Aktualizacja: 01.maja'2022
  




Norwegia
Tam, gdzie fiordy jedzą z ręki.





W tym zakątku Europy można jeszcze obcować z przyrodą nieskażoną cywilizacją. To jedno z ostatnich takich miejsc na naszym kontynencie. Na turystów czekają majestatyczne fiordy, wielkie zielone lub ośnieżone przestrzenie, archipelagi Svalbard i Lofoty, przerażający malström z powieści Juliusza Verne’a i krajobraz, który staje się coraz bardziej surowy.


na liście UNESCO:
>>> więcej na whc.unesco.org [EN]

Kościół drewniany (stavkyrke) w Urnes (K I, II, III / 1979)

Kościół z drewnianych słupów (tzw. stavkyrke) w Urnes, arcydzieło sztuki drewnianej krajów Skandynawskich, wznosi się w naturalnym otoczeniu Sogn og Fjordane. Zbudowany został w XII i XIII w., a w jego architekturze można odróżnić ślady sztuki celtyckiej, tradycji Wikingów oraz romańskiej struktury przestrzennej.


Dzielnica Bryggen w Bergen (K III / 1979)

Bryggen, stare nadbrzeże Bergen, przypomina o randze miasta, stanowiącego- od XIV do połowy XVI w.- część potęgi handlowej Hanzy. Liczne pożary, z których ostatni miał miejsce w 1955 r., zniszczyły zabytkowe domy drewniane Bryggen, ale zachowała się struktura miasta. W wielu z zachowanych 58 domów znajdują się obecnie pracownie artystów.


Okręg górniczy i miasto Roros (K III, IV, V / 1980, 2010)

Miasto wznosi się w górzystym terenie, a jego historia związana jest z wydobyciem złóż miedzi, odkrytych w XVII w. i eksploatowanych przez 333 lata, aż do 1977 r. Roros zostało całkowicie odbudowane po zniszczeniu przez wojska szwedzkie w 1679 r. Obecnie znajduje się tam około 80 drewnianych domów, w większości zgrupowanych wokół podwórek. Liczne domy zachowały fasady z poczerniałego drewna, które nadają miastu średniowieczny wygląd. Obszar objęty wpisem został poszerzony w 2010 roku.

Rysunki naskalne z Alty (K III / 1985)

Petroglify fjordu Alta, położonego w pobliżu koła podbiegunowego, świadczą o osadnictwie, które trwało tam od 4200 do 500 p.n.e. Tysiące malowideł i rytów pomagają zrozumieć otoczenie i działalność ludzką na krańcach dalekiej Północy w czasach prahistorycznych.

Vegaoyan- Archipelag Vega (K V/ 2004)

Dziesiątki wysp skupionych w Archipelagu Vega na południe od Kręgu Polarnego, tworzą krajobraz kulturalny o powierzchni 103710 ha, z których ląd zajmuje 6930 ha. Wyspy są żywym świadectwem prostego, ascetycznego stylu życia, narzuconego przez surowe warunki klimatyczne. Ludzie zamieszkujący je nieprzerwanie od 1500 lat utrzymują się z rybołówstwa i zbierania puchu dzikich kaczek edredonów. Zbudowano tu wioski rybackie, przystanie, magazyny, domki lęgowe dla kaczek, latarnie morskie i boje świetlne. Najstarsze ślady ludzkich osad pochodzą z epoki kamienia, ale już w IX wieku wyspy stały się ważnym dostawcą wysoko cenionego kaczego puchu, będącego dziś źródłem trzeciej części dochodów mieszkańców. Archipelag Vega stanowi świadectwo tego, w jaki sposób tutejsi rybacy i rolnicy zdołali przez ponad 15 wieków zachować w pełni zrównoważony, trwały styl życia i gospodarowania terenem. Wpis Archipelagu na Listę Światowego Dziedzictwa podkreśla także znaczący udział kobiet w corocznych zbiorach puchu.

Fiordy zachodniej Norwegii- Geirangerfjord i Naroroyfjord (N I, III /2005)

Położone w południowo-zachodniej Norwegii, Na wschód od Bergen, oddalone od siebie o 120 km, fiordy Geirangerfjord i Naroroyfjord wchodzą w skład fiordów zachodniej Norwegii, rozciągających się od Stavanger na południu aż po ialsnes, 500 km Na wschód. Oba fiordy, należące do najdłuższych i najgłębszych na świecie, są uważane za charakterystyczne dla geografii fiordów i tworzą jeden z najbardziej niezwykłych krajobrazów na Ziemi. Strome, ściśnięte krystaliczne ściany, które wznoszą się do wysokości 1400 m powyżej poziomu morza i zanurzają na 500 m pod wodą odznaczają się wyjątkowym pięknem. Z pionowych ścian spływają liczne wodospady, a swobodnie płynące strumienie przecinają lasy liściaste i iglaste w kierunku lodowcowych jezior, lodowców i gór o stromych zboczach. Występuje tu różnorodność zjawisk naturalnych, lądowych i morskich, które są związane z tym środowiskiem, jak np. podmorskie moreny i ssaki morskie. Pozostałości opuszczonych już dziś starych pasterni dopełniają krajobraz przyrodniczy akcentem związanym z działalnością człowieka.

