W okolicy
Gosławice | zamek i skansen
Mrówki koło Wilczyna | Skansen Archeologiczny
Jaracz | Muzeum Młynarstwa
Studzieniec | szachulcowy dwór w Studzieńcu

Powiązane treści MUWITowe
Kalisz
Strzelno

Ziemia konińska charakteryzuje się przede wszystkim bogatym dziedzictwem kulturowym. Są tu także miejsca, gdzie w zaciszu i spokoju, z dala od zgiełku można spędzić aktywny wypoczynek pośród licznych jezior oraz otaczających je lasów.

W muzeum okręgowym w Koninie można się wiele dowiedzieć o ziemi konińskiej. Z tym, że.. trzeba się wybrać do Gosławic - 7 km na północ od Konina (choć formalnie jest to część miasta.) Siedziba muzeum mieści się bowiem w gosławickim zamku, a u jego podnóża rozłożył się niewielki, acz uroczy skansen.

Słup koniński | Na konińskiej starówce, przy kościele św. Bartłomieja, stoi najstarszy znak drogowy w Europie Środkowo- wschodniej. Jest to tzw. Słup koniński. Pierwotnie (do 1828 r.) umiejscowiony był w okolicach konińskiego zamku na obecnym Pl. Zamkowym, dawniej zwanym Rynkiem Garncarskim, a przez ludność żydowską Tepper Mark. Wskazywał połowę drogi z Kalisza do Kruszwicy. Słup znajduje się w odległości ok. 52 km od każdego z miast. Stoi na lewym narożniku kościoła św. Bartłomieja. Wykonany zapewne z piaskowca brzezińskiego, o wysokości 252 cm.

Fabryka Reymonda | Spacerując Bulwarem Nadwarciańskim, nie sposób nie zauważyć położonego po drugiej stronie rzeki białego kompleksu budynków z charakterystyczną ceglaną wieżą. Zespół ten, nazywany "Białą fabryką", to obiekty dawnej fabryki maszyn i narzędzi rolniczych Edwarda Reymonda, Szwajcara, który osiedlił się w Koninie w drugiej połowie XIX wieku. Fabryka Reymonda była na przełomie XIX i XX wieku jednym z największych pracodawców w tej części Wielkopolski. Na fabrykę składał się kompleks hal produkcyjnych utrzymanych w jednakowym stylu oraz górująca nad nimi neogotycka wieża ciśnień. Fabryka Reymonda jest przykładem XIX-wiecznego budownictwa przemysłowego podlegającego dziś ochronie konserwatorskiej. Po II wojnie światowej w zakładach umieszczono Państwowy Ośrodek Maszynowy.

Muzeum Okręgowe w Koninie
Skansen Etnograficzny w Gosławicach
Skansen Archeologiczny w Mrówkach koło Wilczyna
Skansen górniczy w Gosławicach przy zamku
Ekspozycja w dworku

Ponieważ Muzeum Okręgowe w Koninie obrało sobie za siedzibę zamek w Gosławicach... Niecałe 7 km od centrum. To rownież tutaj znajdują się niektóre wystawy plenerowe (np. skansen górniczy jest plenerową wystawą tuż obok zamku. Nad brzegiem jeziora zaś - Skansen Etnograficzny.

Skansen udostępniany jest zwiedzającym w okresie letnim/ maj –wrzesień/. Jest też miejscem organizowania imprez plenerowych o tematyce etnograficznej, jak pokazy; kucia konia, lepienia garnków, wypieku chleba, plenery rzeźbiarskie, malarskie, występy ludowych zespołów folklorystycznych oraz festyny. Skansen uzupełnia tzw. mała architektura – wiata z maszynami rolniczymi m.in. przedwojennych konińskich producentów, piec wolno stojący do wypieku chleba, studnia do wody z „żurawiem”.

Całość uzupełnia przydomowy ogródek, gdzie uprawia się typowe wiejskie warzywa, zioła i kwiaty.

