Na południe od Gdańska i na północ od Tczewa. Kilkanaście zabtkowych domów podcieniowych. W różnym stanie zachowania, pod różną opieką. Szlak przecina Żuławy mniej więcej całe z północy na południe, starając się pokazać ich specyficzny krajobraz oraz kilka zachowanych jeszcze domów podcieniowych. Domy te są prawdziwym architektonicznym skarbem tej ziemi i napotkamy je, zróżnicowane w wielkości, wyglądzie podcienia, bogactwa wystroju, w Koszwałach, Miłocinie, Trutnowach, Osicach i Steblewie. Poza szlakiem jeden z nich znajduje się również w Krzywym Kole. Do innych szczególnie ciekawych i wartych obejrzenia obiektów, którymi nas uraczyła każda napotkana miejscowość, należy zaliczyć kościółki, chociażby w Trutnowach i Koźlinach oraz ruiny kościoła w Steblewie.

Region na mapa-turystyczna.pl
Z archiwum MUWITu | Przewodnik PLUS
Link |
rowery.trojmiasto.pl
Z archiwum MUWITu | Zuławy Wiślane
Z archiwum MUWITu | Domy podcieniowe na Żuławach
Link | www.trojmiasto.pl - artykuł

Na południe od Gdańska i na północ od Tczewa. Kilkanaście zabytkowych domów podcieniowych. W różnym stanie zachowania, pod różną opieką. Czy jeszcze istnieją? w jakim są stanie? To jest to pytanie, które spowodowało stworzenie tego spisu. I próbę ruszenia w trasę.

Koszwały
54.01948, 19.36491
Lipowa 10, 83-011 Koszwały
Dom Podcieniowy z 1810r.

W centrum wsi na małym wzniesieniu określanym nazwą "terp" stoi zbudowany w 1792 r. żuławski dom podcieniowy. Wspiera się na siedmiu słupach połączonych arkadami dźwigającymi piętro. Główne drzwi wejściowe są późnobarokowe. Parter jest ceglany, otynkowany, szczyt konstrukcji szkieletowy. W 1959 r. przeprowadzono pełną konserwacja obiektu.

Miłocin
54.26711, 18.81374
Miłocin 8, 83-020

Dom podcieniowy zbudowany w 1731 r. Podcień został wsparty na ośmiu słupach podpierających pięterko z ozdobną elewacją o konstrukcji szkieletowej. Wypełniono ją drobną cegiełką (tzw. holenderką). Podczas całościowego remontu 1981–82 obiekt przystosowano do funkcji domu mieszkalnego wielorodzinnego.

Link: pruszczgdanski.naszemiasto.pl

Trutnowy
54.24111, 18.81499
Podcieniowa 7, 83-020 Suchy Dąb

Trutnowy – w południowej części wsi stoi żuławski dom podcieniowy z 1720 r. wsparty na ośmiu słupach, z dekoracyjnymi mieczami tworzącymi rodzaj arkad. Generalny remont przeprowadzony w latach 1984-1989. Piętro i dwa szczyty mają konstrukcję szkieletową o szczególnym ozdobnym układzie belek. Zachowano pierwotny układ wnętrza – z wielka sienią i piętrową galerią – oraz liczne barokowe detale wyposażenia wnętrza.

W wielkiej sieni można obejrzeć makietę XVIII-wiecznej wsi projektowanego skansenu miniatur żuławskiego budownictwa. W domu tym, przez właścicieli chętnie udostępnianym turystom do zwiedzania, ma siedzibę Stowarzyszenie „Żuławy Gdańskie”.

Wieś Trutnowy została nadana w 1308 r. przez Władysława Łokietka synom podkomorzego gdańskiego Unisława, a w 1310 r. sprzedana Krzyżakom komturii gdańskiej. Przez długie lata była własnością miasta Gdańska, następnie skarbu pruskiego.

