie mienią się kolorami tęczy.

Muzeum w Bielsku Podlaskim to oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Siedzibę Muzeum stanowi murowany późnobarokowy Ratusz z XVIII wieku, ufundowany przez Izabellę Branicką. Placówka gromadzi i eksponuje pamiątki związane z historią Bielska i okolic. Posiada dużą kolekcję archiwalnych pocztówek i fotografii związanych z miastem. W Muzeum można oglądać również eksponaty etnograficzne oraz ludowe rękodzieło prezentowanych na stałej wystawie "Tajemniczy ręcznik". Ciekawa jest również wystawa zdjęć związana z kręceniem tu filmu "Znachor". Sklep o tej nazwie, w którym pracowała główna bohaterka, znajduje się naprzeciw Ratusza.

Zlokalizowana przy centrum miasta, przy ul. Mickiewicza 36, niebieska świątynia pochodzi z końca XVIII w. i jest wpisana na listę zabytków. Cerkiew należy do niewielkiej grupy pounickich świątyń zbudowanych na rzucie ośmioboku, położonych w okolicach Bielska Podlaskiego i Orli, pochodzących z 2. poł. XVIII stulecia. Pomimo wielokrotnych rozbudów zachowała XVIII-wieczną formę korpusu nawowego i dolnej partii dzwonnicy.


Cerkiew zlokalizowana jest przy ul. Jagiellońskiej 6A. Istniejąca tu cerkiew spłonęła wraz z całym miastem w 1591, została odbudowana i oddana unitom w XVII w. Obecna, wzniesiona na przełomie XVII i XVIII w., od 1839 prawosławna, była przekształcana w XIX i XX w., ostatnio remontowana w 2005. Jest orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowana, wzmocniona lisicami, trzynawowa, z niższą od korpusu nawowego wieżą od frontu. Do czworobocznego korpusu przylega prosto zamknięte miejsce ikonostasowe z zakrystią, a od zachodu kruchta. Dachy nad korpusem i prezbiterium są trzypołaciowe, z wieżyczkami o baniastych hełmach. Obok stoi dzwonnica, wzniesiona na przełomie XVII i XVIII w., częściowo przebudowana 1968. Jest drewniana, zrębowa, oszalowana, wzmocniona lisicami, zwężająca się uskokiem do góry.

Jest młodą, ale budzącą podziw, okazałą świątynią, znajdującą się przy ul. Mickiewicza 179. Współczesna świątynia na planie krzyża greckiego, wybudowana w latach 90. XX wieku. Bogato zdobione wnętrze, z pięknym ikonostasem i polichromią przedstawiającą świętych. Na zewnątrz posiada 6 kopuł, główną i 4 mniejsze na skrzyżowaniu nawy i transeptu oraz wieńczącą wieżę-dzwonnicę.

Przy ul. Traugutta, świątynia o drewnianym wnętrzu. Świątynia pierwotnie mieściła się na uroczysku "Buhor" koło Lewek. Prawdopodobnie po 1377 roku została przeniesiona do bielskiej dzielnicy Dubicze. W II połowie XVI wieku ponownie zmieniła miejsce, tym razem, w pobliże nowego zamku starościńskiego w dzielnicy Hołowiesk (obecnie ulica Traugutta). Po 1636 roku świątynia została przekazana unitom. W 1796 roku władze pruskie, ze względu na zły stan, nieremontowanej od wielu lat świątyni, zezwolili parafianom na odprawianie nabożeństw w nieczynnym kościele pokarmelickim. W latach trzydziestych XIX wieku cerkiew została odrestaurowana i poświęcona. Kolejna gruntowa przebudowa miała miejsce w latach 1912-1913. Wygląd, który świątynia uzyskała po tej przebudowie zachował się do dnia dzisiejszego. Część ołtarzowa oraz nawa główna mają konstrukcję drewnianą. Od strony zewnętrznej cerkiew posiada obmurowanie. Wewnętrzny wystrój świątyni jest charakterystyczny dla podlaskich cerkwi drewnianych. W wystroju świątyni szczególną uwagę należy zwrócić na XIX-wieczny ikonostas, z ikonami Bogarodzicy i św. Józefa oraz szczególnie czczonymi św. Jerzego i św. Barbary.



Krainę Otwartych Okiennic tworzą trzy unikatowe pod względem architektonicznym wsie: Trześcianka, Soce i Puchły, które są położone w dolinie rzeki Narew. Cechą charakterystyczną domostw Krainy Otwartych Okiennic jest bogata dekoracja snycerska w formie nadokienników i podokienników, okiennic, wiatrownic, narożników, a także dekoracyjnego zdobienia elewacji i szczytów. Ornamentyka ta jest niespotykana w innych regionach Polski i nawiązuje do zdobnictwa stosowanego w rosyjskim budownictwie ludowym.

