Na uwagę w Biebrzańskim Parku Narodowym zasługują liczne zabytki - poczynając od drewnianych chałup, poprzez liczne kościoły (w tym drewniane: m.in. w Kamiennej Starej, Kramarzewie, Giełczynie i Jaminach), ośrodek kultu maryjnego w Dolistowie Starym, aż po surową Twierdzę Osowiec.



Biebrzański Park Narodowy chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Dolina Biebrzy jest bardzo ważnym miejscem gniazdowania, żerowania i odpoczynku dla ptactwa wodno-błotnego, toteż w roku 1995 została wpisana na listę siedlisk konwencji RAMSAR-owskiej tj. obszarów mokradłowych o międzynarodowym znaczeniu, zwłaszcza jako środowiska życia ptactwa wodno-błotnego. Bagna Biebrzańskie leżą w północno-wschodniej Polsce, która jest uważana za najzimniejszy (poza górami) region kraju.

"Carska Droga", w szerokim rozumieniu tego słowa, powstała pod koniec XIX wieku na potrzeby twierdzy w Osowcu i systemu umocnień zachodnich rubieży Imperium Rosyjskiego jako droga rokadowa. Jej główną rolą było zapewnienie komunikacji pomiędzy carskimi twierdzami Grodno, Osowiec i Łomża. Umożliwiała ona też przemieszczanie się wojska pomiędzy fortami i punktami oporu samej Twierdzy Osowiec.

Carska Droga została poprowadzona równolegle do lewego brzegu Biebrzy, przez bagna i piaszczyste wydmy. Decyzja o budowie tej strategicznej militarnej drogi przez bagna została osobiście podjęta osobnym dekretem przez cara Mikołaja II. Istnieje anegdota, według której zbudowano ją wzdłuż linii narysowanej przez cara za pomocą linijki przyłożonej do Grodna i Warszawy. W każdym razie poprowadzono ją długimi prostymi odcinkami, co utrudniało jej budowę w bagnistym terenie.

"Carska Droga" leży w jednym z najpiękniejszych miejsc polskiej Amazonii, na granicy Biebrzańskiego Parku Narodowego i rozlewisk Narwi. Obfitość bocianów, bobrów i ptactwa wodnego czyni ją bezkonkurencyjną w okresie od lutego do czerwca. Można spotkać tu także orlika oraz króla bagien biebrzańskich - łosia. Carska Droga" oprócz funkcji komunikacyjnych dla społeczności stanowi bardzo atrakcyjny szlak turystyczny przez Biebrzański Park Narodowy. Carska co roku jest bardzo licznie uczęszczana i odwiedzana przez turystów z całej Polski i zagranicy.

W Goniądzu zachował się jeden z trzech młynów istniejących około 1850r. Obecnie, młyn pozbawiony koła młyńskiego i większości wyposażenia, powoli niszczeje.


Twierdza zbudowana przez Rosjan w latach 1882-1892 stanowi niezwykły kompleks, w którym po mistrzowsku wykorzystano do obrony warunki terenowe, a szczególnie naturalne systemy wodne. Miejsce lokalizacji twierdzy jest jedynym na długości około 80 km zwężeniem doliny Biebrzy, otoczonej niedostępnymi bagnami. Przez to zwężenie o szerokości 2 km, poprowadzono strategiczną linię kolejową Ełk-Białystok. Fortyfikacje rozplanowano tak, by jak najlepiej wykorzystać warunki terenowe. Wzniesiona w celu obrony przed ewentualnym atakiem wojsk niemieckich z Prus Wschodnich stanowiła ważny element zespołu umocnień broniących zachodnich granic imperium rosyjskiego. Była jednym z najnowocześniejszych bastionów obronno- zaporowych XIX-wiecznej Europy. Cztery forty tworzące twierdzę są doskonale wkomponowane w krajobraz, dzięki czemu bardziej przypominają skały uformowane przez naturę niż dzieło człowieka.


Regionalna Izba Doliny Biebrzy powstała w budynku starego kościoła parafialnego w Laskowcu. Zlokalizowana jest w Biebrzańskim Parku Narodowym, tuż przy sławnej carskiej drodze. Pełni rolę mini-muzeum, w którym gromadzone są zarówno tradycyjne, dawne przedmioty codziennego użytku jak też eksponaty sakralne związane bezpośrednio ze świątynią i nabożeństwami w niej odprawianymi. Dodatkową atrakcją jest świetnie zagospodarowany teren wokół izby, na który składają się drewniane wiaty, pod którymi można się posilić, odpocząć, naładować telefon a wszystko to w otoczeniu pięknych starych dębów i lip. Zapraszamy.

Wiatrak w Dolistowie jest jedynym czynnym obiektem typu holenderskiego w centralnej części województwa. W architekturze wiatracznej można wyróżnić dwa podstawowe typy budowli: tzw. "koźlaki", które w całości obracano w kierunku wiatru i "holendry", które miały ruchomą kopułę z zainstalowanymi śmigami. Rzadszy na terenach Polski był wiatrak holenderski, choć zastosowane w nim rozwiązania techniczne okazywały się w praktyce bardziej funkcjonalne. Cały mechanizm obrotowy "holendra" był wykonany z drewna, a kopułę wiatraka za pomocą przekładni swobodnie ustawiała w kierunku wiatru jedna osoba. Ten typ wiatraku zapożyczono z Holandii, a jedyną różnicą było zastosowanie na poszycie gontu zamiast trzciny.