Znajduje się tu gotycki ceglany kościoł pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, po raz pierwszy wzmiankowany w 1334 r. Zniszczoną w 1945 r. wieżę kościoła nakryto nowym płaskim dachem, istniejącym do dzisiaj. Wewnątrz kościoła zobaczymy ołtarz późnomanierystyczny z 1675 r. Na zewnętrznej ścianie od strony wschodniej na wysokości 1,5 m wmurowano kamienną tablicę wskazującą poziom fali powodziowej z roku 1829. Plebanię barokową z 1728 r. okrywa dach mansardowy z lukarnami, kryty dachówką holenderką, w sieni znajduje się tablica erekcyjna z czarnego marmuru. Zachowały się drzwi wejściowe z barokowymi okuciami i duże okna z pierwotną stolarką.

W centrum Trutnowych po stronie zachodniej zobaczymy XIX-wieczny dom zagrodniczy w konstrukcji szkieletowej, niegdyś bardzo popularnej i typowej dla Żuław.

Cedry Wielkie
54.24784, 18.84671

Cedry Wielkie – to typowa wieś żuławska zabudowana na, czytelnym do dzisiejszego dnia, planie owalnicowym. Najcenniejszym zabytkiem jest gotycki kościół z XV w. pw. Świętych Aniołów Stróżów. Spalony zaraz po wojnie, w latach 90. XX w. został odbudowany. Można podziwiać tu też grupę domów z początku XIX w. Godny uwagi jest prężnie działający, niedawno powstały Żuławski Ośrodek Kultury i Sportu, zbudowany przy udziale funduszy z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, w którym uzyskamy informacje turystyczne dotyczące Żuław.

Osice
54.21356, 18.8143
Osice 11, 83-022

Domy podcieniowe z XVIII i XIX w., znacznie przebudowane, niektóre z rozebranym podcieniem. Obecnie ich stan kwalifikuje się jako zły, ale zachowało się jeszcze bardzo wiele oryginalnych detali architektonicznych – pozostałości dawnej świetności.

Steblewo
54.26711, 18.81374 - 2 domy podcieniowe
Steblewo 15 oraz Steblewo 23, 83-022

Dom podcieniowy z 2. poł. XVIII w. Podcień ma osiem słupów (cztery od frontu i po dwa boczne) dźwigających piętro konstrukcji szkieletowej. Dach mansardowy. Drzwi wejściowe późnobarokowe. Słupy podcienia w formie kolumn ozdobnych, wsparte na ceglanych cokołach. Dom podcieniowy – 2 poł. XVIII w., gruntowny remont w 1959 r. Parter murowany, druga kondygnacja w konstrukcji szkieletowej. Podcień ośmiosłupowy, dach mansardowy z lukarnami.

Krzywe Koło
54.18225, 18.77879
Krzywe Koło 36

Dom podcieniowy z pocz. XIX w. gruntownie odnowiony w latach 1978–79. Podcień od strony zachodniej zoastał wsparty na 4 słupach; dźwigających piętro o konstrukcji szkieletowej, wypełnionej cegłą, potynkowane. Obecnym gospodarzem obiektu jest Caritas Archidiecezji Gdańskiej.

Kolnik
54.15628, 18.70906
Dębowa 4, 83-032 Kolnik

Dom podcieniowy w Kolniku według Urzędu Gminy, a także wielu innych źródeł miał pochodzić z XIX wieku. Tymczasem podczas prac renowacyjnych odnaleziono akt erekcyjny, w którym zawarto informację, że obiekt został wybudowany na cześć Adolfa Hitlera, co wskazuje, że okres jego budowy to lata 30-te XX wieku. W dokumencie tym zawarte są informacje, iż dom ten ofiarowany jest z zaszczytem jako wspólny-zbiorowy dom dla gminy Kolnik w siódmą rocznicę rządów Adolfa Hitlera. Oprócz aktu erekcyjnego robotnicy znaleźli w kominie domu również między innymi sześć guldenów i fenigów z herbami Wolnego Miasta Gdańska z lat 1932-37 oraz egzemplarz faszystowskiej gazety Danziger Dorposten z 21 lutego 1939 roku. Tytuł z pierwszej strony głosi „Z powrotem do Rzeszy”. Należy wspomnieć, że Kolnik, jak i cała Gmina Pszczółki, leżały na terenie Wolnego Miasta Gdańska.

