W zachodniej części Częstochowy wznosi się górujący nad miastem kompleks zabudowań sakralnych, otoczony wałami zwany Jasną Górą. To właśnie Jasna Góra stanowi o niezwykłej popularności tego miejsca, jest to wyjątkowy ośrodek kultu Maryjnego, znany w całym kraju, obiekt niezliczonych pielgrzymek z Polski i całego świata, częste miejsce odwiedzin Ojca Świętego Jana Pawła II. Ponadto Częstochowa to świetna baza wypadowa na szlaki jurajskie pełne warowni, ostańców skalnych, jaskiń, pięknej przyrody i innych atrakcji.



Muzeum zapałek w Częstochowie to ciekawe i unikatowe miejsce. Muzeum istnieje w nadal działającym zakładzie produkcyjnym i dlatego jest to jedyne czynne muzeum zapałek w Europie, a przy okazji najstarsza fabryka zapałek w Polsce!





W miejscu, gdzie rzeka płynie poniżej wzgórza, a dolina zwęża się, a Małopolska spotyka się z Wielkopolską, stał niegdyś Zamek Dankowo. Niestety, więcej o jego pełnym wyglądzie i funkcji dowiadujemy się ze źródeł pisanych, obecnie obserwujemy niewiele.
Według danych w XIII wieku istniało tu warowne miasto, w XVI wieku stał tu kościół, a nawet 45-metrowa wieża. Przez następne dwa stulecia twierdza pełniła funkcję bastionu, jednak od początku XIX wieku zaczęła podupadać. Ściany zostały całkowicie rozebrane ze względu na materiał budowlany. Od 1851 roku nie ma śladu po zabudowaniach zamkowych.

Do dziś zachowały się jedynie rozległe obwarowania bastionowe z ruinami budynku bramy kościelnej i pozostałościami murowanej budowli zwanej Domem kasztelana. Nie wiadomo jednak jeszcze dokładnie, gdzie znajdował się dawny gotycko-renesansowy zamek - dlatego badania archeologiczne na tym terenie wciąż trwają.




Na obszarze Parku Krajobrazowego Stawki znajduje się tylko jeden rezerwat - Rezerwat Wielki Las o pow. 32,36 ha. Utworzony został w roku 1953, chroni kompleks wilgotnych lasów łęgowych na silnie podmokłym obszarze źródliskowym. Prawie 120 letni drzewostan tworzą głównie olsza czarna i jesion wyniosły. W runie występują bardzo rzadkie na niżu gatunki roślin górskich, np.: trybula lśniąca, liczydło górskie, manna gajowa, wiechlina odległokłosa, skrzyp olbrzymi, storczyk Fuchsa. P.K. Stawki posiada wspólną otulinę z Parkiem Krajobrazowym Orlich Gniazd. Powierzchnia Parku wynosi 17,27 km2, co czyni go najmniejszym parkiem krajobrazowym w Polsce.


Żurawski dwór przewija się praktycznie przez całą historię miejscowości. Pierwotnie istniał już prawdopodobnie w XIII w., choć obecny, murowany budynek został wzniesiony na początku XIX w. Związany m.in. z rodami Laseckich, Krasińskich i Raczyńskich, pięknie wyremontowany, dzisiaj ponownie stanowi atrakcję na mapie kulturalnej gminy Janów.


Na terenie Żurawia - jednej z najstarszych miejscowości na obszarze dzisiejszej ziemi częstochowskiej, znajduje się okazałe, choć nieprzebadane jeszcze grodzisko, będące pozostałością po obronnej siedzibie rycerskiej - dawnych właścicieli wsi. Nieznana jest forma zabudowy i zastosowany budulec. Grodzisko Żuraw jest otoczone fosą - obecnie wodami stawu, spełniającego rolę basenu przeciwpożarowego i dlatego bardzo trudno dostępne. Ma postać stożkowatego kopca o kształcie zbliżonym do kolistego, średnicy około 50 m u podstawy i wysokości około 3-4 m ponad lustrem wody w stawie. Na szczycie kopca znajduje się nieregularne zaklęśnięcie.


Zamek Olsztyn jest jednym z największych i najbardziej efektownych reliktów obiektów obronnych Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wzniesiony w drugiej połowie XIII stulecia, przez ponad 300 lat był najważniejszym punktem oporu północno-zachodniej Małopolski, tuż przy granicy śląskiej, a także ośrodkiem zarządu królewskiego okręgu administracyjno-gospodarczego. Jak wielkie było znaczenie warowni, można ocenić już na pierwszy rzut oka, patrząc na przewijający się przez jej dzieje szereg wybitnych postaci historii Polski i Europy Środkowej


Jadąc główną droga do Częstochowy mijamy miasto Koziegłowy- mało kto skręca, aby choć przejechać przez tą miejscowość. po kilku latach jeżdżenia trasą S1, w końcu odbiłam w bok... i oto..- wspaniałe dwa kościoły, kaplica mariawitów i uroczy rynek ze starą zabudową. Nie jest to może miejscowość do której warto pojechać na urlop, ale z pewnością warto tu wstąpić "po drodze"


Kiedy jadąc z Koziegłów w kierunku Zawiercia, zobaczycie drogowskaz "sanktuarium św. Antoniego", nie rezygnujcie. Kilka kilometrów przez las z pełna świadomością, ze to zła droga i oczom waszym ukaże się dolinka, na której szczycie znajduje się sanktuarium- wybudowane w stylu włoskiego renesansu. Fronton zdobi wyniosła wieża z kolumnadą. Ostry szczyt wieży zdobi galeria, nad nią umieszczono hełm z krzyżem. Dziesięć filarów podtrzymując sklepienie dzieli kościół na trzy nawy: główną i o połowę mniejsze dwie nawy boczne, całość ma kształ krzyża łacińskiego. Kościół w Koziegłówkach, dzięki nagromadzonym w nim zabytkom i obrazowi św. Antoniego, jest miejscem pielgrzymek każdego 13 czerwca.



Rzeka Liswarta, wypływa w okolicach wsi Mzyki na wysokości ok. 315 m n.p.m. i płynie przez cały teren Parku szeroką doliną, aż do wsi Niwki, gdzie opuszcza Park na wysokości ok. 230 m n.p.m. Najważniejsze dopływy to Olszynka, Kalinka, Turza i Potok Jeżowski (Młynówka). Cechą charakterystyczną Parku jest duża ilość antropogenicznych zbiorników wodnych, funkcjonujących jako stawy hodowlane.