Aktualizacja: 13.sierpień'2022
Półwysep Skandynawski (szw. Skandinaviska halvön, norw. Den skandinaviske halvoy, fiń. Skandinavian niemimaa; 11) – półwysep w Europie Północnej stanowiący zachodnią część Półwyspu Fennoskandzkiego, a także jedna z trzech prowincji fizycznogeograficznych megaregionu o tej samej nazwie.
Półwysep Skandynawski to największy półwysep Europy. Jego powierzchnia wynosi ok. 800 tys. km2, długość dochodzi do 1900 km, a szerokość – do 800 km. Otaczają go morza: Bałtyckie, Norweskie, Północne i Barentsa. Charakteryzuje się wybrzeżami fiordowymi i szkierowymi.
Na półwyspie leżą Szwecja, Norwegia i częściowo Finlandia. Jego północny obszar wchodzi w skład Laponii – regionu geograficznego i kulturowego z rdzenną ludnością lapońską.
(Wikipedia)
Regionalizacja fizycznogeograficzna Półwyspu Skandynawskiego:
Góry Skandynawskie
Wyżyna Lapońska
Wyżyna Północnoszwedzka
Obniżenie Środkowoszwedzkie
Wyżyna Południowoszwedzka
Nizina Hallandu
Nizina Kalmarska
Pobrzeże Zachodniobotnickie
Skania
Archipelag Kvarken / Pobrzeże Zachodniobotnickie (N I/2006)
[Wpis wspólny: Finlandia i Szwecja]
Archipelag Kvarken położony w Zatoce Botnickiej u wybrzeży Finlandii został w 2006 r. wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa jako rozszerzenie wpisu Pobrzeża Zachodniobotnickiego w Szwecji z 2000 roku. Obecna nazwa to Archipelag Kvarken/Pobrzeże Zachodniobotnickie. Po rozszerzeniu powierzchnia obiektu zwiększyła się dwukrotnie do 194.400 hektarów (z czego 15% stanowi ląd, a 85% morze). Obszar liczy 5600 wysp i wysepek. Charakteryzują się one niespotykanymi gdzie indziej pofałdowanymi grzbietami morenowymi. Ukształtowane zostały około 10.000 do 24.000 lat temu przez topniejącą pokrywę lodowcową. Obecnie w wyniku polodowcowych wypiętrzeń izostatycznych, archipelag nieustannie podnosi się ponad poziom morza. ląd poprzednio zepchnięty w dół przez lodowiec, teraz podnosi się w tempie należącym do najszybszych na świecie. W konsekwencji linia brzegowa ulega ciągłym przekształceniom, wyłaniają się i łączą wyspy, wysuwają się półwyspy, a z zatok powstają Jeziora, które przekształcają się w bagna i trzęsawiska. Wpisany obszar jest bardzo ważny dla badania zjawiska izostazji, które zostało po raz pierwszy zaobserwowane właśnie na tych obszarach.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Południk Struve’go
wpis transgraniczny: Białoruś, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Mołdowa, Rosja, Szwecja, Ukraina. (K II, IV, VI /2005)
Jest to łańcuch punktów triangulacyjnych, ciągnący się od Hammerfest na północy Norwegii aż do Morza Czarnego przez 2820 km i dziesięć krajów. Punkty zostały wyznaczone w wyniku badań prowadzonych w latach 1830-1855 przez astronoma Friedricha Georga Wilhelma Struve’go, który jako pierwszy dokonał dokładnych pomiarów długiego odcinka południka. Pomogło to w precyzyjnym ustaleniu kształtu i wymiarów naszej planety, stanowiąc także istotny krok w rozwoju nauk o ziemi oraz kartografii. Dzieło Struve’go stanowi znakomity przykład współpracy naukowców z różnych krajów, jak również współdziałania monarchów w imię dobra nauki. Oryginalny południk Struve’go był krzywą wyznaczoną przez 258 trójkątów, zawierających 265 głównych punktów pomiarowych. Wpisem objęto 34 oryginalne punkty, zaznaczone w bardzo różny sposób, np. otworem wydrążonym w skale, żelaznym krzyżem, kamiennym kopcem lub specjalnie w tym celu zbudowanym obeliskiem.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Copyright © MUWIT.pl
O portalu |
autorzy |