Stanowisko dziedzictwa przemysłowego Rjukan-Notodden (2015)

Stanowisko dziedzictwa przemysłowego Rjukan-Notodden znajduje się w norweskim rejonie Telemark, u stóp wzniesienia Gaustatoppen. Jest to kompleks, który powstał na początku XX wieku. W 2015 roku został wpisany na listę dziedzictwa UNESCO ze względu na doskonale zachowany przykład okresu industrializacji przebiegającej bez niszczenia środowiska naturalnego. Kompleks przemysłowy powstał w początkach XX wieku, a jego zadaniem było wytwarzanie sztucznych nawozów w odpowiedzi na rosnące potrzeby rynku. Obejmował kilkadziesiąt obiektów, w tym tamy i linie kolejowe. Jednym z jego głównych punktów stało się Rjukan, które – ze względu na swoje położenie – od września do marca znajdowało się w wiecznym cieniu, ponieważ wówczas nie docierają do niego promienie słoneczne. Miasteczko powstało dla robotników zajmujących się obsługą hydroelektrowni, fabryk i linii przesyłowych. Wszystkie obiekty zostały w przemyślany sposób wkomponowane w środowisko naturalne, jak góry, doliny rzeczne i wodospady.

Aby Rjukan miało dostęp do światła słonecznego przez cały rok, projektant kompleksu przemysłowego – Sam Eyde – zaplanował system luster dostarczających je do miasta. Jednak plan ten udało się zrealizować dopiero w XXI wieku. W 2013 roku uruchomiony został system zawieszonych na wysokości 450 metrów ponad miastem, sterowanych komputerowo luster, które przekazują światło dzienne do Rjukan. Po zajęciu Norwegii przez hitlerowców, we wchodzącej w skład kompleksu elektrowni Vemork produkowano ciężką wodę, która miała zostać użyta do produkcji bomby atomowej. W muzeum w Rjuken można obejrzeć film dokumentalny "If Hitler had the bomb" dotyczący akcji sabotażowych w Vemork. Wodospad Rjukanfossen, odgrywający kluczową rolę w produkcji nawozów sztucznych, wspomniana wcześniej elektrownia wodna Norsk-Hydro, Rjukanbanen, czyli kolej kursująca między Rjukan a Notodden to najciekawsze elementy . (źródło: onet.pl)

Południk Struve’go
wpis transgraniczny: Białoruś, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Mołdowa, Rosja, Szwecja, Ukraina. (K II, IV, VI /2005)
Jest to łańcuch punktów triangulacyjnych, ciągnący się od Hammerfest na północy Norwegii aż do Morza Czarnego przez 2820 km i dziesięć krajów. Punkty zostały wyznaczone w wyniku badań prowadzonych w latach 1830-1855 przez astronoma Friedricha Georga Wilhelma Struve’go, który jako pierwszy dokonał dokładnych pomiarów długiego odcinka południka. Pomogło to w precyzyjnym ustaleniu kształtu i wymiarów naszej planety, stanowiąc także istotny krok w rozwoju nauk o ziemi oraz kartografii. Dzieło Struve’go stanowi znakomity przykład współpracy naukowców z różnych krajów, jak również współdziałania monarchów w imię dobra nauki. Oryginalny południk Struve’go był krzywą wyznaczoną przez 258 trójkątów, zawierających 265 głównych punktów pomiarowych. Wpisem objęto 34 oryginalne punkty, zaznaczone w bardzo różny sposób, np. otworem wydrążonym w skale, żelaznym krzyżem, kamiennym kopcem lub specjalnie w tym celu zbudowanym obeliskiem.
  • Fuglenes
  • Raipas
  • Luvdiidcohkka
  • Baelljasvarri

  • Tentative list:
    >więcej na whc.unesco.org [EN]

  • The Laponian Area - Tysfjord, the fjord of Hellemobotn and Rago (extension) (2002)
  • The Lofoten islands (2002)
  • Svalbard Archipelago (2007)
  • Islands of Jan Mayen and Bouvet as parts of a serial transnational nomination of the Mid-Atlantic Ridge system (2007)
  • Viking Monuments and Sites / Vestfold Ship Burials and Hyllestad Quernstone Quarries (2011)




  • Copyright © MUWIT.pl    O portalu |  autorzy |