Budownictwo podlaskiej wsi, z uwagi na niezamożność mieszkańców i ich tradycjonalizm częściowo zachowało swój specyficzny, wykształcony przez stulecia charakter. Domy sytuowano zazwyczaj szczytem do drogi. Od końca XIX wieku rozwinęło się zdobnictwo architektoniczne. Ściany, szczyty i drzwi wejściowe pokrywano ozdobnym szalunkiem (poziomo, pionowo lub ukośnie ułożone deski), Naroża, krawędzie dachu i okna zdobiono wycinanymi w drewnianych listwach koronkowymi ornamentami, z motywami geometrycznymi, roślinnymi i zwierzęcymi.


Piękny, drewniany wiatrak-chociaż pochodzi z 1910 roku nie figuruje w rejestrze zabytków. Jest w kompletnej ruinie, brak mu także zadaszenia.

Trzykondygnacyjny, murowany wiatrak holenderski w Dąbrowie Białostockiej jest w całkiem niezłym stanie. Na stronie Zabytek.pl czytamy: Obiekt zbudowany w 1924 roku przez Jana Owsiejko według projektu przywiezionego ze Stanów Zjednoczonych. Projekt zrealizował murarz Jan Zabłocki. Wiatrak użytkowany był do 1960 roku. Po śmierci Jana Owsiejko obiekt stał się własnością Piotra Krzysztofika, który zaprzestał użytkowania młyna. Niestety wiatraka nie można zwiedzać, jest własnością prywatną.




Biebrzański Park Narodowy został utworzony 09.09.1993 r. Położony jest w północno-wschodniej części kraju, na terenie województwa podlaskiego. Powierzchnia Parku wynosi 59223 ha. Obszary leśne w Parku zajmują 15547 ha, grunty rolne- 18182 ha, a nieużytki- słynne Bagna Biebrzańskie, w rzeczywistości najbardziej cenne przyrodniczo ekosystemy- 25494 ha.

Dolina Biebrzy jest unikatową w skali Europy enklawą dla ptaków wodno-błotnych. Zaobserwowano tu dotychczas 271 gatunków ptaków, z czego 181 gatunków to gatunki lęgowe. Spośród 56 gatunków uznanych w Polsce za ginące lub zagrożone wyginięciem 17 gnieździ się właśnie w Biebrzańskim Parku Narodowym, np.: dubelt, wodniczka, rybitwa czarna, rybitwa małoskrzydła, orlik grubodzioby. Dla niektórych z nich Bagna Biebrzańskie są jedną z ostatnich ostoi gwarantujących utrzymanie się ich populacji w Europie Środkowej.

Biebrzański Park Narodowy chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Dolina Biebrzy jest bardzo ważnym miejscem gniazdowania, żerowania i odpoczynku dla ptactwa wodno-błotnego, toteż w roku 1995 została wpisana na listę siedlisk konwencji RAMSAR-owskiej tj. obszarów mokradłowych o międzynarodowym znaczeniu, zwłaszcza jako środowiska życia ptactwa wodno-błotnego. Bagna Biebrzańskie leżą w północno-wschodniej Polsce, która jest uważana za najzimniejszy (poza górami) region kraju. Klimat Kotliny wynika z nakładania się cech związanych z rozległymi obszarami torfowisk, formą dolinną i ogólnych cech klimatu północno-wschodniej Polski. Klimat jest zbliżony do kontynentalnego z elementami subborealnego. Cechuje go długa zima, krótkie przedwiośnie i najkrótszy (poza górami) okres wegetacyjny. Średnia roczna temperatura jest jedną z najniższych na niżu.

Park leży w dorzeczu Biebrzy (Wisły i zlewisku Morza Bałtyckiego), największego po Bugu dopływu Narwi. Swój początek bierze na południe od Nowego Dworu, u podnóża wzgórz morenowych w Mezoregionie Wzgórz Sokólskich. Ujście Biebrzy znajduje się koło wsi Ruś. Długość rzeki wynosi ok. 165 km (w tym 155 km w Parku), a powierzchnia dorzecza 7051,2 km2.

Większość lasów porasta bagna stąd największy udział drzewostanów w typie siedliskowym olsu i lasu mieszanego bagiennego. Piaszczyste wydmy na krawędziach doliny porastają bory świeże i bory mieszane świeże. W lasach tych dominują brzozy oraz olsza czarna i sosna. Pomimo kilkusetletniej działalności ludzkiej na tym terenie, większość zbiorowisk leśnych wykazuje cechy naturalne. Jednak znaczną powierzchnię stanowią zbiorowiska zastępcze i lasy młodszych stadiów wyrosłe na powierzchniach dawnych zrębów.

Ponad 40% powierzchni Parku zajmują siedliska hydrogeniczne. Na ich obszarze wyróżniono ponad 70 typów zbiorowisk roślinnych naturalnych i zastępczych (w tym półnaturalnych i antropogenicznych). Wśród zbiorowisk naturalnych dominują (bezleśne): turzycowiska, mechowiska i szuwary oraz (leśne): olsy, brzeziny i bory bagienne. Ekosystemy wodne reprezentuje rzeka Biebrza wraz z dopływami oraz liczne starorzecza. Park leży w geobotanicznej krainie zwanej Kotliną Biebrzańską a ta należy do Działu Północnego. Jedną z jego charakterystycznych cech florystycznych jest dominacja świerka i duży udział gatunków borealnych i reliktów glacjalnych: brzoza niska, trzcinnik prosty, turzyca strunowa, turzyca życicowa, bażyna czarna, bagno zwyczajne, żurawina błotna, gnidosz królewski, tłustosz pospolity, wielosił błękitny, wierzba lapońska, skalnica torfowiskowa, niebielistka trwała, wełnianeczka alpejska, borówka bagienna i szereg mszaków.


© MUWIT.pl