Balice są dziś znane głównie dzięki Międzynarodowemu portowi Lotniczemu. Niewielu wie, że to niewielka podkrakowska wieś, w której znajduje się Pałac Radziwiłów (dziś ośrodek PAN), a tuż za wsią rozpościera się wspaniały Las Zabierzowski ze Skałą Kmity. Dobrze, jeśli czekacie na samolot za kilka godzin, to jedyne co możecie zrobić to spacer na punkt widokowy. Ale być może zainteresuje Was co lotnisko ma w swej okolicy.
.
Pałac Radziwiłłów w Balicach
Pałac w Balicach był pierwotnie budowlą renesansową, drewnianą na podmurowaniu. Powstał w 1 poł. XVI w. W 2 poł. XVI w. został rozbudowany przez Firlejów. Pod koniec XVII w. Jan Szembek wybudował nowy, murowany pałac. Został on w l. 1887-1894 przebudowany dla Dominika Radziwiłła na eklektyczny.
Na północ:
Las Zabierzowski
Las porasta zbocza i wierzchowinę Garbu Tenczyńskiego. Występuje w nim wiele gatunków drzew z dominacją grabu, buka i sosny, a w runie leśnym m.in. przylaszczka pospolita, pierwiosnek lekarski, wawrzynek wilczełyko, groszek wiosenny. Las przecięty jest licznymi wąwozami (m.in.: Zapustny Dół, Wąwóz Kochanowski, Wąwóz Zbrza, Dolina Grzybowska) i urozmaicony licznymi skałkami wapiennymi. Przez las przebiegają szlaki turystyczne piesze i rowerowe, a także wytyczone ścieżki dydaktyczne. W najwyższym punkcie lasu znajduje się, widoczna z dużej odległości, radarowa stacja kontroli lotów balickiego lotniska.
Skała Kmity
Nazwa skały pochodzi od rycerza Kmity, który według legendy pochodzącej z początku XVI w. nieszczęśliwie zakochał się w pięknej Olimpii Bonerównie, córce ówczesnego właściciela Balic. Nie mogąc ożenić się z nią, rzucił się z rozpaczy wraz z koniem z tej skały, ponosząc śmierć na miejscu. Bonerówna ponoć oddana została do zakonu.
Powierzchnia rezerwatu ma powierzchnię 19,47 ha i utworzony został w 1959 r. w celu ochrony naturalnego krajobrazu przełomu rzeki Rudawy, a także naskalnej roślinności i lasu. Występuje tu 18 gatunków roślin chronionych, m. in. tojad mołdawski, kruszczyk siny, rojownik pospolity, ciemiężyca zielona. Najbardziej malowniczą częścią rezerwatu jest stroma, o pionowych niemal ścianach skała wapienna o wysokości ok. 25 m z wyrytymi na niej historycznymi napisami i ciekawą roślinnością naskalną. Prócz niej w rezerwacie znajduje się jeszcze kilka innych mniejszych skał wapiennych z okresu jury, znajdujących się w lesie tworzonym głównie przez dęby.
Modlnica - XVI w. kościół pw. św. Wojciecha i Matki Boskiej Bolesnej
Kościół parafialny pw. św. Wojciecha i Matki Boskiej Bolesnej z II. poł. XVI w.; na planie krzyża, konstrukcji zrębowej; wyposażenie z XV–XVIII w., malowidła z XVI w. W świątyni zachowały się gotyckie obramienia otworów drzwiowych i okiennych.
W wejściu do zakrystii znajdują się masywne drzwi okute kratą z XVI w. Na ścianach wnętrza kościoła- malowidła renesansowe z 1562 r., i 1622 r. Stropy pokryte kasetonami. Kaplicę zdobi polichromia z ok. połowy XVII w. Szczególnie cenne wyposażenie: ołtarz główny- gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (Modlnickiej) ok. 1460/70 r., ołtarz w kaplicy- barokowe rzeźby Grupy Ukrzyżowania, marmurowe tabernakulum w kształcie świątyńki- XVI w., chrzcielnica z marmuru dębnickiego- XVII w., barokowy posążek Chrystusa Frasobliwego – XVIII w. Przed kościołem- wolnostojąca drewniana dzwonnica- XVIII w. Zbudowana w konstrukcji słupowej, nakryta gontowym daszkiem czterospadowym z latarnią. Zawieszone w niej dzwony pochodzą z 1498 (?) i 1542 r.
