Aktualizacja: 01.maja'2022
Zapewne każdy Polak zastanawiał się, dlaczego Italia to po polsku Włochy. skąd w naszym języku tak dziwne słowo, podczas gdy zdecydowana większość Europejczyków pozostaje blisko słowa Italia (np. Italy, Italie, Italien). Pora przyjrzeć się bliżej tej zagadce. W dawnej polszczyźnie używano firmy Italia, jednak z czasem upowszechniła się nazwa Włochy. skąd wzięła się tak odmienna forma, można się jedynie domyślać i domniemywać. Najprawdopodobniej wszystko zaczęło się od celtyckich i romańskich plemion, które Niemcy określali mianem "Walh". W językach słowiańskich zadomowiła się forma "Wołch", która objęła swym znaczeniem wszystkie ludy romańskie. Potem doszło do przekształcenia słowa w formę lepiej nam znaną "Włoch". Polacy ograniczyli znaczenie tego słowa do określenia mieszkańców Półwyspu Apenińskiego. I tak już zostało, choć z inicjatywy Włochów, którym owa nazwa nie przypadła do gustu, podejmowano próby zmiany. Polacy okazali się jednak wierni swojemu określeniu. Współcześnie w języku polskim obowiązuje forma Włochy (Włosi, włoski), natomiast Italia bywa używana jako ozdobnik stylistyczny oraz na określenie starożytnego państwa na Półwyspie Apenińskim. Na pocieszenie dodajmy, że nie tylko Polacy wyróżniają się w tej dziedzinie. Węgrzy również postanowili zrobić "krok w bok" i nazwali Italię... Olaszország. Oryginalnie, nieprawdaż?
Pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy
wpis wspólny z: Albania, Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Hiszpania, Niemcy, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Ukraina, Włochy
Pierwotne lasy bukowe w Karpatach są przykładem zachowanego w stanie nienaruszonym kompleksu leśnego strefy umiarkowanej i jednocześnie najbardziej kompletnego systemu ekologicznego europejskich lasów bukowych. Jest to także bezcenny rezerwuar materiału genetycznego nie tylko buków, ale także wielu innych gatunków związanych z tego typu siedliskiem leśnym.
Uniwersalna wartość pierwotnych lasów bukowych Karpat i dawnych lasów bukowych Niemiec polega na tym, iż jest niezbędna do zrozumienia historii i ewolucji gatunku Fagus (Buk), posiadającego znaczenie globalne. Buk jest jednym z najważniejszych składników lasów liściastych strefy umiarkowanej.
Abruzzo, Lazio & Molise - Valle Cervara
Abruzzo, Lazio & Molise - Selva Moricento
Abruzzo, Lazio & Molise - Coppo del Morto
Abruzzo, Lazio & Molise - Coppo del Principe
Abruzzo, Lazio & Molise - Val Fondillo
Cozzo Ferriero
Foresta Umbra
Monte Cimino
Monte Raschio
Sasso Fratino
>
więcej na whc.unesco.org [EN
Prehistoryczne osady na palach na obszarach wokół Alp (2011)
Wpis wspólny: Austria, Francja, Niemcy, Włochy, Słowenia, Szwajcaria
Pomiędzy 5-tym tysiącleciem p.n.e. a 500 r. p.n.e., na alpejskim obszarze dzisiejszej Szwajcarii (gdzie znajduje się ponad połowa odkopanych osad), Austrii, Francji, Niemiec, Włoch oraz Słowenii istniało mnóstwo takich budowli. Obecnie na terenie tych 6 krajów można zwiedzić 111 odkopanych i odrestaurowanych przez archeologów osad. Stanowi to niewielką część spośród wszystkich tego typu miejsc w obrębie terenów alpejskich – pozostałe zespoły wiosek nadal znajdują się pod grubą warstwą osadów czy też pod wodą rzek i jezior górskich. Wraz z budowlami znaleziono także sprzęty rolnicze i pasterskie, broń myśliwską, różnego rodzaju narzędzia oraz przedmioty codziennego użytku, biżuterię i ozdoby, stanowiące żywy dowód przestrzennego i cywilizacyjnego rozwoju ich neolitycznych mieszkańców. Dobrze zachowane osady są doskonałym materiałem naukowym dla badaczy pierwotnych kultur i wczesnorolniczych społeczności.
Palu di Livenza – Santissima |
Lavagnone |
San Sivino, Gabbiano |
Lugana Vecchia |
Lucone |
Lagazzi del Vho |
Bande - Corte Carpani |
Castellaro Lagusello - Fondo Tacoli |
Isolino Virginia-Camilla-Isola di San Biagio |
Bodio centrale o delle Monete |
Il Sabbione o settentrionale |
Emissario |
Mercurago |
Molina di Ledro |
Fiavé-Lago Carera |
Belvedere |
Frassino |
Tombola |
Laghetto della Costa |
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Via Francigena in Italy (2019) -
Valle d'Aosta, Piedmont, Lombardy, Emilia Romagna, Ligura, Tuscany, Lazio
The Transhumance: The Royal Shepherd's Track (2006) - Abruzzo, Molise, Campania and Puglia
Toskania - turystyczne centrum świata
Region jest jednym z najważniejszych centrów turystyki na świecie. Regionalna kuchnia i wina cieszą się dużą popularnością, szeroko rozwinięta agroturystyka dysponuje bogatą bazą noclegową. Zabytki i światowej sławy muzea przyciągają zwiedzających z całego świata. Łagodny klimat zezwala na dość długi sezon turystyczny, który trwa od Wielkanocy do października.
Z turystycznego punktu widzenia w Toskanii można wyróżnić wybrzeże oraz miasteczka położone w głębi regionu, w górzystym terenie. Chętnie odwiedzana jest środkowa część Toskanii wokół regionu Chianti, który słynie z winnic i średniowiecznych miasteczek, a także region Val d'Orcia słynący z charakterystycznego, pagórkowatego krajobrazu, historycznych miast i sielskich gospodarstw agroturystycznych z basenami[1]. Wybrzeże Toskanii ciągnie się od miejscowości Marina di Carrara na północy do Ansedonii na południu. Toskańskie plaże w przeważającej części są piaszczyste. Do regionu Toskania należą także wyspy położone na Archipelagu Toskanii – w tym najsłynniejsza Elba[2]. Region dysponuje bogatym zapleczem hotelowym, są tu liczne kempingi i wakacyjne apartamenty. W górzystej części Toskanii popularnością cieszą się wiejskie gospodarstwa agroturystyczne. Często z prywatnymi basenami i winnicami. Ogólnie Toskania może przyjąć jednorazowo ok. 550 000 turystów, tyloma łóżkami dysponują hotele, agroturystyki, kempingi itp. (dane IRPAT 2017 r.).[3]
Wybrzeże Toskanii - z niewielkimi wyjątkami - zdominowane jest przez plaże piaszczyste. Nad samym morzem znajduje się kilkadziesiąt popularnych kurortów wakacyjnych. Wzdłuż wybrzeża włoskie władze wydzieliły trzy parki naturalne: Parco Naturale Migliarino San Rossore, Parco Costiero di Rimigliano i wybrzeże Maremma w okolicy Talamone. Na terenie parków plaże zachowały swój naturalny charakter. Obowiązuje tam zakaz budowy hoteli i apartamentowców
Zespół zabytkowy we Florencji (K I, II, III, IV, VI /1982)
Florencja, zbudowana na miejscu osady etruskiej, stanowi symbol renesansu. W XV i XVI w., za panowania Medyceuszów, odgrywała dominującą rolę gospodarczą i kulturalną. Sześć wieków niezwykłej twórczości artystycznej widoczne jest w XIII- wiecznej katedrze Santa Maria del Fiore, kościele Santa Croce, pałacach Ufficci i Pitti, które są dziełami takich artystów jak Giotto, Brunelleschi, Botticelli, Michał Anioł.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Piazza del Duomo w Pizie (K I, II, IV, VI /1987)
