Aktualizacja: 13.sierpień'2022
  




Wyżyny Polskie
O regionie


Spis treści:
 title=
źródło: Wikipedia

prowincja fizycznogeograficzna Pozaalpejskiej Europy Środkowej, obszar wyżynny w południowej i południowo-wschodniej Polsce. Obejmuje Wyżynę Śląsko-Krakowską, Wyżynę Małopolską i Wyżynę Lubelsko-Lwowską. (Wikipedia)

Wyżyna Śląsko-Krakowska


region położony na północ od doliny górnej Wisły, między Wyżyną Małopolską na wschodzie a Niziną Śląską na zachodzie. Stanowi asymetryczne wypiętrzenie tektoniczne, zawierające w podłożu paleozoiczne struktury fałdowe, w tym karbońską nieckę węglową, na których zalega monoklinalna płyta skał mezozoicznych, które zapadają się ku północnemu wschodowi, tworząc kilka progów denudacyjnych i subsekwentnych obniżeń. Wyżyna obniża się ku północy, gdzie starsze formacje geologiczne chowają się pod utwory czwartorzędowe Nizin Środkowopolskich. Od południa wyżyna opada uskokami ku obniżeniu podkarpackiemu, a od zachodu jej progi sięgają na Nizinę Śląską[1]. Wznosi się na wysokość 200-500 m n.p.m. (kulminacja na 512 m n.p.m.[2]) i zajmuje powierzchnię ok. 10,3 tys. km2.Jest jednym z głównych obszarów źródliskowych w Polsce

Dzieli się na trzy makroregiony:
Wyżyna Śląska


Wyżyna Śląska zajmuje powierzchnię 3929 km2. Od północy graniczy z Równiną Opolską i Wyżyną Woźnicko-Wieluńską, od wschodu z Wyżyną Krakowsko-Częstochowską, od południa z Kotliną Oświęcimską i Kotliną Ostrawską, od zachodu z Kotliną Raciborską i Pradoliną Wrocławską. W podłożu ma platformę paleozoiczną. Jej najwyższym wzniesieniem jest Góra Świętej Anny o wysokości 408 m n.p.m.. Wyżynę Śląską pokrywają osady polodowcowe, przede wszystkim piaski. Na trasie przepływu Białej Przemszy znajduje się Pustynia Błędowska – największe w Europie pole luźnych piasków. Postępuje jej zarastanie w wyniku wprowadzenia tam roślin wydmowych, np. mikołajka nadmorskiego. Gleby Wyżyny Śląskiej to głównie bielice i gleby płowe. Występują tu dość duże opady (700-800 mm rocznie). Klimat Wyżyny uległ znacznemu przeobrażeniu pod wpływem działalności człowieka. Mniejsza degradacja środowiska występuje w północnej części Wyżyny Śląskiej. Jest to największy obszar zurbanizowany w Polsce. Występują silne zanieczyszczenia powietrza, których skutkiem jest zmniejszenie natężenia promieniowania słonecznego i zwiększenie zachmurzenia. Pod względem historycznym zachodnia (większa) część Wyżyny Śląskiej należy do Górnego Śląska, a wschodnia (mniejsza) do Małopolski.


Wyżyna Woźnicko-Wieluńska
Wyżyna Woźnicko-Wieluńska zajmuje powierzchnię 3740 km2. Od północy graniczy z Niziną Południowowielkopolską, od wschodu z Wyżyną Małopolską i Wyżyną Krakowsko-Częstochowską, od południa z Wyżyną Śląską i od zachodu i południowego zachodu z Niziną Śląską. Najwyżej wznosi się na południu, gdzie wysokość przekracza 350 m n.p.m. i opada ku północy do 220–300 m n.p.m. W jej rzeźbie zaznaczają się trzy pasma wzniesień – progi, odpowiadające wychodnia bardziej odpornych skał górnego triasu i jury. Zapadają one monoklinalnie ku północnemu wschodowi, kryjąc się pod pokrywa osadów trzeciorzędowych i czwartorzędowych. Subsekwentne obniżenie między progami wypełniają osady plejstoceńskie, głównie ze zlodowaceń środkowopolskich. Obszar znajduje się w dorzeczu Odry. Jest rozcinany przez doliny Warty i jej dopływów.

>      Lubliniec

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska


Znajduje się w dorzeczu górnej Wisły oraz górnej Warty. Historycznie Wyżyna Krakowsko-Częstochowska leży w zachodniej Małopolsce przy granicy z Śląskiem. Na Wyżynie zbudowano system średniowiecznych zamków, niegdyś strzegących granicy Królestwa Polskiego przed napadami z Górnego Śląska (tzw. Orle Gniazda). Nazwę Wyżyna Krakowsko-Częstochowska wprowadził w 1947 r. S. Pietkiewicz. W 1987 r. została ona przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowych i Obiektów Fizjograficznych uznana za poprawną nazwę tego mezoregionu i jest najczęściej używana przez geografów[2]. W praktyce jednak, zwłaszcza w popularnych opracowaniach turystycznych, często używane są także inne określenia, takie jak Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Jura Krakowska, Jura Polska. Potocznie mówi się po prostu Jura, a nazwa ta pochodzi od licznie tu występujących skał i ostańców pochodzących z okresu jury[3]. Niekiedy używa się także nazwy Wyżyna Krakowsko-Wieluńska. Ta jednostka geograficzna jednak obejmuje łącznie Wyżynę Krakowsko-Częstochowską oraz Wyżynę Wieluńską (341.21) i jest niespójna z regionalizacją Polski według Jerzego Kondrackiego[