Skansen tworzą:

Chałupa z Kopojna, gm. Zagórów– datowana na 1887 rok, posiadająca belki z datą 1784 o układzie dwutraktowym i konstrukcji ścian sumikowo-łątkowych z narożami łączonymi na węgieł. Posiada dach czterospadowy kryty pierwotnie słomą a po remoncie dachu w 2002 roku trzciną. Obecnie służy do eksponowania wystroju wnętrza chłopskiej chałupy oraz prezentacji sprzętu domowego, narzędzi codziennego użytku w gospodarstwie i wyrobów rzemieślniczych. Co roku jedno pomieszczenie adaptowane jest na prezentację wybranego warsztatu rzemieślniczego

Stodoła z Czepowa Dolnego, gm. Uniejów, datowana na 1873 rok , o konstrukcji ścian sumikowo-łątkowej i narożach węgłowych łączonych na „ rybi ogon” z dachem dwuspadowym krytym obecnie trzciną. Jej wnętrze wykorzystywane jest do prezentacji maszyn i sprzętu rolniczego oraz na imprezy plenerowe organizowane w skansenie

Wiatrak „koźlak” ze wsi Bolechowo, gm. Kazimierz Biskupi z XIX wieku. Posiada on oryginalne kompletne wyposażenie z ciekawymi rozwiązaniami technicznymi. Wcześniej znajdował się na obszarze działalności górniczej i przez kopalnię został rozebrany i postawiony w skansenie w 1986 roku

Drugi wiatrak „koźlak” został zestawiony z elementów zniszczonych wiatraków z Kotwasic, gm. Malanów oraz Goranina, gm. Ślesin. Zaadaptowany został na działalność edukacyjną i wystawienniczą

Kuźnia z podcieniami kryta dachówką jest rekonstrukcją nie istniejącej już kuźni z Tarnowa, gm. Tuliszków. Posiada bogate wyposażenie kowalskie i co pewien czas organizuje się w niej pokazy kucia koni.

Muzeum Okręgowe w Koninie
Skansen Etnograficzny w Gosławicach
Skansen Archeologiczny w Mrówkach koło Wilczyna
Skansen górniczy w Gosławicach przy zamku
Ekspozycja w dworku

Ukryta dziś w lesie na półwyspie Jeziora Kownackiego, otoczona bagnami i dodatkowo fosą wznosi się do dziś trudno dostępna „fortalicja”, zwana w nomenklaturze archeologicznej „gródkiem stożkowatym”. Stanowi przykład pozostałości obronnych siedzib bogatych rodów, tworzących elitę społeczną okolicy. Pojawiły się one w Polsce w drugiej połowie XIII wieku i od tego czasu obronne dwory na kopcach stały się stałym elementem krajobrazu przez kilka stuleci aż po wiek XVIII. Zależnie od możliwości finansowych właścicieli miały one różną formę i skalę, a w związku z tym różne walory obronne. Przeważnie miały one postać drewnianej wieży mieszkalnej lub w późniejszych wiekach murowanej „kamieniczki” sytuowanej na kopcu otoczonym fosą. Budowano je głównie z myślą o ochronie przed zajazdem złego sąsiada, rabusiami, rodzinnym konfliktem majątkowym czy zbuntowanym chłopstwem.

Gródek w Kownatach – Mrówkach, gmina Wilczyn, ma postać stożkowatego kopca o wysokości 7 m, mający dolną średnicę 44 m, a górną 18 m. Dodatkowo otoczono go fosą o szerokości około 2 m, połączoną od północy z jeziorem zapewniającym stały dopływ wody.Został zbadany wykopaliskowo w latach 1971-1972 przez archeologów Łucję i Andrzeja Nowaków z Muzeum Okręgowego w Koninie. W wyniku tych badań na szczycie kopca w części południowo-zachodniej odsłonięto pozostałości pięciobocznej wieży (dł. boku ok. 3 m), o wybrukowanym wnętrzu, która była główną budowlą gródka. Na północ od niej odkryto piwniczkę, która prawdopodobnie znajdowała się pod drugim budynkiem, a na południu pozostałości kuźni. Całość szczytu była otoczona palisadą.

Trwałe ruiny
Grodziec | ruiny kościoła ewangelickiego
Koło | Ruiny zamku w Kole
Borysławice Zamkowe | Ruiny Zamku

Poewangelicki kościół, który od wielu lat pozostaje ruiną. Na szczęście władze gminy postanowiły zadbać o ten zabytek, sprzątając teren świątyni oraz wycinając porastające wszystko drzewka i krzewy. Mam nadzieję, że teren przykościelny jak też dojście do kościoła zostaną również uporządkowane. Powiadają, że da się wejść do środka.

Ochrona przyrody w okolicy

Nadwarciański Park Krajobrazowy został utworzony w 1995 r. na powierzchni 134,3 km2. Leży w dolinie Warty między autostradą A2 a ujściem Prosny do Warty poniżej Pyzdr (powiaty słupecki i wrzesiński).