W Niedzielę Palmową, w Modlnicy można zobaczyć barwnie poprzebieranych chłopaków, którzy z poczernionymi od sadzy twarzami, w wysokich czapach chodzą od domu do domu, śpiewając krotochwilne śpiewki i prosząc o drobne datki- są to tzw. Pucheroki.
Dwór w Tomaszowicach
od 2000 roku na terenie Dworu w Tomaszowicach w odnowionych zabudowaniach znajduje się hotel, restauracja Nowy Spichlerz, sale konferencyjne, sale bankietowe i wystawowe (budynek dworu zamieszkują właściciele). Natomiast historyczny park jest miejscem wielu plenerowych wydarzeń, w tym imprez artystycznych i biznesowych, a także jest to miejsce wielu rodzinnych uroczystości, pikników, bankietów i przyjęć na łonie natury.
Na wschód:
Szlak Twierdzy Kraków
Przebieg pieszo-rowerowego Szlaku Twierdzy Kraków pokrywa się w dużej mierze z historyczną, forteczną drogą rokadową. Szlak pieszo-rowerowy oznakowany jest jako żółto-czarno-żółty (barwy Habsburgów i cesarskiej Austrii)[3], a składa się z dwóch odcinków: północnego (60 km) oraz południowego (41 km) zgodnie z naturalnym ukształtowaniem.
Fort 7 - Bronowice
Fort 8 - Pasternik
Fort 41 - Bronowice Małe
Fort 41a - Mydlniki
Fort 43 - Pasternik
Fort 43a - Podchruście
Las Wolski
Pasmo Sowińca, leżące w widłach Wisły i Rudawy, biegnie nieomal od zachodnich granic miasta do śródmieścia Krakowa, wznosząc się ok. 150 m ponad poziom Rynku Głównego. Najwyższą część zajmuje Las Wolski o powierzchni przeszło 500 ha. To jeden z największych w Polsce i Europie leśnych parków miejskich o mieszanym drzewostanie (m.in. buki i świerki) ściśle pokrywającym bogato urzeźbiony teren (głębokie wąwozy, skałki, niewielkie wierzchowiny, cztery uroczyska itd.). Miejsce w naturalny sposób obronne, przytykające do doliny Wisły, zachęcało do osadnictwa, o czym świadczą relikty archeologiczne sięgające paleolitu. Przez stulecia człowiek był obecny na tym obszarze, ale był zbyt słaby, by ingerować w jego postać. Dziś, kiedy presja na każdy skrawek gruntów położonych w sercu Krakowa jest silna, tym ważniejsze jest zachowanie – w niezmienionym stanie – obszaru tak charakterystycznego dla panoramy i tradycji kulturowej Krakowa.
Kopiec Kościuszki w Krakowie to jeden z pięciu kopców znajdujących się na terenie Krakowa. Został wzniesiony dla uczczenia Tadeusza Kościuszki – wielkiego patrioty i przywódcy insurekcji w 1794 roku.
Kopiec usypano w 1823 roku na szczycie Wzgórza św. Bronisławy, w zachodniej części Krakowa, a na wierzchołku umieszczono granitowy kamień. Inicjatywa wyszła od mieszkańców, którzy chcieli uczcić Naczelnika, związanego i pochowanego w Krakowie. Idealnym sposobem docenienia zasług wielkiego patrioty i bohatera miał być Kopiec Kościuszki usypany na wzór kopców Wandy i Krakusa. Zaczęto go sypać 17 października 1820 roku, brali w tym udział i młodzi, i starzy; uczniowie, weterani powstań, turyści, a nawet obcokrajowcy, którzy przyjechali do miasta w celach turystycznych. Dziś kopiec stanowi ulubione miejsce spacerów krakowian, a z jego wierzchołka rozciąga się przepiękny widok na miasto i okolice. Przy kopcu znajdują się sale wystawowe, w których można obejrzeć między innymi ekspozycję o Kościuszce.
Kopce Krakowskie
W Krakowie jako jedynym mieście Europy tradycja sypania kopców przetrwała aż do XX w. Obecnie na terenie Krakowa znajdują się pięć kopców.
Kopiec Piłsudskiego
Ten największy z polskich kopców ma długą, niezwykle ciekawą historię, zdeterminowaną przez trudne i zmienne koleje XX w.