Na rozległym trawniku Piazza del Duomo znajduje się słynny na całym świecie zespół zabytkowy, składający się z czterech arcydzieł architektury średniowiecznej: katedry, baptysterium, kampanili (zwanej "Krzywą Wieżą") oraz cmentarza, które wywarły znaczny wpływ na sztukę monumentalną we Włoszech pomiędzy XI i XIV w.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Zespół zabytkowy San Giminiano (K I, III, IV /1990)
Miasto San Giminiano "delle belle Torri" położone jest w Toskanii, 56 km na południe od Florencji. Stanowiło ono istotny etap dla pielgrzymów udających się do Rzymu drogą zwaną Via Francingena. rządzące miastem rodziny szlacheckie wybudowały siedemdziesiąt dwie wieże mieszkalne (osiągające 50 m wysokości), symbole bogactwa i władzy. Obecnie pozostało z nich jedynie czternaście, ale San Giminiano zachowało feudalny nastrój i wygląd. W mieście znajdują się także arcydzieła sztuki włoskiej z XIV i XV w.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Zespół zabytkowy w Pienzy (K I, II, IV /1996)
To właśnie tym mieście Toskanii, w następstwie decyzji papieża Piusa II o przebudowie swego rodzinnego miasta, powziętej w 1459 r., wcielono w życie renesansowe koncepcje urbanistyczne. Zadanie to powierzono architektowi Bernardo Rosselliniemu, który zastosował zasady swego mistrza Leona Battisty Albertiego i wybudował niezwykły Piazza Pio II, wokół którego wznoszą się Palazzo Piccolomini, Palazzo Borgia oraz typowo renesansowa katedra, której wnętrze nawiązuje jeszcze do późnego gotyku kościołów południowych Niemiec.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Val d'Orcia (K IV, VI/ 2004)
Krajobraz Val d'Orcia jest częścią rolniczego obszaru przylegającego do Sieny. W XIV i XV w. teren ten włączony został do miasta-państwa, po czym zaprojektowany i ukształtowany na nowo jako idealny wzorzec gospodarowania przestrzenią oraz przykład doskonałego piękna krajobrazu. Wyróżniająca estetyka, płaskie kredowe równiny, z których wyrastają niemal stożkowate pagórki z ufortyfikowanymi osadami na szczycie, stały się inspiracją dla wielu artystów. Obraz tych wzgórz uznany został za przykład piękna doskonale zadbanego renesansowego krajobrazu. Wpis na Listę Światowego Dziedzictwa obejmuje: rolniczy i sielankowy krajobraz, przedstawiający innowacyjne systemy gospodarowania ziemią, miasta i wioski, zabudowania wiejskie, rzymską ulicę Via Francigena oraz sąsiadujące z nią opactwa; gospody; kapliczki i mosty.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Great Spas of Europe (2014)
wpis wspólny z: Czechy, Niemcy, Austria, Włochy, Belgia, Francja, Wielka Brytania
This transnational serial property comprises eleven spa towns, located in seven European countries: Baden bei Wien (Austria); Spa (Belgium); Frantisˇkovy La´zneˇ; Karlovy Vary; Maria´nske´ La´zneˇ (Czechia); Vichy (France); Bad Ems; Baden-Baden; Bad Kissingen (Germany); Montecatini Terme (Italy); and City of Bath (United Kingdom). All of these towns developed around natural mineral water springs. They bear witness to the international European spa culture that developed from the early 18th century to the 1930s, leading to the emergence of grand international resorts that impacted urban typology around ensembles of spa buildings such as baths, kurhaus and kursaal (buildings and rooms dedicated to therapy), pump rooms, drinking halls, colonnades and galleries designed to harness the natural mineral water resources and to allow their practical use for bathing and drinking. Related facilities include gardens, assembly rooms, casinos, theatres, hotels and villas, as well as spa-specific support infrastructure. These ensembles are all integrated into an overall urban context that includes a carefully managed recreational and therapeutic environment in a picturesque landscape. Together, these sites embody the significant interchange of human values and developments in medicine, science and balneology.
Montecatini Terme
>więcej na whc.unesco.org [EN
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Historic Centre of Lucca (2006)
The Marble Basin of Carrara (2006)
Volterra: Historical City and Cultural Landscape (2006)
Pelagos: The Cetacean Sanctuary (2006)
ciekawaosta.pl
blog Agnieszki, mieszkanki doliny Aosty
Dolina Aosty / Valle d’Aosta / Vallée d'Aoste - kraina czterotysięczników
Dolina Aosty lub Valle d’Aosta, to najmniejszy włoski region, właściwie to jeden z najmniejszych regionów w całej Europie! Najmniejszy, najmniej zaludniony, położony wśród najwyższych alpejskich szczytów, co sprawia, że to również najbardziej górzysty region całych Włoch, około 60% terytorium leży na wysokości powyżej 2000 m n.p.m. Region od zachodu graniczy z Francją, od północy ze Szwajcaria, a od południa i wschodu z włoskim Regionem Piemont. Obszar regionu jest bardzo różnorodny, od doliny i zielonych paswisk, po surowe lodowce Alp. Najwyższe góry i szczyty Europy są właśnie tutaj: Mont Blanc, Matternhorn (Cervino) i Mont Rose. Nie bez powodu Dolina Aosty nazywa się regionem czterotysięczników, na jej obszarze znajduje się ponad 40 szczytów, których wysokość n.p.m. przekracza 4000 m. Inne słynne szczyty to Grivola (3969), Piccolo Paradiso (3926) czy Monte Emilius (3559).
podsloncemitalii.pl - O Piemoncie pisze też Ania - naprawdę bardzo ciekawy i fantastycznie prowadzony blog
Piemont - kraina u podnóża gór
Piemont leży w północno-zachodniej części kraju i graniczy z Francją i Szwajcarią.
Nazwa Piemont to w dosłownym tłumaczeniu „kraina u podnóża gór”, co doskonale oddaje charakter regionu z trzech stron otoczonego przez Alpy. Monviso czy piemoncka strona Monte Rosa to tylko niektóre góry tworzące spektakularne krajobrazy latem, a zimą stwarzające idealne warunki dla sportów narciarskich w takich ośrodkach, jak Val di Susa, Valsesia czy Val d’Ossola.
Równiny Novara i Vercelli to z kolei miejsca upraw pól ryżowych. Natomiast na pagórkach Langhe oraz Monferrato znajdziemy stare winnice i usiane wokół nich małe miasteczka i zamki. To stąd pochodzą słynne Barolo czy Barbaresco, ale także szlachetne wina musujące dorównujące najlepszym szampanom. Lago Maggiore to jeden z popularniejszych kurortów, słynących z malowniczych starych rezydencji otoczonych parkami i ogrodami.
Piękno natury to tylko jedna odsłona Piemontu. Ten region ma wiele innych, równie interesujących twarzy, poczynając od Turynu, włoskiej stolicy motoryzacji (FIAT – Fabbrica Italiana Automobili Torino), znanej także ze swojej bogatej historii oraz wpisanego na listę UNESCO dziedzictwa kulturowego, kończąc na niezwykłych mniejszych miastach regionu, jak Cherasco, Alba czy Ivrea.
Piemont to także niezwykłe zamki i twierdze, jak choćby słynna rezydencja królewskiej dynastii sabaudzkiej czy największa budowla fortyfikacyjna w Europie – forteca Fenestrelle.