Park chroni krajobraz szerokiego dna Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, w której przeważają łąki i pastwiska, zajmujące ponad połowę powierzchni Parku. Warta, zmieniając często swój bieg, pozostawiła w dnie pradoliny liczne starorzecza, okresowo podczas wezbrań napełniane wodą. Większość powierzchni Parku to tereny otwarte, głównie łąki, wilgotne pastwiska, podmokłe nieużytki.

Warunkiem utrzymania obecnego krajobrazu Parku jest jego gospodarcze wykorzystanie, w wyniku którego hamowana jest naturalna sukcesja roślin. Niepowtarzalne zbiorowiska typu dolinnego wytworzyły się właśnie w wyniku koszenia łąk lub użytkowania ich jako pastwiska. Ciekawostką są „gęsie pastwiska” – tereny zalewowe, na których wypasane są widoczne z daleka stada białych gęsi.

Swoiste cechy ekosystemu dna doliny, a zwłaszcza bogactwo roślinności i cykliczne wylewy rzeki, wywarły znaczący wpływ na ukształtowanie się tutaj warunków sprzyjających obecności ptaków. Dzięki temu ten odcinek doliny Warty uznany został za ostoję ptaków wodno-błotnych o randze międzynarodowej. Ogółem na terenie Parku stwierdzono występowanie 230 gatunków ptaków, z czego ponad 150 gatunków to ptaki lęgowe. Są to m.in.: bąk, bączek, gęś gęgawa, czajka, batalion, rybitwy białoczelna i czarna. Nie mniej liczne są gatunki przelotne, np. bielik, gągoł, nurogęś. Oprócz bogactwa ptaków występują tu również interesujące ssaki, z których na szczególną uwagę zasługują gatunki związane z terenami podmokłymi, m.in. bóbr, wydra i łoś.

Najstarszą, a zarazem najliczniejszą grupę wiatraków stanowią koźlaki. Nazwa pochodzi od nieruchomej podstawy, zwanej kozłem, na której wznosiła się cała konstrukcja. Pozwalała ona na obrót wiatraka w kierunku wiejącego wiatru przy pomocy specjalnego dyszla. Obrót następował z użyciem siły „kilku chłopa” lub zaprzęgając doń konia. Zasadniczo konstrukcja koźlaków przetrwała bez zmian aż do schyłku XIX wieku.

W inny sposób obracano skrzydła w kierunku wiatru w wiatrakach typu holenderskiego, zwanego po prostu „holendrami”. Pojawiły się one na ziemiach polskich wraz z osadnikami z terenu Niderlandów. Tutaj podstawa była nieruchoma, najczęściej murowana, a obracano samą „czapę” ze skrzydłami. Tego rodzaju wiatraki najczęściej można jeszcze spotkać na Pomorzu i tam też stosunkowo często trafia się na murowane podstawy stojące samotnie gdzieś w polu.

Spis drewnianych kościołów na stronie

Wielkopolskie kościoły budowano przeważnie w konstrukcji wieńcowej (zrębowej) lub w konstrukcji sumikowo-łątkowej, a następnie ich ściany szalowano wertykalnie. Jednak zachowały się liczne świątynie, przeważnie protestanckie, które zbudowano w konstrukcji słupowo-ramowej z wypełnieniami z glinobitki (tzw. strychulec, szachulec), a od XIX wieku z cegły (tzw. mur pruski).

Niejednokrotnie pola między belkami (czarnymi od impregnatu przeciwogniowego) tynkowano na biało, co tworzyło niezwykle dekoracyjny efekt. Wiele z drewnianych świątyń posiada osobno stojące dzwonnice, niekiedy o wymyślnych kształtach. Jeżeli zaś dzwon zawieszony jest na kościelnej wieży, to ma ona konstrukcję słupowo-ramową i nie jest zespolona z nawą, gdyż powstające drgania doprowadziłyby do jej zawalenia. Wszystkie świątynie zostały udokumentowane fotograficznie i pomierzone. Niestety, od tego czasu 7 z nich spłonęło (m.in. szachulcowy w Szlichtyngowej i drewniany w Tuchorzy).

W dniu dzisiejszym na terenie województwa wielkopolskiego istnieją 152 drewniane katolickie świątynie i 5 protestanckich; szachulcowych- katolickich 13 i protestanckich 21. Do rejestru zabytków wpisano 193 kościoły, w tym 29 z nich posiada cenną polichromię (m.in. Słopanowo, Tarnowo Pałuckie, Słupca, Sokolniki, Bralin, Zakrzewo, Brokęcino, Buczek Wielki.