W Polsce mamy dziś około trzystu kopców. Tradycja ich sypania sięga dawnych wieków. Ideę przypomniano w 1932 r. broszurą Bojownikom o wolność – Naród, w której wystąpiono z pomysłem sypania „kopców Odrodzonej Polski” – pomników budowanych w czynie społecznym i za społeczne pieniądze. Propozycję tę podjął Związek Legionistów Polskich, inicjując budowę kopca Piłsudskiego w Krakowie.
Bronowice i Rydlówka
Bronowice znane są każdemu licealiście z Wesela Stanisława Wyspiańskiego, a właściwie wesela Lucjana Rydla, które posłużyło za kanwę utworu St. Wyspiańskiego. Oprócz znanej Rydlówki i Tetmajerówki, znajdziemy tu piękny zespół kościelny, starą chałupę na ulicy Zakliki z Mydlnik, fantastyczny, choć zaśmiecony fort Mydlniki, stawy na Podkamyczu i skałę Kmity na granicy z Zabierzowem.
Pałac Fischerów
zbudowany pod koniec XIX wieku przez Jana Władysława Fischera, następnie odsprzedany Helenie Benisowej – żonie profesora ekonomii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po II wojnie światowej w pałacu mieścił się internat, w latach pięćdziesiątych pałac stał się własnością PAN, dziś mieści się w nim Zakład Farmakologii PAN.
Tetmajerówka i Rydlówka
Dwa dwory małopolskie- za Zielonym Mostem (przy pętli w Bronowicach) w lewo.
Willa pod Gackami
zwana również "pałacykiem japońskim", na początku XX wieku przebudowana przez nowego właściciela Wincentego Łepkowskiego, który odkupił willę od Jana Fischera. W czasie I wojny światowej, w willi gościł Czasami Józef Piłsudski. W trakcie II wojny światowej w willi znalazło schronienie sporo osób, bez względu na pochodzenie, przekonania polityczne czy wyznanie. Po II wojnie willa została sprzedana przez Łepkowskich. W 1991 została zakupiona przez siostry zakonne, dziś w Willi pod Gackiem – mieści się przedszkole.
Zaklika z Mydlnik był Kanclerzem Wielkim Koronnym na dworze króla Władysława Jagiełły. Wsławił się sporem z b. Piotrem Wyszem o kancelarstwo na Uniwerystecie Krakowskim.
Pałacyk Rutkowskiego
wybudowany w 1926 roku, a zaprojektowany przez Józefa Gałęziowskiego – profesora ASP. Po II wojnie światowej właściciele wydzierżawili pałacyk PAN, a następnie go sprzedali. Dziś mieści się w nim Zakład Fitochemii PAN.
Zakliki z Mydlnik, fantastyczny, choć zaśmiecony fort Mydlniki, stawy na Podkamyczu i skałę Kmity na granicy z Zabierzowem.
Od Bronowic, aż do Mydlnik poprowadzona jest ścieżka rowerowa (ulicą Filtrową, na której głównie znajduje się przefiltrowane błoto:), dalej...? Dalej już nie potrzeba ścieżek- wystarczy mapa i odrobina inwencji.
- Stawy w Mydlnikach i ulica Podkamycze- idealna na spacer z psem
- Kościół MB Nieustającej Pomocy w Mydlnikach
- Kościół MB Nieustającej Pomocy w Mydlnikach
- Stare chałupy przy ulicy Zakliki z Mydlnik- najstarsza w Mydlnikach z 1830 r. oraz przy ulicy na Błonie 47 (z XIX w, z piwnicą)
- Murowana kuźnia dziś filia Biblioteki Miejskiej w Mydlnikach
Na południe:
Kryspinów - zalew
Długość ok. 1,5km szerokość 400m. Kryspinów to pozostałość po kopalni wydobywającej piasek, mała głębokość 8-9m, słaba przeźroczystość wody 2-4m przy powierzchni wody, na głębokości 6-8m zapadają zupełne ciemności a widoczność znacznie spada, do głębokości 6m występuje roślinność.
Klasztor Ojców Kamedułów na Bielanach
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i klasztor ufundowano w 1604 roku. Jego wieże wznoszą się na Srebrnej Górze w otoczeniu Lasu Wolskiego nad doliną Wisły. Klasztor kamedułów, to jeden z dwóch czynnych w Polsce. Nazwa Bielany pochodzi od charakterystycznych białych mnisich habitów.