Piemont to osiem prowincji: Alessandria, Asti, Biella, Cuneo, Novara, Cusio Ossola, Vercelli i stolica regionu Turyn. „Turyn to miasto o najpiękniejszym położeniu naturalnym na świecie” – tak opisał je Le Corbusier i trudno się z tym nie zgodzić. (tekst pochodzi z: helloitaly.pl/piemont/)
Sacri Monti w Piemoncie i Lombardii (K II, IV /2003)
Dziewięć Sacri Monti, powstałych w północnych Włoszech na przełomie XVI i XVII w., tworzy zespoły kaplic i innych elementów architektonicznych, poświęconych różnym aspektom wiary chrześcijańskiej. Dzięki harmonijnemu wtopieniu elementów architektonicznych w otaczający krajobraz naturalny, składający się ze wzgórz, lasów i jezior, Sacri Monti- niezależnie od ich symbolicznego znaczenia duchowego- są niezwykle piękne. Obejmują one także liczne wspaniałe dzieła sztuki- malowidła ścienne i rzeźby.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Ivrea, industrial city of the 20th century (2018)
The industrial city of Ivrea is located in the Piedmont region and developed as the testing ground for Olivetti, manufacturer of typewriters, mechanical calculators and office computers. It comprises a large factory and buildings designed to serve the administration and social services, as well as residential units. Designed by leading Italian urban planners and architects, mostly between the 1930s and the 1960s, this architectural ensemble reflects the ideas of the Community Movement (Movimento Comunita). A model social project, Ivrea expresses a modern vision of the relationship between industrial production and architecture.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Krajobraz winnic Piemontu: Langhe-Roero i Monferrato (2014)
This landscape covers five distinct wine-growing areas with outstanding landscapes and the Castle of Cavour, an emblematic name both in the development of vineyards and in Italian history. It is located in the southern part of Piedmont, between the Po River and the Ligurian Apennines, and encompasses the whole range of technical and economic processes relating to the winegrowing and winemaking that has characterized the region for centuries. Vine pollen has been found in the area dating from the 5th century BC, when Piedmont was a place of contact and trade between the Etruscans and the Celts; Etruscan and Celtic words, particularly wine-related ones, are still found in the local dialect. During the Roman Empire, Pliny the Elder mentions the Piedmont region as being one of the most favourable for growing vines in ancient Italy; Strabo mentions its barrels.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Rezydencje królewskie dynastii sabaudzkiej (K I, II, IV, V /1997)
Kiedy w 1562 r. Emmanuel-Filibert, książę Sabaudii, przeniósł stolicę do Turynu, rozpoczął szeroko zakrojony program budowlany, symbol potęgi sabaudzkiego domu królewskiego, kontynuowany przez jego następców. Ten cenny zespół budowli, zaprojektowany i ozdobiony przez najwybitniejszych architektów i artystów epoki, oddziaływuje na okolicę, począwszy od pałacu królewskiego, położonego w "strefie dowodzenia" Turynu, poprzez liczne rezydencje wiejskie oraz pawilony myśliwskie.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Les Alpes de la Méditerranée (2017)
Lake Maggiore and Lake D'Orta lakelands (2006)
Citadel of Alessandria (2006)
www.italiapozaszlakiem.com - Przewodnik (nieprawdopodobnie dokładny) po Ligurii pióra Magdy (italiapozaszlakiem.com)
Liguria - miasteczka na przedgórzu
Liguria – ten region dla wielu z nas to przede wszystkim przecudne miasteczka Cinque Terre, blichtr Potrofino czy miasto Krzysztofa Kolumba, Genua. Osobiście kocham Portovenere, Santa Margherita Ligure, okolice Imperii i oczywiście kolorowy świat Pięciu Ziem. Liguria, na którą składają się cztery prowincje, graniczy z Francją, oddaloną o 25 kilometrów, a także włoskimi regionami Emilia-Romania, Toskania oraz Piemont. Mieszkańcy Ligurii są dość zamknięcie na kulinarne nowości i nie da się ich przemycić do lokalnych potraw, z których region słynie także poza słoneczną Italią, wzbogacając zdrową dietę śródziemnomorską.
Portovenere, Cinque Terre i wyspy (Palmaria, Tino i Tinetto) (K II, IV, V /1997)
Odcinek wybrzeża liguryjskiego pomiędzy Cinque Terre, a Portovenere stanowi krajobraz kulturowy o znaczących walorach panoramicznych i kulturalnych. Plany i rozmieszczenie miasteczek oraz kształt otaczającego krajobrazu, przezwyciężającego niekorzyści stromego i nieregularnego terenu, wyznaczają etapy nieprzerwanego osadnictwa w regionie na przestrzeni ostatniego tysiąclecia.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Genua: Le Strade Nuove i system pałaców Rolli (K II, IV /2006)
Strade Nuove i system pałaców Rolli (wł. rolli = reguły prawne) w historycznym centrum Genui (koniec XVI w. i początek XVII w.) reprezentują pierwszy w Europie przykład programu urbanistycznego o jednolitej strukturze, w ramach którego projekty rozdzielane były przez władze publiczne. Program połączony był ze specjalnym systemem zakwaterowania publicznego, opartego na ustawodawstwie. Pałace Rolli były rezydencjami budowanymi przez najzamożniejsze i najpotężniejsze rodziny arystokratyczne Republiki Genui w dobie ich potęgi finansowej i morskiej. Wpis obejmuje zespół pałaców renesansowych i barokowych, wybudowanych wzdłuż tzw. "nowych ulic" (Strade Nuove). Wielkie mieszkalne pałace, wzniesione pod koniec XVI w. na Strada Nuova (obecnie Via Garibaldi), tworzyły dzielnicę szlachty, która na mocy Konstytucji z 1528 r. sprawowała rządy. Pałace są w większości trzy- lub czteropiętrowe i cechują je spektakularne, otwarte schody, dziedzińce oraz lodżie z widokiem na ogrody rozmieszczone na różnych poziomach w stosunkowo ciasnej przestrzeni. Ten model koncepcji urbanistycznej znalazł odzwierciedlenie we włoskiej i europejskiej literaturze kilku kolejnych dziesięcioleci. Pałace cechuje nadzwyczajna różnorodność rozwiązań, a ich uniwersalna wartość polega na dostosowywaniu do charakteru miejsca i do wymogów specyficznej organizacji społeczności ekonomicznej. Stanowią także oryginalny przykład publicznego systemu prywatnych rezydencji, których właściciele mieli obowiązek przyjmować państwowych gości zgodnie z uchwałą Senatu z 1576 r. Przyczyniało się to do popularyzacji tego modelu architektury i kultury związanej z rezydencjami. To, z kolei, przyciągało sławnych artystów i podróżników, czego świadectwem jest na przykład zbiór szkiców Pietera Paula Rubensa.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Hanbury botanical gardens (2006)
Les Alpes de la Méditerranée (2017)
Pelagos: The Cetacean Sanctuary (2006)
Bergamo
Lombardia - Mediolan i alpejskie przedgórza >>>
Lombardia, jeden z największych regionów Włoch, znajduje się w północnej części kraju. Jej nazwa pochodzi od germańskiego plemienia Longobardów, którzy w VI wieku podbili północne Włochy i założyli swoje królestwo z ośrodkiem w mieście Pawia. Początkowo słowo „Lombardia” oznaczało wszystkie części Italii pod panowaniem Longobardów, następnie znaczenie słowa zostało zawężone do obszarów wokół ich stolicy (zob. Romania). Od północy graniczy ze Szwajcarią, od wschodu – z regionami Trydent-Górna Adyga i Wenecja Euganejska, od południa – z Emilią-Romanią, a od zachodu – z Piemontem.
Stolicą regionu jest Mediolan. Ważniejsze miasta: Bergamo, Brescia, Como, Cremona, Pawia, Varese.
Południową część Lombardii zajmuje Nizina Padańska, a północną – Alpy. Główne rzeki regionu to Pad i Adda. Na przedgórzu Alp występują jeziora polodowcowe – największe to Lago Maggiore, Como, Garda, Iseo i Lugano.
Lombardia jest najbogatszym i najlepiej rozwiniętym gospodarczo regionem Włoch.
Ma wiele do zaoferowania. Zachwyca bogactwem natury, jak również przepychem oferty kulturowej i architektonicznej. Włochy słyną z największej ilości miejsc wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W samej Lombardii znajdziemy takich miejsc aż siedem.
