Niecka Nidziańska

O regionie

Spis treści:

źródło: Wikipedia

Niecka Nidziańska (342.2) (miechowska) – makroregion wchodzący w skład Wyżyny Małopolskiej. Stanowi wyraźne obniżenie terenu będące synklinorium między Wyżyną Krakowsko-Częstochowską a Wyżyną Kielecką, którym płynie rzeka Nida, Szreniawa i Nidzica

Nieckę wypełniają głównie osady mezozoiczne i permskie, przeważnie margle, opoki i wapienie.
Charakterystyczne utwory budujące podłoże tego terenu to: wapień jurajski, lessy, utwory aluwialne i deluwialne, torfy i gleby mułowo-torfowe, piaski i gliny zwałowe oraz osady kredowe.
Podłoże budują skały lite wieku kredowego (senonu) margliste epoki wapieni, które przykryte są osadami plejstocenu i holocenu. Te pierwsze to poza lessami gliny zwałowe (zlodowacenia krakowskiego) oraz piaski akumulacji lodowcowej. Holoceńskie utwory aluwialne: pyły, muły, mady i piaski występują w dolinach potoków i cieków wodnych.
Na utworach aluwialnych naniesionych przez wody rzek Uniejówki i Szreniawy wytworzyły się mady. Utwory deluwialne powstały za sprawą erozji powodującej zmycie gleb (przeważnie pyłów) ze zboczy i osadzanie w nieckowatych dolinach. Na tej bazie powstały gleby brunatne. Gleby brunatne i pseudobielicowe utworzyły się też na piaskach polodowcowych. Torfy i gleby mułowo-torfowe, wytworzyły się głównie w silnie podmokłej części doliny rzeki Kniejówki.

Najwyższym wzniesieniem Niecki Nidziańskiej jest Biała Góra – 416 m nad poziomem morza.

Znajduje się tu 106 zinwentaryzowanych jaskiń.

Największymi są:
Jaskinia Skorocicka (dł. 352 m, den. 5 m),
Jaskinia w Wiśniówkach (dł. 342 m, den. 1,6 m),
Jaskinia w Marzęcinie (dł. 250 m, gł. 10 m),
Jaskinia Sawickiego (dł. 173 m, den. 3 m),
Jaskinia w Aleksandrowie (dł. 163 m, den. 4 m),
Jaskinia w Skorocicach u Ujścia Doliny (dł. 122 m, den. 4,5 m),
Jaskinia w Gackach (dł. 115 m, den. 2 m),
Jaskinia pod Świecami (dł. 106 m, den. 7 m),
Jaskinia Dzwonów (dł. 91 m, den. 5 m),
Jaskinia Stara (dł. 86 m, den. 3 m),
Ucho Olki (dł. 79 m, den. 8,8 m),
Jaskinia Lisia (dł. 76 m, den. 5 m),
Jaskinia na Kontakcie (dł. 75 m, den. 1,5 m,
Jaskinia Flisa (dł. 71 m, den. 5 m)
Jaskinia w Krzyżanowicach Górna (dł. 60 m, den. 6 m),
Jaskinia Półkolista (dł. 58 m, den. 1 m)
Jaskinia Szeroka (dł. 48 m, den. 3 m),
Jaskinia z Potokiem (dł. 46 m, den. 4,5 m),
Jaskinia w Skotnikach Górnych (dł. 31 m, den. 0 m),
jaskinia Dwie Studnie (dł. 31 m, den. 3,5 m),
Jaskinia Wodna w Siesławicach (dł. 25 m, den. 8 m),
Jaskinia Żydowska (dł. 25 m, den. 3,2 m),
Jaskinia w Siesławicach (dł. 21 m, den. 5 m),
Tunel w Skorocicach
Jaskinia w Antolce.

Niecka Nidziańska jest regionem dość słabo uprzemysłowionym. Rozwinął się tu głównie przemysł mineralny. W dolinie Nidy wydobywany jest wapień oraz gips (oba minerały pozyskiwane są w okolicach Pińczowa). Innym surowcem mineralnym występującym w tym regionie jest siarka (okolice Grzybowa).

Niecka Nidziańska jest dość słabo zaludniona i zurbanizowana. Największe miasta to Pińczów, Jędrzejów oraz Busko- Zdrój. Znanym uzdrowiskiem jest Busko-Zdrój, gdzie występują wody mineralne i wody siarczkowe. (Wikipedia)

Płaskowyż Jędrzejowski

wyżyna położona w południowo-zachodniej części województwa świętokrzyskiego. Wchodzi w skład Niecki Nidziańskiej. Od zachodu ograniczony jest doliną Pilicy, od północy Białą Nidą, a od południa Mierzawą. Jego wschodnie granice wyznacza Nida. Jest zbudowany z margli kredowych. Występują tu także piaski i gliny z okresu czwartorzędu. W jego środkowej, północno-wschodniej i zachodniej części występują łagodne wzniesienia, przeważnie o układzie równoleżnikowym, dochodzące do wysokości 260-326 m n.p.m. Na obszarze tym wykształciły się urodzajne gleby (rędziny). W przeważającej części jest to teren rolniczy. W centralnej części płaskowyżu ulokowane jest miasto Jędrzejów.

Płaskowyż Proszowicki

mezoregion fizycznogeograficzny w południowej Polsce, w południowej części Niecki Nidziańskiej, na pograniczu województw małopolskiego i świetokrzyskiego. Graniczy od północy z Wyżyną Miechowską i Garbem Wodzisławskim, od wschodu z Doliną Nidy, od południowego wschodu z Niziną Nadwiślańską a od zachodu z Pomostem Krakowskim, Obniżeniem Cholerzyńskim i Wyżyną Olkuską. Region jest płaskowyżem zbudowanym z pokrytych lessem morskich osadów miocenu, osiągającym wysokość od 220 do 280 m n.p.m. Powierzchnia płaskowyżu jest rozczłonkowana na rozległe wzgórza. Ze względu na urodzajne czarnoziemy Płaskowyż Proszowicki jest żyzną krainą rolniczą (pszenica, buraki cukrowe). Przez region przepływają rzeki Szreniawa i Nidzica - dopływy Wisły. Głównymi miastami na Płaskowyżu Proszowickim są Proszowice, Skalbmierz i Kazimierza Wielka.