Mężczyźni wpuszczani są przez cały rok, w czasie otwarcia furty w godzinach 8.00-11.00 oraz 15.00-16.30. Natomiast kobiety mają wstęp do klasztoru jedynie w 12 dni w roku.
W skład zespołu klasztornego wchodzą: kościół, dwa dziedzińce, północny ze studnią głębokości 70 metrów otoczony zabudowaniami klasztornymi z refektarzem i kuchnią, oraz południowy z domem gościnnym i apartamentami fundatora. Kościół z nietypowo usytuowaną trzecią wieżą, otacza jedenaście kaplic, pod jego prezbiterium znajduje się kaplica i krypta, w której na 100 lat zamurowywane są szczątki zmarłych zakonników, po mumifikacji przenoszone do zbiorowego grobowca. Do prezbiterium przylega kapitularz i zakrystia. Wnętrze zdobią bogate sztukaterie z warsztatu Jana Baptisty Falconiego. W prezbiterium znajduje się obraz Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, pędzla Michała Stachowicza. Wyjątkowy jest wizerunek Matki Boskiej Kamedulskiej Pani namalowany w XVII wieku przez kamedułę ojca Wenatego z Subiaco. Natomiast w kaplicy Królewskiej widać obrazy Tommaso Dolabelli, nadwornego malarza dynastii Wazów. Biblioteka klasztorna zawiera cenny księgozbiór liczy ponad 11 tysięcy woluminów. Zespół klasztorny otacza rozległy las, w którym są wiszące ogrody, alejki i miejsca do kontemplacji. Teren otacza wielokilometrowy mur. Niezwykłość zespołu podkreśla nocna iluminacja. Kameduli to zakon monastyczny, w którym pustelnicy żyją według surowych zasad świętego Benedykta. Milczący mnisi żyją w skromnych domkach pustelniczych z ogródkami, niektórzy w celach klasztornych.
Opactwo Benedyktynów w Tyńcu
W połowie XI w. na nadwiślańskiej skale, opodal Krakowa, osiedlili się czarni mnisi, których od imienia autora Reguły, wedle której żyją, św. Benedykta z Nursji (480–ok. 550), określa się mianem benedyktynów. Rozpoczęli budowę kościoła i klasztoru, które w następnych stuleciach rozbudowywane i odbudowywane wciąż miały służyć idei, dla której to miejsce założono.
Zwiedzanie tynieckiego wzgórza zaprasza do niezwykłej wędrówki w czasie i przestrzeni: do zagłębienia się w świat dawnych i współczesnych mnichów oraz ich życia. Tutaj bowiem historia i współczesność współistnieją zgodnie, a kolejne generacje gospodarzy wciąż nie przestają zaznaczać własnego wkładu, mamy zatem: romańskie fundamenty, gotyckie mury, barokowe wyposażenie, romantyczne ruiny, współczesne betony i… nowoczesne komputery.
Dwór w Ściejowicach
Doskonały przykład klasycznego dworku polskiego, zbudowany został w pierwszej połowie XIX wieku, a w latach 1988-1991 został gruntownie wyremontowany. Budynek jest parterowy, z kolumnowym gankiem, nieopodal niego zachował się fragment parku krajobrazowego z przełomu XVIII i XIX. W sąsiedztwie dworu zachowały się budynki gospodarcze: stelmacharnia, czworak, oficyna i stajnia.
Zwiedzanie tynieckiego wzgórza zaprasza do niezwykłej wędrówki w czasie i przestrzeni: do zagłębienia się w świat dawnych i współczesnych mnichów oraz ich życia. Tutaj bowiem historia i współczesność współistnieją zgodnie, a kolejne generacje gospodarzy wciąż nie przestają zaznaczać własnego wkładu, mamy zatem: romańskie fundamenty, gotyckie mury, barokowe wyposażenie, romantyczne ruiny, współczesne betony i… nowoczesne komputery.