>>>
Trydent-Górna Adyga - Narty, narty, narty
Cudowny Trydent ma burzliwą historię. Do 1918 r. region ten należał do Austrii. Po I wojnie światowej trafił w ręce Włoch, a Benito Mussolini poddał go intensywnej italianizacji. Po zakończeniu II wojny światowej Austria i Włochy toczyły silne spory o przynależność regionu, w które zaangażowana była ONZ i inne organizacje międzynarodowe. Spory w większości ustąpiły po wstąpieniu Austrii do Unii Europejskiej. Trentino (Trydent) ma mnóstwo kurortów narciarskich, tras trekkingowych i ścieżek rowerowych. Do regionu należy północna część jeziora Garda w tym słynne kurorty Riva del Garda i Torbole. To wszystko sprawia, że turystyka w Trentino dobrze ma się przez cały rok, chociaż oczywiście zima dla tego regionu jest najważniejsza. Język niemiecki jest tu traktowany na równo z włoskim. Wiele miejscowości ma nazwy w dwóch językach, a w niektórych miastach 3/4 mieszkańców posługuje się w domu językiem niemieckim. Pod względem gospodarczym jest to jeden z najbogatszych regionów we Włoszech. (tekst pochodzi z: www.kierunekwlochy.pl/przewodnik/trydent)
Dolomity (N VII, VIII/ 2009)
Pasmo górskie w północno-wschodniej części Włoch, zajmuje powierzchnię 141,903 hektarów i obejmuje osiemnaście szczytów o wysokości ponad 3000 metrów. Ze względu na unikalne wertykalne formy górskie oraz wąskie, długie i głębokie doliny, Dolomity wyróżniają się wyjątkowo pięknymi krajobrazami. Krajobrazy te ulegają często różnym przekształceniom spowodowanym obsunięciami się ziemi, lawinami oraz powodziami. Dzięki występującym tu unikalnym formom polodowcowym i krasowym, miejsce to ma szczególne znaczenie dla rozwoju geomorfologii. W Dolomitach znajdują się również najlepiej zachowane skamieniałości z ery mezozoicznej.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Wenecja Euganejska (Veneto) - nie tylko Wenecja
Wenecja Euganejska (szerzej znana jako Veneto). to jeden z chętniej odwiedzanych przez turystów regionów Włoch. Stosunkowo blisko jest tutaj z Polski. Wbrew pozorom region to nie tylko sama Wenecja i jej bliskie okolice. W skład regionu wchodzą kurorty górnego Adriatyku (Lido di Jesolo, Eraclea Mare, Caorle, Bibione), fragment jeziora Garda oraz zimowe kurorty narciarskie (chociażby słynna Cortina d’Ampezzo). Mieszka tu 4,7 mln osób. W regionie Wenecja Euganejska / Veneto silne są tendencje separatystyczne. Być może wynika to z faktu, że Veneto jest znacznie bogatsze niż włoska średnia. W 2014 r. odbyło się niewiążące referendum internetowe, w którym wzięło udział 73 proc. uprawnionych mieszkańców regionu. Wówczas aż 89 proc. uczestników głosowania opowiedziało się za autonomią Veneto. Wenecja Euganejska posiada bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę. Sieć autostrad i dróg lokalnych jest tu w świetnym stanie. Połączenia kolejowe między miastami są punktualne, a do niektórych miast można dojechać koleją dużych prędkości (pendolino). (tekst pochodzi z: www.kierunekwlochy.pl)
Wenecja z laguną (K I, II, III, IV, V, VI /1987)
W X w. Wenecja, miasto wyspiarskie położone na 118 wysepkach, stała się wielką potęgą morską. Stanowi ona w całości arcydzieło architektoniczne, gdzie nawet najmniejszy zabytek mieści dzieła niektórych spośród największych artystów świata, takich jak Giorgione, Tycjan, Tintoretto, Veronese i innych.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Ogród botaniczny w Padwie (K II, III /1997)
Pierwszy ogród botaniczny na świecie powstał w Padwie w 1545 r. Zachował on pierwotny plan- zamknięty, kolisty ogród, symbol świata, otoczony wstęgą wody. Następnie dorzucono doń kolejne elementy: architektoniczne (monumentalne wejścia oraz balustrady), jak również praktyczne (instalacje nawadniające i szklarnie). Ogród, będąc ośrodkiem badań naukowych, nadal służy pierwotnym celom.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Miasto Werona (K II, IV /2000)
Historyczne miasto Werona zostało założone w I w. p.n.e. Jej szczególny rozkwit przypadł na lata panowania rodu Scalgieri, w XIII i XIV w., oraz na okres rządów Republiki Weneckiej, od XV do XVIII w. W Weronie zachowały się liczne zabytki starożytne, średniowieczne i renesansowe, a także potężna twierdza.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Dolomity (N VII, VIII/ 2009)
Pasmo górskie w północno-wschodniej części Włoch, zajmuje powierzchnię 141,903 hektarów i obejmuje osiemnaście szczytów o wysokości ponad 3000 metrów. Ze względu na unikalne wertykalne formy górskie oraz wąskie, długie i głębokie doliny, Dolomity wyróżniają się wyjątkowo pięknymi krajobrazami. Krajobrazy te ulegają często różnym przekształceniom spowodowanym obsunięciami się ziemi, lawinami oraz powodziami. Dzięki występującym tu unikalnym formom polodowcowym i krasowym, miejsce to ma szczególne znaczenie dla rozwoju geomorfologii. W Dolomitach znajdują się również najlepiej zachowane skamieniałości z ery mezozoicznej.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Fortified City of Peschiera del Garda - Veneto, Italy [in:]Venetian Works of Defence between the 16th and 17th Centuries: - (2017)
This property consists of 6 components of defence works in Italy, Croatia and Montenegro, spanning more than 1,000 km between the Lombard region of Italy and the eastern Adriatic Coast. The fortifications throughout the Stato da Terra protected the Republic of Venice from other European powers to the northwest and those of the Stato da Mar protected the sea routes and ports in the Adriatic Sea to the Levant. They were necessary to support the expansion and authority of the Serenissima. The introduction of gunpowder led to significant shifts in military techniques and architecture that are reflected in the design of so-called alla moderna / bastioned, fortifications, which were to spread throughout Europe.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Le Colline del Prosecco di Conegliano e Valdobbiadene (2019)
Located in north-eastern Italy, the property includes part of the winegrowing landscape of the Prosecco wine production area. The landscape is characterized by ‘hogback’ hills, ciglioni – small plots of vines on narrow grassy terraces – forests, small villages and farmland. For centuries, this rugged terrain has been shaped and adapted by man. Since the 17th century, the use of ciglioni has created a particular chequerboard landscape consisting of rows of vines parallel and vertical to the slopes. In the 19th century, the bellussera technique of training the vines contributed to the aesthetic characteristics of the landscape.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Historic centre of Pavia and Chartreuse (2006)
Padova Urbs Picta. Giotto, the Scrovegni Chapel and the 14th century painting cycles (2016)
Friuli-Wenecja Julijska - austriackie gadanie
Friuli-Wenecja Julijska jest włoskim regionem, leżącym bezpośrednio przy austriackiej granicy. Południową część regionu omywa Morze Adriatyckie, nad którym znajduje się wiele obszarów interesujących pod względem turystycznym. Turyści znajdą tutaj dobrze utrzymane piaszczyste plaże z łagodnym wstępem do morza. Na północy regionu rozciągają się góry, a jego południowa część jest równinna. Obszar jest znany z uprawy winogrona oraz ze specjałów lokalnej kuchni.
Friuli-Wenecja Julijska jest regionem bogatym w zabytki. Stolicą jest Udine, w którym można znaleĽć ślady romańskiej cywilizacji. Innymi ważnymi miastami regionu są Triest, Gorizia i Pordenone. Do znanych nadmorskich miejscowości należą Grado i Lignano, a do górskich Tarvisio.
Strefa archeologiczna i Bazylika Patriarchów w Akwilei (K III, IV, VI /1998)
Akwileja, leżąca w prowincji Friuli- wenecja Julijska, zanim w połowie V w. została zniszczona przez Attylę, była jednym z najważniejszych i najbogatszych miast póĽnego Cesarstwa Rzymskiego. Większość ruin, znajdujących się pod otaczającymi je łąkami, pozostała w stanie nienaruszonym i stanowi największy tego rodzaju park archeologiczny. Wspaniała Bazylika Patriarchów, która urzeka cenną posadzką mozaikową, odegrała również znaczącą rolę w ewangelizacji dużej części Europy ¦rodkowej.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
City Fortress of Palmanova [in:] Venetian Works of Defence between the 16th and 17th Centuries: Stato da Terra – Western Stato da Mar (2017)
This property consists of 6 components of defence works in Italy, Croatia and Montenegro, spanning more than 1,000 km between the Lombard region of Italy and the eastern Adriatic Coast. The fortifications throughout the Stato da Terra protected the Republic of Venice from other European powers to the northwest and those of the Stato da Mar protected the sea routes and ports in the Adriatic Sea to the Levant. They were necessary to support the expansion and authority of the Serenissima. The introduction of gunpowder led to significant shifts in military techniques and architecture that are reflected in the design of so-called alla moderna / bastioned, fortifications, which were to spread throughout Europe.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Longobardowie we Włoszech. Ośrodki władzy, 568 – 774 n.e. (Kryt. II, III, VI /2011)
Wpis obejmuje 7 zabytkowych zespołów, na które składają się twierdze, kościoły i klasztory itp. w następujących miejscowościach: Friuli, Brescia, Castelseprio, Spoleto, Campello sul Clitunno, Benevento, Monte San’Angelo. Ośrodki władzy są świadectwem działalności Longobardów, którzy przybyli z północnej Europy i stworzyli własną kulturę we Włoszech, gdzie od VI do VIII w. panowali na znacznym obszarze. Połączenie kilku stylów architektonicznych jest świadectwem przejścia od świata starożytnego do europejskiego średniowiecza i opiera się na dziedzictwie starożytnego Rzymu, chrześcijaństwie, wpływach bizantyjskich i wpływach germańskich północnej Europy. Tych siedem zespołów świadczy o tym, że Longobardowie odegrali ważną rolę w duchowym i kulturalnym rozwoju średniowiecznej Europy, przyczyniając się w szczególności do rozwoju ruchu monastycznego.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Emilia-Romania - rolnicze serce Włoch
Emilia Romania (wł. Emilia Romagna) to obszar rozciągający się od Morza Adriatyckiego aż do granic Ligurii i Piemontu, pomiędzy alpejską Lombardią a śródziemnomorską Toskanią. Dzięki takiemu położeniu występują tu zarówno otulone gorącym słońcem lata, jak i chłodne zimy.