Dom jest to konstrukcją murowaną, otynkowana, z ryglowym, wypełnionym cegłą podcieniem i ryglowymi szczytami. Podcień umieszczona w centralnej części ściany frontowej jest oparta na sześciu drewnianych słupach połączonych ze sobą arkadami. Do elewacji tylej przylega olbrzymia dobudówka, wewnątrz której znajduje się jedno wielkie pomieszczenie.

Są dwie miejscowości o podobnej nazwie. Kolnik i Kalnik. W obu znajdują się domy podcieniowe. W jednym (Kolnik) mieści się fundacja Żyć Godnie. Znajduje się on na południe od Pruszcza Gdańskiego. Drugi - Kalnik - znajduje się na wschód od Żuław. Dokładniej na między Pasłękiem, a Morągiem. Kolnik na Żuławach znajduje się w gminie Pszczółki.

Region na mapa-turystyczna.pl
Z archiwum MUWITu | Przewodnik PLUS -
Z archiwum MUWITu |
Link |
Link |
Z archiwum MUWITu |

Druga część domów podcieniowych - po drugiej stronie Wisły. Tu nie ma oficjalnego, ani nieoficjalnego, szlaku. Ale kilka ciekawych obiektów jest. Dlaczego zatem nie włożyłam tego do jednego worka? Bo Wisła - królowa polskich rzek nie pozwoliła mi na to. Choć mosty są. Tu podobnie - z północy na południe. Dlaczego? Bo granicę północną wyznacza morze. I tak mi było, po prostu, łatwiej.

Mikoszewo
54.33408, 18.95539
Gdańska 68, 82-103 Mikoszewo

Żuławki
54.28519, 18.97225 - 2 domy podcieniowe
Żuławki 6 oraz Żuławki 33, 82-103.

Dwa domy. Dom podcieniowy nr 6 "Danziger Kopf" z II poł. XVIII w. oraz spektakularny dom podcieniowy (ładnie odnowiony).

Nowa Kościelnica
54.24692, 18.976 - 2 domy podcieniowe
Nowa Kościelnica 51 oraz Nowa Kościelnica 64, 82-112

Jeziernik
54.21061, 18.98747
Jeziernik 55, 82-112

Gniazdowo
54.1922, 18.92137
Gniazdowo 28, 82-112

Nowa Cerkiew
54.17564, 18.90119
Nowa Cerkiew 13, 82-112

Żelichowo
54.24174, 19.14375
Żelichowo 31A, 82-100

W zabytkowym domu podcieniowym (przeniesionym ze wsi Jelonki pod Elblągiem) mieści się gospoda Mały Holender, serwująca dania kuchni regionalnej. Kuchnia żuławska pod podcieniami. Czy można chcieć więcej? (info: www.malyholender.pl)

Link: malyholender.pl

Orłowo - Tujski Dom Podcieniowy
54.19227, 19.07029
Orłowo Pierwsze 1, 82-100 Orłowo

Nowy Staw
54.14143, 19.01098
Gdańska 11, 82-230 Nowy Staw

Świerki
54.12515, 19.08071
Świerki 28, 82-230

Marynowy
54.15965, 19.09206
Marynowy 19, 82-100

Dom podcieniowy został wybudowany w 1803 r. przez Petera Loewena dla Johanna Jacoba Ziemera. To jeden z najlepiej zachowanych budynków tego typu w gminie Nowy Dwór Gdański. Właściciele otrzymali ministerialne wsparcie w celu renowacji i zabezpieczenia budynku. Dom udostępniany jest do zwiedzania przez cały rok. Oczywiście wcześniej należy skontaktować się w tej sprawie z właścicielami. Do dziś zachowały się oryginalne zdobienia, stolarka i prawie niezmieniony układ wnętrz. Drzwi do budynku są nazywane najpiękniejszymi na całych Żuławach! Podcień wsparty jest na 6 słupach czołowych i 4 bocznych. Słupy stylizowane są na jońskie kolumny z dekoracyjnymi wspornikami. (Żródło: mierzejaizulawy.pl).