Na zachód:
Dolinka Mnikowska
Dolina Mnikowska to prawdziwy skarb w krainie Dolinek Podrakowskich. To niewielki wąwóz, który znajdziecie w dolinie Sanki, kilkanaście kilometrów na zachód od Grodu Kraka. Wędrówka w jedną stronę zajmuje około 15 minut, a jej finałem jest spora polana oraz wysoka skała z malunkiem Matki Boskiej Skalskiej. To jedna z tych Dolinek Krakowskich, która jest idealna na nieśpieszny i przyjemny spacer, nawet z najmłodszymi. Bowiem dnem Doliny Mniowskiej wiedzie wygodna szeroka, szutrowa ścieżka, niebieski szlak pieszy oraz rowerowy, a także Małopolski Szlak Geoturystyczny.
Zamek Tenczyn w Rudnie
Ponad wioską Rudno, na Górze Zamkowej wznoszą się okazałe, jedne z największych na Jurze, ruiny zamku Tenczyn, który od czasów średniowiecza po XVII stulecie stanowił gniazdo rodowe Tęczyńskich, możnych i znaczących niemal na równi z królem! A co ciekawe, ten wspaniały niegdyś zamek, nazywany Małym Wawelem, stoi na stożku wulkanicznym. Do niedawna stały tu jedynie części murów mieszkalnych oraz baszty, grożąc zawaleniem i katastrofą. W 2010 roku runął nawet fragment ściany. Po tym zdarzeniu rozpoczęto prace zabezpieczające i rekonstrukcyjne, które trwają od lat i pozwalają udostępniać ten piękny obiekt zwiedzającym!
Gotycka budowla posiadała trzy wieże okrągłe i jedną kwadratową. Dostępu do zamku broniły mury obronne oraz wieża przedbramna w formie rondla. Około roku 1570 został rozbudowany przez Jana Tenczyńskiego, stając się wspaniałą rezydencją renesansową. W roku 1610 umocniono go pięciobocznymi bastionami i barbakanem. Podczas „potopu szwedzkiego” po długim oblężeniu zamek został poddany, co jednak nie uchroniło go przed złupieniem i podpaleniem. W roku 1683 po śmierci ostatniego właściciela z rodu Tenczyńskich, zamek, jako wiano jego córki, stał się własnością rodziny Opalińskich.
Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie
Aktualna ekspozycja obejmuje 27 zabytkowych obiektów drewnianych wzbogaconych o małą architekturę (kapliczki, studnie, pasieki), które zostały rozmieszczone w sektorach małomiasteczkowym i wiejskim. Nadwiślański Park Etnograficzny prezentuje kulturę Krakowiaków Zachodnich.
Krakowiacy Zachodni to grupa etniczna zamieszkująca tereny na zachód od Krakowa po obu stronach Wisły. Oskar Kolberg podzielił tę grupę na: Krakowiaków właściwych (zamieszkujących tereny po Pieskową Skałę, Krzeszowice i Alwernię), Górniaków lub Górników (mieszkających dalej na zachód, po rzekę Przemszę) i Podgórzan, związanych z prawym brzegiem Wisły aż po Myślenice, Wadowice i Kęty. Elementami wyróżniającymi Krakowiaków Zachodnich od innych grup etnicznych były między innymi ubiór i budownictwo. W ubiorze męskim Krakowiaków Zachodnich typowa była biała, zapinana na haftki sukmana „chrzanówka” i granatowe lub prążkowane spodnie, do tego buty czarne z cholewami. Nakrycie głowy stanowiła czerwona rogatywka z pawim piórem albo wysoki czarny kapelusz. Najważniejszym elementem stroju kobiecego był gorset początkowo czarny albo granatowy, sukienny, gładki, później zdobiony haftem, koralikami lub cekinami. Charakterystyczne były również barwne spódnice i białe haftowane bądź wzorzyste barwne chusty czepcowe.
Zamek Lipowiec
Ruiny zamku biskupiego, wzniesionego na wyniosłym wzgórzu, na północ od wsi Babice i Wygiełzów.
Relikty warownej budowli budziły duże zainteresowanie już w XIX w., a badania przeprowadzone w latach 60. i 70. XX w. doprowadziły do poznania budowli, a następnie zabezpieczenia jej jako tzw. trwałej ruiny. Zakonserwowane relikty zamku stanowią jeden z ciekawszych przykładów przemian zachodzących w budownictwie warownym w Polsce.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska - zdjęcia
Z notatnika krajoznawcy
Ojców >>>
Fanpage zamku
O zamku na polskieszlaki.pl
O zamku na medievalheritage.eu
O zamku na stronie muzeum