Region powstał w wyniku zjednoczenia zachodniej Emilii oraz wschodniej Romanii. W starożytności Rzymianie wybudowali, przecinającą region, drogę wojskową – Via Emilia, prowadzącą od Piacenzy aż do Rimini. Wokół niej powstawały niezwykłe miasta, a z czasem drogę przedłużono aż do Mediolanu.
Emilia Romania uważana jest za jeden z najbardziej płodnych terenów rolniczych we Włoszech. Jej znaczny obszar stanowią równiny, wchodzące w skład Niziny Padańskiej. Od północy osłaniają ją rzędy topoli, a od południa łańcuchy Apeninów.
Emilia Romania to kraina znana ze swoich Term Uzdrowiskowych oraz malowniczych szlaków trekkingowych i rowerowych.
W skład regionu wchodzi dziewięć prowincji: Bolonia (stolica regionu), Ferrara, Forli
Ferrara, miasto renesansowe i delta Padu (K II, III, IV, V, VI /1995-1999)
Ferrara, która rozwinęła się wokół przeprawy na rzece Pad, stała się ośrodkiem intelektualnym i artystycznym przyciągającym największych artystów i najwybitniejsze umysły włoskiego renesansu. Piero della Francesca, Jacopo Bellini oraz irea Mantegna ozdabiali pałace rodu d'Este. Humanistyczne koncepcje miasta idealnego urzeczywistniły się w dzielnicach wybudowanych począwszy od 1492 r. przez Biagio Rossettiego, według nowych zasad perspektywy. Osiągnięcie to wyznaczyło narodziny nowoczesnej urbanistyki i wpłynęło na jej póĽniejszy rozwój.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Zabytki wczesnochrześcijańskie w Rawennie (K I, II, III, IV /1996)
W V w. Rawenna była stolicą Cesarstwa Rzymskiego, a następnie, do VIII w., stanowiła siedzibę bizantyjskiego egzarchy Italii. Znajduje się tam unikalny zbiór wczesnochrześcijańskich mozaik i zabytków. Osiem budowli- mauzoleum Galli Placydii, baptysterium Ortodoksów, bazylika Sant'Apollinaire Nuovo, baptysterium Arian, kaplica pałacu arcybiskupiego, mauzoleum Teodoryka, kościół San Vitale, bazylika Sant'Apollinaire in Classe- zostało zbudowanych w V i VI w. ¦wiadczą one o mistrzostwie artystycznym, łączącym tradycje grecko-rzymskie, ikonografię chrześcijańską oraz style Wschodu i Zachodu.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Historyczne centrum San Marino wraz z Górą Titano (K III/2008)
Wpisany obiekt obejmuje powierzchnię 55 ha, w tym Górę Titano i historyczne centrum miasta, którego historia sięga początków republiki miasta-państwa w XIII wieku. San Marino jest przykładem wielowiekowej tradycji wolnej republiki, istniejącej w tym miejscu od czasów ¦redniowiecza. W historycznym centrum, które jest wciąż zamieszkałe i pełni wszystkie swoje instytucjonalne funkcje, zachowały się mury i bramy miejskie, wieże obronne, bastiony, a także klasztory z XIV i XVI wieku, XVIII- wieczny Teatr Titano oraz neoklasycystyczna bazylika i Palazzo Publico z XIX w. Dzięki położeniu na szczycie Góry Titano, miejsce to przetrwało w oryginalnym, nienaruszonym kształcie, wolne od zmian urbanistycznych, powszechnie dokonywanych od początku ery przemysłowej.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Historic Centre of Parma (2006)
The Porticoes of Bologna (2006)
Evaporite karst and caves of Emilia Romagna Region (2018)
Rzym
O regionie
Lacium - Z sercem w Rzymie
(wł. Lazio) – region administracyjny w centralnych Włoszech, o powierzchni 17 203 km2; 5,2 mln mieszkańców ze stolicą w Rzymie (2,5 mln mieszkańców).
Lacjum jest uważane za kolebkę państwa rzymskiego. Głównym miastem tego regionu stał się z czasem (najpóĽniej w V w. p.n.e.) Rzym, z portem w Ostii, u ujścia Tybru.
Północną część, w której leży Rzym, zamieszkiwali Latynowie, od których nazwę wzięła cała kraina, a także język, którym się posługiwano (łacina). Latynowie początkowo znajdowali się pod hegemonią Etrusków. Południową część zamieszkiwali Wolskowie i kilka mniejszych plemion.
Marche - W cieniu Toskanii
My nie mówimy, że przyjeżdżają do nas turyści. My tu mamy gości. Każdy, kto przyjeżdża do Marche jest naszym gościem. Czy zechcesz być jednym z nich?”. Tak powtarzali mi wszyscy przedstawiciele tego mało znanego w Polsce regionu Włoch.
Marche [czyt. Marke] ma po prostu bardziej znanych sąsiadów i sąsiadki: Emilia-Romania, Toskania, Umbria, Lacjum i Abruzja. Każdy z tych sąsiadów ma także znanego gospodarza w postaci stolicy regionu. Któż nie słyszał o Bolonii, Florencji, Perugii, Rzymie, a nawet L’Aquillii. Stolicą Marche jest Ankona, która nie jest ani pięknym miastem ani prawdziwą wizytówką regionu, tym bardziej daleko jej to bycia obiektem westchnień turystów. Nie dajcie się jednak zwieĽć, Marche jest przepiękną krainą. Ten rolniczy region jest niezwykle urokliwy, mnóstwo tu cudownych miast z intrygującą historią, morze, góry, niespotykane jaskinie, lasy i ogromna ilość niezwykłych klasztorów pełnych arcydzieł ludzkich rąk.
Marche nigdy nie będzie drugą Toskanią, ani nawet Umbrią. Mieszkańcy regionu mają tego świadomość, ale nie ustają w wysiłkach, aby promować swój region. Choć otwarcie tego nie mówią, zazdroszczą Toskanii jej sukcesu. [tekst pochodzi z bloga Magdy: www.italiapozaszlakiem.com/marche/]
Zespół zabytkowy w Urbino (K II, IV /1998)
W XV w. Urbino, miasteczko położone szczycie wzgórza w regionie Marche, zaznało zadziwiającej świetności kulturalnej, przyciągając artystów i erudytów zarówno z całych Włoch, jak i spoza półwyspu oraz wywierając wpływ na rozwój kulturalny innych regionów Europy. zaś tój gospodarczy i kulturalny, który nastąpił w XVI w., spowodował, że miasto zachowało renesansowy wygląd.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Umbria - święty region
Umbria to przepiękny region położony w sercu Włoch – jeziora, liczne połacie lasów, bogactwo fauny i flory. Stąd się wywodzi jego kulinarny charakter. Region nazywany jest świętym, ze względu na to, że w umbryjskim miasteczku Asyż święty Franciszek doznał objawienia i założył zakon franciszkański. Dlatego w wyjątkowy sposób obchodzi się tu wszystkie święta. Raz do roku w Asyżu odbywa się wielki festyn – wtedy mieszkańcy i turyści mają okazję spotkać się ze średniowieczną przeszłością i skosztować wielu regionalnych przysmaków, które są wystawione na licznych straganach. (tekst pochodzi z http://www.umbria.pl/)
Asyż, bazylika franciszkańska i inne zabytki franciszkańskie (K I, II, III, IV, VI /2000)
Asyż, miasto średniowieczne wzniesione na wzgórzu, jest miejscem narodzin świętego Franciszka i wiąże się ściśle z dziełem zakonu franciszkanów. Arcydzieła sztuki średniowiecznej- bazylika ¦w. Franciszka, malowidła pędzla Cimabue, Pietra Lorenzetti, Simone Martiniego, Giotta- uczyniły z Asyżu podstawowy punkt odniesienia rozwoju artystycznego i architektonicznego Włoch i Europy.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Longobardowie we Włoszech. Ośrodki władzy, 568 – 774 n.e. (Kryt. II, III, VI /2011)
Wpis obejmuje 7 zabytkowych zespołów, na które składają się twierdze, kościoły i klasztory itp. w następujących miejscowościach: Friuli, Brescia, Castelseprio, Spoleto, Campello sul Clitunno, Benevento, Monte San’Angelo. Ośrodki władzy są świadectwem działalności Longobardów, którzy przybyli z północnej Europy i stworzyli własną kulturę we Włoszech, gdzie od VI do VIII w. panowali na znacznym obszarze. Połączenie kilku stylów architektonicznych jest świadectwem przejścia od świata starożytnego do europejskiego średniowiecza i opiera się na dziedzictwie starożytnego Rzymu, chrześcijaństwie, wpływach bizantyjskich i wpływach germańskich północnej Europy. Tych siedem zespołów świadczy o tym, że Longobardowie odegrali ważną rolę w duchowym i kulturalnym rozwoju średniowiecznej Europy, przyczyniając się w szczególności do rozwoju ruchu monastycznego.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Orvieto (2006)
Cascata delle Marmore and Valnerina: Monastic sites and ancient hydrogeological reclamation works (2006)
Abruzja - Natura, krajobraz, historia
Abruzja to przepiękny region położony w środkowych Włoszech, który najbardzej charakteryzują trzy rzeczy: natura, krajobraz oraz historia.
