Pelplin - Klasztor cystersów
W urokliwej dolinie rzeki Wierzycy znajduje się imponujących rozmiarów opactwo, wzniesione pomiędzy XIII-XVI w. przez Zakon Cystersów. Dawniej ważny ośrodek religijny, gospodarczy oraz kulturalny, obecnie stanowi jedną z głównych atrakcji turystycznych regionu.
Cystersi przybyli tu ponad 700 lat temu z Pogódek, zaproszeni przez księcia Sambora II. Jak w wielu klasztorach cysterskich wspaniale przedstawia się tu wirydarz, krużganek, a szczególnie dawny kapitularz dziś prezentujący się jako skryptorium, czyli miejsce pracy uczonych mnichów. Gdy w trakcie zwiedzania Trójmiasta z przewodnikiem odwiedza się katedrę oliwską widać wyraźnie, jak podobne były założenia klasztorne we wszystkich miejscach wznoszonych przez cystersów.
Pelplin - katedra i muzeum diecezjalne
We wnętrzu gotyckiej katedry od razu rzuca się w oczy sięgający sklepienia wczesnobarokowy ołtarz. Mierzy 25 metrów i jest jednym z największych takich dzieł w Europie. Gdańscy i pomorscy malarze zdobili także ołtarze w nawach bocznych. Herman Han i Andreas Stech to nazwiska znane wszystkim miłośnikom sztuki.
W zbiorach Muzeum Diecezjalnego można podziwiać jeden z kilkudziesięciu zachowanych na świecie egzemplarzy Biblii Gutenberga. W całej Polsce tylko tutaj można oglądać tę drukowaną księgę - przełomowe osiągnięcie w historii cywilizacji.
Tczew - muzeum Wisły
XIX-wieczna industrialna architektura dawnej tczewskiej fabryki kryje największe w Polsce muzeum poświęcone historii Wisły. Narracja ekspozycji biegnie szlakiem wspólnych dziejów państwa polskiego i jego największej rzeki. Prezentowane zabytki archeologiczne dokumentują dawne osadnictwo i żeglugę wiślaną, a tradycyjne narzędzia, łodzie, modele statków i makiety, uzupełnione stanowiskami multimedialnymi, pozwalają poznać tajniki szkutnictwa, handlu rzecznego, budowy portów i stoczni. Wystawa obejmuje najdawniejsze dzieje Wisły, jej złoty wiek jako głównego szlaku spławu i żeglugi, okres rozbiorów państwa polskiego, a także rozwój i przemiany w czasach rewolucji przemysłowej. To również historia prowadzonych na rzece działań wojennych, roli Wisły w odbudowie Polski po obu wojnach światowych oraz jej znaczenia dla polskiej gospodarki, żeglugi i turystyki wodnej.
Tczew - wiatrak
Obrotowa "czapa" osadzona jest na drewnianym korpusie, a ten na ośmiobocznej, ceglanej podmurówce. Od lat 80 XX wieku znajduje się w rękach prywatnych. Wyjątkowość tczewskiego wiatraka polega na tym że posiada on 5 ramion, kiedy większość "holendrów" miało 2 śmigi czyli cztery ramiona.
Gniew - zamek krzyżacki
Spektakularny z zewnątrz. Wewnątrz też :) - udostępniony do zwiedzania, choć formalnie pełni funkcję hotelu.
Zamek krzyżacki w Gniewie został zbudowany pod koniec XIII wieku i rozbudowywany w XIV i XV wieku. Zamek Gniew zbudowano go na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem. W czasie wojny trzynastoletnie przechodził z rak do rąk, ostatecznie został siedzibą polskich starostów, podobnie jak inne zamki krzyżackie na Pomorzu Gdańskim. Po rozbiorach wielokrotnie zmieniał swoja funkcję. Zniszczony w pożarze w 1921 roku. Odbudowany po II wojnie światowej.
Kaszuby
Urok Pojezierza Kaszubskiego (Szwajcarii Kaszubskiej), oczarowanie prostym ludem i jego kulturą materialną wpłynął niegdyś na młodego nauczyciela kaszubskiego ze wsi Borzestowo k. Kartuz - Franciszka Tredera, który z inspiracji - znanego pisarza i działacza kaszubskiego z Kartuz - dra Aleksandra Majkowskiego - rozpoczął swoistą popularyzację kultury ludowej poprzez gromadzenie obiektów etnograficznych we własnym domu w rodzinnym Borzestowie. Realizacja zamierzeń możliwa była przede wszystkim ze względu na kultywowanie przez Kaszubów własnych tradycji narodowych.
Zamki krzyżackie
Na podbitych ziemiach budowano zamki, zakładano miasta i wsie, prowadzono intensywne osadnictwo. Poparcie papieża miało jednak swoją cenę, którą było oddanie władzy cywilnej w państwie w ręce biskupów na jednej trzeciej terytorium. W Prusach były cztery diecezje, a każdy biskup miał wydzielony pewien obszar, którym zarządzał. Z tego obszaru biskup wydzielał jedną trzecią na utrzymanie kapituły, która również sprawowała władzę cywilną na tym terenie. Wszystko to oczywiście pod egidą państwa zakonu krzyżackiego. Najbardziej niezależny był biskup i kapituła warmińska, pozostałe trzy były pod silnym wpływem krzyżackim. Zamki budowali więc wszyscy: Krzyżacy, biskupi i kapituły.
Powiśle
Obszar ten jest zarówno w ścisłym, jak i w poszerzonym znaczeniu tożsamy z Pomezanią oraz w znacznej mierze z Pogezanią (bez Ornety i Dobrego Miasta, które weszły później w skład biskupiej Warmii). Połączony obszar obydwu tych krain, sięgający od dolnej Wisły po Pasłękę, został w późniejszym okresie podzielony na dwie inne krainy historyczne – ziemię malborską oraz Prusy Górne (niem. Oberland).
Współcześnie Powiśle często bywa utożsamiane z sąsiednimi regionami, szczególnie z Żuławami. Turystycznie (i teoretycznie) można te regiony "włożyć do jednego worka", aczkolwiek pamiętać należy o Królowej Polskich Rzek - Wiśle - Żuławy są położone na jej wschodnim brzegu, Powiśle zaś - na zachodnim. W planowaniu trasy uwzględnić zatem należy mosty :).