Oprócz wspomnianych okiennic równie podziwiane są stare krzyże wotywne, a także zabytkowe kapliczki prawosławne oraz cerkwie. Ww wsi Soce znajduje się kapliczka drewniana, zaś kapliczka w Trześciance usytuowana jest przy drodze na cmentarz parafialny. Ponadto w Trześciance znajduje się cerkiew parafialna pw. Św. Michała Archanioła z 1864 roku oraz cerkiewka cmentarna z początku XIX wieku. W Puchłach natomiast znajduje się przepiękna cerkiew pw. Opieki Matki Bożej z 1913 roku.

Miejscowa architektura domostw, zagród i świątyń bardzo pięknie wpisała się w miejscowy krajobraz. Walory przyrodnicze regionu tj. lasy, czysta rzeka, w której można się wykąpać, zachęcają do odwiedzenia Krainy. Cisza i spokój, jakie panują w Socach i Puchłach z powodu ich oddalenia od szos samochodowych wręcz zachwycają - tutaj można naprawdę odpocząć.



Jadąc od strony Zabłudowia do wsi Ryboły koniecznie zatrzymajmy się przy Muzeum Kultury Materialnej "Baćkauszczyna", którą łatwo dostrzeżemy po lewej stronie ulicy, tuż przed cerkwią p.w. ss. Kosmy i Damiana. Nie bez powodu w nazwie pojawiło się słowo potocznie używane w tych okolicach "Baćkauszczyna" (Baćka- ojciec, Baćkauszczyna-ojcowizna". Możemy więc już domyślić się że głównymi eksponatami w tym muzeum będą przedmioty pochodzące z pobliskich terenów (Ryboły, Ciełuszki, Wojski, Pawły) i nierozerwalnie z nimi związane.


Szlak promuje kulturę prawosławia na Północnym Podlasiu-zabytkowe w znacznej części drewniane cerkwie i inne obiekty kultu: kapliczki, krzyże wotywne. Szlak ten w swym przebiegu prezentuje m. in. różnorodne w stylu i wieku świątynie Bielska Podlaskiego, znany w całym kraju a także za granicą Sobór Świętej Trójcy w Hajnówce oraz inne ciekawe miejscowości takie jak:
Ploski - tu znajduje się zabytkowa kaplica słupowa z 1863r. zwana „latarnią zmarłych”;
Chraboły - tu godne odwiedzenia jest uroczysko Głowkowo, w którym wg. legendy objawiła się ikona Matki Bożej;
Haćki – tu zaś można obejrzeć dobrze zachowane wczesnośredniowieczne grodzisko, zwane przez miejscową ludność „zamkiem”;
Orla – we wsi znajduje się synagoga i cmentarz żydowski (kirkut) oraz drewniana cerkiew na kamiennej podmurówce podmurówce 1797r.;
Szczyty Nowodwory – tu warto zobaczyć drewniany dwór A. Wiewiórskiego z poł. XIX w. oraz uroczysko „Hrabniak”, na którym znajduje się cmentarz z grobami w obstawach kamiennych z X i XII w.

Są tu różne narzędzia, wyroby i urządzenia kowalskie, maszyny rolnicze, modele pieców, urządzenia niezbędne do wytopu żelaza z rud darniowych, żużle po piecowiskach z okresu prehistorycznego, maszyny i urządzenia rolnicze. Na uwagę zasługuje zestaw podków końskich na różne pory roku i buty dla konia zakładane do chodzenia po bagnistym terenie. Zbiory ogółem liczą 586 sztuk. Zbiór muzealiów jest darowizną dziadków i pradziadków, niektóre eksponaty są wypożyczone z innych muzeów.

Na podwórku obok kuźni znajduje się miniaturowy model starożytnego pieca hutniczego, tzw. dymarki, gdzie można prześledzić cały proces wytopu żelaza. Na zapleczu muzeum mieści się nadal działająca kuźnia, w której pan Stanisław urządza pokazy kucia. Chętni mogą popróbować swoich sił w kuciu młotkiem rozgrzanego do czerwoności żelaza. Gospodarz oprowadza zwiedzających, ciekawie opowiadając historię kowalskiego kunsztu. W muzeum organizowane są lekcje historii kowalstwa i warsztaty edukacyjne dla młodzieży szkolnej. Uczniowie poznają podstawy kowalskiego fachu, który prawie już zniknął z polskich wsi.