Natura: w Abruzji znajdują się trzy Parki Narodowe, jeden Park Regionu Abruzji oraz trzydzieści Rezerwatów Przyrody w połączeniu stanowią one jedną trzecią obszaru tego regionu co sprawia, że Abruzja jest najbardziej zielonym regionem w Europie! 75% okazów flory i fauny całego kontynentu znajduje się właśnie w Abruzji!
Krajobraz: w większości nie naruszony przez człowieka przedstawia nam esencję krajobrazu Włoch charakteryzującego się pięknem Morza śródziemnego oraz wysokimi szczytami Alp.
130km wybrzeża Abruzji w rzeczy samej jest zdominowane przez dwa szczyty Apenin (Gran Sasso i Majella), połączone potężnym i skomplikowanym pasmem gór: Abruzję można nazwać Włoskim Tybetem.
Historia: ukryta w tysiącu zamkach, które spoglądają w dół na średniowieczne klasztory ukryte pomiędzy zielonymi wzgórzami zamieszkałymi przez pasterzy i ich stada. Malownicze wioski i miasteczka tulące się do kościoła, wieży lub zamku.
Historia Abruzji to historia przepięknego pejzażu, kościołów, starożytnych tradycji oraz historia prostych, gościnnych i rezolutnych ludzi.
tekst z: http://www.abruzja.info/
Molise - ziemniaki i cebula
Molise to jeden z najmniejszych i najbiedniejszych regionów we Włoszech. Mieszka tu zaledwie 300 tys. osób, z których duża część pracuje w rolnictwie. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu region bazował na dość prymitywnym uprawianiu ziemniaków i cebuli. Dzisiaj z punktu widzenia gospodarczego najważniejsza jest produkcja wina i oliwy z oliwek. Region ma dostęp do Adriatyku. Najważniejszym kurortem jest piękne i zabytkowe miasto Termoli. To ciekawy cel na wakacyjną bazę wypadową. Spędzając wakacje w cudownym Termoli w ogóle nie czuć, że to stosunkowo mało zamożna część Włoch. Co ważne ceny są tu niższe niż na północy Włoch. Stolicą regionu Molise jest miasto Campobasso położone z dala od wybrzeża, ale warte jednodniowej wycieczki. Pełna ciekawych zabytków jest także pobliska Isernia. Pobyt w regionie Molise warto połączyć z odwiedzeniem półwyspu Gargano, który leży w sąsiedztwie.
Tentative list:
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
San Vincenzo Abbey -
The cultural landscape of the Benedictine settlements in medieval Italy (2016)
The Lower Palaeolithic Palaeosurfaces at Isernia-La Pineta and Notarchirico (2006)
Massif du Mont-Blanc (inscription comme patrimoine naturel transfrontalier, avec France et Suisse) (2008)
Kampania - plener dla artystów
Rzymianie nazywali ten cudny i region Campania Felix podziwiając fantastyczne krajobrazy,od tego czasu nic się nie zmieniło podróżni nadal widzą wszystkie te rzeczy, które kochali Rzymianie: Kampania jest cudem natury, artysci z całego świata przyjeżdzają tu by uwiecznić jej urok na płótnie lub tworząc na jej cześć wspaniałe wiersze, jak również rozkoszować się niezwykłym smakiem tutejszej kuchnii i wspaniałego tradycyjnego wina.
Pizza, tradycyjna jest zrobiona z użyciem dwóch typowych produktów Kampanii: pomidorów SanMarzano i sera fiordilatte mozzarella. Pizzy mogą zostać wzbogacone oczywiście o inne składniki. Największym powodzeniem cieszą się te z owocami morza, takie jak " pepata di cozze" zrobione z małżami i przyprawami takie jak sławna "pastiera". I oczywiście nie możemy zapomnieć sławnego, lokalnie- zrobionego Limoncello di Sorrento, przepyszny cytrynowy- likier któremu nie zdołasz się oprzeć...
tekst z: http://romantyczna-italia.manifo.com/kampania
Pałac królewski z XVIII w. w Casercie wraz z parkiem, akweduktem Vanvitelli i zespołem San Leucio (K I, II, III, IV /1997)
Zabytkowy zespół Caserty, wzniesiony w połowie XVIII w. przez Karola III (Carlo Borbone), aby rywalizować z Wersalem oraz pałacem królewskim w Madrycie, łączy harmonijnie w jedną całość wspaniały pałac, park i ogrody, jak również tereny leśne, pawilony myśliwskie oraz fabrykę produkcji jedwabiu. Zespół, bardziej wtopiony niż narzucony naturalnemu krajobrazowi, stanowi materialny i wymowny wyraz idei Oświecenia.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Strefy archeologiczne- Pompeje, Herkulanum i Torre Annunziata (K III, IV, V /1997)
Wybuch Wezuwiusza, 24 sierpnia r. 79 n.e., pogrzebał dwa kwitnące miasta rzymskie: Pompeje i Herkulanum, jak również liczne bogate domy regionu. Od połowy XVIII w. są one stopniowo odkopywane i udostępniane publiczności. Rozległy obszar miasta handlowego Pompejów stanowi kontrast ze skromniejszymi, lecz lepiej zachowanymi ruinami miasta-kurortu rezydencjonalno- wypoczynkowego, jakim było Herkulanum. Wspaniałe malowidła ścienne w Villa Oplontis w Torre Annunziata stanowią żywe świadectwo dostatniego trybu życia najbogatszych obywateli wczesnego Cesarstwa Rzymskiego.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Rezydencje królewskie dynastii sabaudzkiej (K I, II, IV, V /1997)
Kiedy w 1562 r. Emmanuel-Filibert, książę Sabaudii, przeniósł stolicę do Turynu, rozpoczął szeroko zakrojony program budowlany, symbol potęgi sabaudzkiego domu królewskiego, kontynuowany przez jego następców. Ten cenny zespół budowli, zaprojektowany i ozdobiony przez najwybitniejszych architektów i artystów epoki, oddziaływuje na okolicę, począwszy od pałacu królewskiego, położonego w "strefie dowodzenia" Turynu, poprzez liczne rezydencje wiejskie oraz pawilony myśliwskie.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Wybrzeże amalfitańskie (K II, IV, V /1997)
Pas wybrzeża amalfitańskiego jest niezwykle malowniczy. Był on zamieszkały od wczesnego średniowiecza. Miasta wybrzeża- Amalfi czy Ravello- obfitują w szczególnie cenne dzieła architektoniczne i artystyczne. Tereny rolne świadczą o umiejętnościach mieszkańców, którzy potrafili przyst
osować urozmaicenie terenu w niższych partiach do upraw tarasowych winorośli i sadów, a tereny położone wyżej- do rozległych pastwisk.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Park Narodowy Cilento i Vallo di Diano oraz stanowiska archeologiczne Paestum i Velia oraz Certosa di Padula (K III, IV /1998)
Obszar Cilento stanowi wyjątkowo cenny krajobraz kulturowy. Jego widowiskowe zespoły sanktuariów i osad, usytuowanych wzdłuż trzech łańcuchów górskich na osi wschód-zachód, w żywy sposób odzwierciedlają historyczny rozwój regionu, zarówno jako głównego szlaku handlowego oraz jako wzajemnego oddziaływania kulturalnego i politycznego w czasach prahistorycznych i w średniowieczu. Cilento było również granicą między koloniami Wielkiej Grecji oraz ludnością tubylczą etruską i lukańską. Znajdują się tam ruiny dwóch ważnych miast okresu klasycznego: Paestum i Velii.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Longobardowie we Włoszech. Ośrodki władzy, 568 – 774 n.e. (Kryt. II, III, VI /2011)
Wpis obejmuje 7 zabytkowych zespołów, na które składają się twierdze, kościoły i klasztory itp. w następujących miejscowościach: Friuli, Brescia, Castelseprio, Spoleto, Campello sul Clitunno, Benevento, Monte San’Angelo. Ośrodki władzy są świadectwem działalności Longobardów, którzy przybyli z północnej Europy i stworzyli własną kulturę we Włoszech, gdzie od VI do VIII w. panowali na znacznym obszarze. Połączenie kilku stylów architektonicznych jest świadectwem przejścia od świata starożytnego do europejskiego średniowiecza i opiera się na dziedzictwie starożytnego Rzymu, chrześcijaństwie, wpływach bizantyjskich i wpływach germańskich północnej Europy. Tych siedem zespołów świadczy o tym, że Longobardowie odegrali ważną rolę w duchowym i kulturalnym rozwoju średniowiecznej Europy, przyczyniając się w szczególności do rozwoju ruchu monastycznego.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Bradyseism in the Flegrea Area (2006)
Via Appia "Regina Viarum" (2006)
Apulia - Ponad 500 km wybrzeża
W regionie Apulia znajdują się dwa parki Narodowe: Park Narodowy Alta Murgia oraz Park Narodowy Gargano. Prócz tego utworzono 17 rezerwatów przyrody, dwa największe to Rezerwat przyrody Saline di Margherita di Savoia oraz Rezerwat przyrody Stornara (pozostałe 15 nie przekracza 930 ha). Jezioro Salso zostało objęte patronatem WWF.