>
Wyżyna Małopolska
Wyżynna podprowincja fizycznogeograficzna w południowej Polsce, stanowiąca centralną część Wyżyn Polskich. Położona jest na północ i zachód od Wisły. Na zachodzie graniczy z Wyżyną Śląsko-Krakowską, od północy i północnego wschodu z Nizinami Środkowopolskimi (Wzniesieniami Południowomazowieckimi), od wschodu z Wyżyną Lubelską i od południa i południowego wschodu z Podkarpaciem Północnym (Kotliną Sandomierską). Średnia wysokość 200–400 m n.p.m. Najwyższy szczyt Łysica (i, śladowo wyższa, Skała Agaty) (612 m n.p.m.) w Górach Świętokrzyskich. (Wikipedia)

Dzieli się na trzy makroregiony:
Wyżyna Przedborska


makroregion naturalny w północno-zachodniej część Wyżyny Małopolskiej, w dorzeczu górnej Pilicy. Od wschodu ograniczony jest Wyżyną Kielecką, a od północy Wzniesieniami Południowomazowieckimi. Zajmuje powierzchnię ok. 5,3 tys. km2. Stanowi geologiczne przedłużenie Niecki Nidziańskiej i otaczających ją pasm wzniesień. Zbudowana jest ze skał wieku kredowego i jurajskiego. Obniżenia terenowe wypełnione są przez piaski i gliny zlodowacenia środkowopolskiego, ponad ich powierzchnią wznoszą się pojedyncze pasma oraz wzgórza wapienne i piaskowcowe. Zachodni fragment Wyżyny Przedborskiej znajduje się w dorzeczu Warty, południowo-wschodni - Nidy. Obszar pokryty jest mozaiką pól uprawnych i lasów, z niewielką przewagą tych ostatnich. Najwyższe wzniesienie – 351 m, w Paśmie Przedborsko-Małogoskim (w okolicy wsi Cieśle). (Wikipedia)

Podział regionu:


  • Wzgórza Radomszczańskie
  • Wzgórza Opoczyńskie
  • Próg Lelowski
  • Niecka Włoszczowska
  • Pasmo Przedborsko-Małogoskie
  • Wzgórza Łopuszańskie



  • Niecka Nidziańska >>>
    Stanowi wyraźne obniżenie terenu będące synklinorium między Wyżyną Krakowsko-Częstochowską a Wyżyną Kielecką, którym płynie rzeka Nida, Szreniawa i Nidzica. Najwyższym wzniesieniem Niecki Nidziańskiej jest Biała Góra – 416 m nad poziomem morza.

  • Płaskowyż Jędrzejowski
  • Płaskowyż Proszowicki
  • Garb Wodzisławski
  • Dolina Nidy
  • Niecka Solecka
  • Garb Pińczowski
  • Niecka Połaniecka
  • Wyżyna Miechowska


  • > więcej o regionie
    Wyżyna Kielecka >>>
    nazywana dawniej Wyżyną Kielecko-Sandomierską, rozciąga się między Pilicą a Wisłą (od okolic Opoczna na północnym zachodzie do rejonu Sandomierza na południowym wschodzie). Pod względem rzeźby jest to pas fałdowań paleozoicznych i mezozoicznych, przy czym paleozoik pokrywają w części utwory czwartorzędowe (polodowcowe). W środku obszaru dominują Góry Świętokrzyskie z Łysicą (614 m n.p.m.), leżącą w paśmie Łysogór.

  • Płaskowyż Suchedniowski
  • Garb Gielniowski
  • Przedgórze Iłżeckie
  • Góry Świętokrzyskie
  • Wyżyna Sandomierska
  • Pogórze Szydłowskie

  • > więcej o regionie
    >
    Wyżyna Lubelsko-Lwowska


    wyżynna podprowincja fizycznogeograficzna w południowo-wschodniej Polsce i zachodniej Ukrainie, stanowiąca najdalej na wschód wysuniętą część Wyżyn Polskich. Położona jest na wschód od Wisły, głównie na terenie województwa lubelskiego.

    Na terenie Polski Wyżyna Lubelsko-Lwowska dzieli się na:

  • 343.1 Wyżyna Lubelska
  • 343.11 Małopolski Przełom Wisły
  • 343.12 Płaskowyż Nałęczowski
  • 343.13 Równina Bełżycka
  • 343.14 Kotlina Chodelska
  • 343.15 Wzniesienia Urzędowskie
  • 343.16 Płaskowyż Świdnicki
  • 343.17 Wyniosłość Giełczewska
  • 343.18 Działy Grabowieckie
  • 343.19 Padół Zamojski
  • 343.2 Roztocze
  • 343.21 Roztocze Zachodnie
  • 343.22 Roztocze Środkowe
  • 343.23 Roztocze Wschodnie


  • Copyright © MUWIT.pl    O portalu |  autorzy |