Apulia to region Włoch na który składa się "obcas wraz z ostrogą" (jeśli by patrzeć na mapę Włoch przedstawiającą but). Mówi się, że w rejonie Apulia żyją bardzo przedsiębiorczy ludzie. Region ten słynie ze znanych centr handlowych, historycznych pałaców, niezwykłych, małych, białych i stożkowych domków wiejskich i podziemnych samotni
tekst z: http://owloszech.com/apulia/
Castel del Monte (K I, II, III /1996)
Położenie zamku, matematyczna i astronomiczna ścisłość planu, perfekcyjny kształt, wyrażają symboliczne ambicje cesarza Fryderyka II, który wybudował go, w XIII w., w pobliżu Bari, w południowych Włoszech. Castel del Monte, unikalny przykład średniowiecznej architektury wojskowej, stanowi doskonałe połączenie elementów klasycznego antyku, muzułmańskiego Wschodu oraz gotyku cysterskiego z Europy Północnej.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Trulli w Alberobello (K III, IV, V /1996)
Trulli są domami z wapienia występującymi w Apulii, w południowych Włoszech. Stanowią one wyjątkowy przykład prahistorycznej techniki budowlanej bez użycia zaprawy, nadal stosowanej w tym regionie. Domy, przykryte dachem w kształcie piramidy, kopuły lub stożka, zbudowane są z płaskich kamieni wapiennych zbieranych z okolicznych pól.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Longobardowie we Włoszech. Ośrodki władzy, 568 – 774 n.e. (Kryt. II, III, VI /2011)
Wpis obejmuje 7 zabytkowych zespołów, na które składają się twierdze, kościoły i klasztory itp. w następujących miejscowościach: Friuli, Brescia, Castelseprio, Spoleto, Campello sul Clitunno, Benevento, Monte San’Angelo. Ośrodki władzy są świadectwem działalności Longobardów, którzy przybyli z północnej Europy i stworzyli własną kulturę we Włoszech, gdzie od VI do VIII w. panowali na znacznym obszarze. Połączenie kilku stylów architektonicznych jest świadectwem przejścia od świata starożytnego do europejskiego średniowiecza i opiera się na dziedzictwie starożytnego Rzymu, chrześcijaństwie, wpływach bizantyjskich i wpływach germańskich północnej Europy. Tych siedem zespołów świadczy o tym, że Longobardowie odegrali ważną rolę w duchowym i kulturalnym rozwoju średniowiecznej Europy, przyczyniając się w szczególności do rozwoju ruchu monastycznego.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Salento and the "Barocco Leccese" (2006)
Romanesque Cathedrals in Puglia (2006)
The Murge of Altamura (2006)
Karstic caves in prehistoric Apulia (2006)
Via Appia "Regina Viarum" (2006)
Basilicata - Tajemnicza mgła na równinach
Basilicata to region obejmujący Apeniny Południowe – góry o średniej wysokości 2 300 m. i płaskowyż Apulii, obejmuje też wulkaniczną część Volture Monte. Dawniej Basilicata była prowincją rzymską. W rejonie widać też wpływy greckie. Basilicata jest słabo rozwinięta gospodarczo. Cechuje się ciekawymi górskimi pejzażami osnutymi mgłą i tajemniczymi równinami na których rozwija się rolnictwo. Rolnictwo jest tradycyjne, ekologiczne. Uprawiane są tam cytrusy, oliwki, buraki cukrowe, pomidory, figi. Klimat jest chłodny, wyżynny, sprzyja uprawie winorośli. Hodowane są owce i kozy.
Rejon ten położony jest między Zatoką Tarencką a Zatoką Policastro u brzegów Morza Jońskiego i Morza Tyreńskiego. Rozciąga się tam pasmo piaszczystych plaż a co za tym idzie miejscowości wypoczynkowych. Po przeciwnej stronie plaż widoczne są zapierające dech w piersiach góry. Basilicata dzieli się na prowincje: Potenza, Matera. Stolicą regionu jest Potenza.
Rejon ten jest słabo rozwinięty. Staje się to atrakcją turystyczną , daje możliwość bliskiego kontaktu z przyrodą, wyciszenia, nie ma wielkich tłocznych miast. Można często spotkać w górach pasterzy wypasających owce. Turystów urzekają malownicze i spokojne wioski. Basilicata przeżyła wielką tragedię. W 1857 r. doszło tam do tragicznej serii trzęsienia ziemi. Zginęło wtedy około 12 tys. ludzi. Wiele miejscowości uległo poważnemu zniszczeniu.
tekst z: http://owloszech.com/basilicata/
I Sassi di Matera (K III, IV, V /1993)
W Materze, w regionie Basilicata, wykute w skale jaskinie i domostwa zwane sassi stanowią najdoskonalszy i najpełniejszy przykład osadnictwa jaskiniowego w basenie Morza ¦ródziemnego, doskonale przystosowanego do ukształtowania terenu i jego ekosystemu. Pierwsza zamieszkała strefa sięga epoki paleolitu, a późniejsze domostwa ilustrują istotne etapy historii ludzkości.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
The Lower Palaeolithic Palaeosurfaces at Isernia-La Pineta and Notarchirico (2006)
Massif du Mont-Blanc (inscription comme patrimoine naturel transfrontalier, avec France et Suisse) (2008)
Via Appia "Regina Viarum" (2006)
Kalabria - Prawdziwe Włoskie Południe
Dlaczego Kalabria? Bo to Prawdziwe Włoskie Południe. I chociaż i tutaj, jak wszędzie we Włoszech, coraz więcej betonu niż prawdziwych skał, to nigdzie nie znajdziecie takich krajobrazów gór i morza, w dodatku na jednej panoramie!
.
Jeżeli w podróży uwielbiacie zbaczać z głównych szlaków, Kalabria na każdym kroku oferuje atrakcje, o których nie poczytacie w przewodnikach. Wąwozy, wioseczki, miasteczka położone na szczytach z zejściem prosto do morza, lokalne tradycje, niespieszny styl życia, wszystko to sprawia, że podróżując, człowiek czuje się… jak w bajce.
Ale nie jednak dlatego, że jest bajecznie. Tylko dlatego, że tu jest zupełnie inny świat.
Niemal nietknięty turystyczną ręką.
Tentative list:
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Cattolica Monastery in Stilo and Basilian-Byzantine complexes (2006)
Parco Nazionale della Sila – Sila, gran bosco d’Italia (2012)
Sardynia - wyspa skarbów
Sardynia to „wyspa skarbów” archeologii, natury i tradycji. Na przestrzeni wieków zasiedlali ją Fenicjanie, Kartagińczycy, Arabowie, Hiszpanie, Austriacy i Włosi. Wyspa jest wyraźnie podzielona na nastawione na turystykę wybrzeża i dzikie tereny pasterskie w głębi wyspy. Północ wyspy to nie tylko tereny ulubione przez milionerów (Costa Smeralda), ale również piękne romańskie kościoły. ¦rodkowa Barbagia i wybrzeże wschodnie to niedostępne tereny gór Gennargentu. Rejony południowe i zachodnie kryją natomiast ruiny miast z czasów punickich i rzymskich.
Odrębność Sardynii od Włoch kontynentalnych podkreśla jej autonomia (od 1948 r.) oraz odrębny język (il sardo).
Su Nuraxi w Barumini (K I, III, IV /1997)
W ciągu II tysiąclecia p.n.e., w epoce brązu, na Sardynii rozwinął się typ unikalnych budowli obronnych, zwanych nuraghi. Zespół składa się z okrągłych wież obronnych w kształcie ściętych stożków, zbudowanych z obrobionych kamieni i wyposażonych w komory wewnętrzne ze sklepieniem pozornym. Zespół w Barumini, powiększony i umocniony w pierwszej połowie I tysiąclecia przez Kartagińczyków, stanowi najpiękniejszy i najpełniejszy przykład tej wyjątkowej formy architektury prahistorycznej.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Tentative list:
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Ponds in the Bay of Oristano and the Sinis Peninsula island of Mal di Ventre (2006)
Archipelago of La Maddalena and Islands of Bocche di Bonifacio (2006)
Island of Asinara (2006)
Pelagos: The Cetacean Sanctuary (2006)
Sulcis Iglesiente (2006)
Sycylia - jeśli pomarańcze, to tylko sycylijskie
Jeśli w podróży poszukujecie przede wszystkim zabytków i marzycie o spotkaniu z tajemnicą historii tkwiącą w kamieniach - jedźcie do Agrigento, oraz do Syrakuz, odwiedźcie Selinuit, Segestę. Jeśli nie straszny Wam zgiełk, tłok, zapchane ulice wielkiego miasta i potraficie z niego wyłowić przepiękne budowle i charakterystyczne dzielnice - jedźcie do Palermo. Ale na Palermo musicie mieć co najmniej kilka dni, na krócej nie radzę tam jechać - wyniesiecie z takiej wizyty raczej zmęczenie i nieład niż zachwyt, na który to miasto zasługuje.}
Jeśli nade wszystko cenicie sobie przyrodę i potęgę natury, wybierzcie się na wyspy. Biała, wapienna Favignana zaprasza na rowerowe wycieczki, zielono-ruda Levanzo to piesze wędrówki, skalista Marettimo - to fantastyczna wycieczka łodzią dookoła wyspy. Na Ustikę ciągną amatorzy nurkowania. Wulkaniczne wyspy Eolskie przede wszystkim kuszą nocną wycieczką pod bluzgający ogniem wulkan. Czarna perła - wulkaniczna Pantelleria zaprasza do tradycyjnych dammusi z wulkanicznych bloków i do kąpieli w szmaragdowym jeziorze - zwierciadle Wenus, a płaska, daleka Lampeduza - na przecudne plaże i do rezerwatu morskich żółwi...
Ci, którym nie straszne siarkowe wyziewy, których nie przytłoczy czarna pustynia, którym marzy się wulkaniczna tajemnica niech przeznaczą dzień na Etnę, niech wybiorą się na nocną wycieczkę na Stromboli, by obserwować ogniste fontanny. Na Sycylii każdy znajdzie coś dla siebie - ważne, żeby smakować ją powoli...
[tekst pochodzi z https://www.jedziemynasycylie.pl/]
Miasta późnego baroku w dolinie Noto (południowo- wschodnia Sycylia) (K I, II, IV, V /2002)
Osiem miast południowo-wschodniej Sycylii: Caltagirone, Militiello Val di Catania, Katania, Modica, Noto, Palazzolo, Ragusa i Scicli zostało przebudowanych po 1693 r., na miejscu miast zniszczonych w wyniku trzęsienia ziemi. Stanowiły one wspólne przedsięwzięcie, którego udana realizacja charakteryzuje się wysokim poziomem artystycznym i architektonicznym. Miasta zostały wprawdzie zaprojektowane w stylu typowym dla późnego baroku epoki, jednak przedstawiają one znaczącą innowację w dziedzinie urbanistyki oraz budowli miejskich.
>
więcej na whc.unesco.org [EN]
Villa Romana del Casale (K I, II, III /1997)
Willa jest przykładem zagospodarowania obszarów wiejskich w okresie rzymskim, stanowiąc ośrodek wielkiej posiadłości, na której oparta była gospodarka rolna Cesarstwa Zachodniego.
Willa rzymska w Casale, w kształcie pochodzącym z IV w., jest jednym z najbardziej luksusowych przykładów zabytku tego typu. Jest ona szczególnie cenna ze względu na wspaniałe mozaiki zdobiące prawie każdy pokój, które należą do najpiękniejszych mozaik in situ z terenów całego Cesarstwa Rzymskiego.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Strefa archeologiczna w Agrigento (K I, II, III, IV /1997)
Agrigento, założone przez kolonistów greckich w VI w. p.n.e., stało się jednym z głównych miast basenu Morza ¦ródziemnego. Ruiny wspaniałych świątyń doryckich górujących nad miastem antycznym, których znaczna część- położona pod dzisiejszymi polami uprawnymi i sadami pozostała nienaruszona- świadczą o hegemonii i dumie miasta. Poszczególne strefy wykopaliskowe rzucają światło na rozwój miasta hellenistycznego i rzymskiego oraz na praktyki pogrzebowe pierwszych chrześcijan.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Wyspy Liparyjskie (N I /2000)
Wyspy Liparyjskie stanowią rzadko spotykany przykład formacji i niszczenia wysp przez występujące tam nadal procesy wulkaniczne. Badane od XVIII w., dostarczyły one wulkanologii opisy dwóch typów erupcji (Vulcano i Stromboli), w związku z czym- od przeszło 200 lat- zajmują istotne miejsce w kształceniu wulkanologów. Nadal stanowią kluczowe pole do badań nad wulkanologią.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Syrakuzy i skalna nekropolia w Pantalica (K II, III, IV, VI /2005)
Zabytkowy zespół składa się z dwóch odrębnych miejsc, w których zachowały się cenne pozostałości z czasów greckich i rzymskich. Pierwsze to Nekropolia w Pantalica, która mieści ponad 5000 grobów wykutych w skałach w pobliżu kamieniołomów. Większość grobów pochodzi z okresu od XIII do VII w. p.n.e. W pobliżu znajdują się również pochodzące z okresu bizantyjskiego fundamenty Pałacu Książęcego (Anaktóron). Drugie miejsce – starożytne Syrakuzy – mieści pierwotny zalążek miasta Ortygia, założonego przez Greków przybyłych z Koryntu w VIII wieku p.n.e. Z miasta, które Cyceron opisywał jako największe i najpiękniejsze z greckich miast, pozostały fragmenty świątyni Ateny (V w. p.n.e.), później przebudowanej na katedrę, greckiego teatru, rzymskiego amfiteatru i murów obronnych. Zachowało się także wiele śladów burzliwej historii Sycylii, od czasów bizantyjskich po burbońskie, poprzez okresy panowania Arabów, Normanów, Fryderyka II (1197-1250), królów aragońskich i Królestwo Obojga Sycylii. Zabytkowe Syrakuzy stanowią rzadkie świadectwo rozwoju cywilizacji śródziemnomorskiej na przestrzeni trzech tysięcy lat.
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Arab-Norman Palermo and the Cathedral Churches of Cefalú and Monreale (2015)
Located on the northern coast of Sicily, Arab-Norman Palermo includes a series of nine civil and religious structures dating from the era of the Norman kingdom of Sicily (1130-1194): two Pałaces, three churches, a cathedral, a bridge, as well as the cathedrals of Cefalú and Monreale. Collectively, they are an example of a social-cultural syncretism between Western, Islamic and Byzantine cultures on the island which gave rise to new concepts of space, structure and decoration. They also bear testimony to the fruitful coexistence of people of different origins and religions (Muslim, Byzantine, Latin, Jewish, Lombard and French).
>więcej na whc.unesco.org [EN]
Mount Etna (2013)
czynny stratowulkan we Włoszech, na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Jest to obecnie najwyższy i największy w Europie stożek wulkaniczny.
Etna zajmuje powierzchnię co najmniej 1250 km2. Wulkan zaczął powstawać ok. 500 tys. lat temu. Pierwsze wzmianki o erupcjach pochodzą z ok. 1500 roku p.n.e.; szacuje się, że od tamtego czasu do dziś było ponad 200 wybuchów. Aktualna wysokość to ok. 3340 m n.p.m. (z uwagi na aktywność wulkanu wartość ta ulega ciągłym zmianom).
Od 1987 roku część obszarów Etny chroniona jest poprzez Park Regionalny Etna. W 2013 roku wulkan został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
>więcej na whc.unesco.org [EN
Tentative list:
Taormina and Isola Bella (2006) - tentative
Mothia Island and Lilibeo: The Phoenician-Punic Civilization in Italy (2006) - tentative
Copyright © MUWIT.pl
O portalu |
autorzy |
