Beskid Niski

Urok opuszczonych dolin

Wysowa |

Gładyszów |

Dukla |

Barwinek |

Rymanów |

O regionie:

Góry leżące pomiędzy Beskidem Sądeckim (Krynica), a Bieszczadami (dolinami Osławy i Osławicy), Kartografowie spierają się co do dokładnego przebiegu granicy. Turyści nie mają wątpliwości- oba te masywy są tak fascynujące, że przebiegi granic nie mają tu znaczenia. Beskid Niski to przede wszystkim piękne, opuszczone dolinki, naznaczone krwawą historią i wysiedleniami ludności łemkowskiej. W krajobrazie dominują niewysokie, zalesione szczyty, przepiękne ciągi dolin, ślady dawnej bytności człowieka i ... drewniane cerkwie... Beskid Niski sąsiaduje od zachodu z Przełęczą Tylicką, położone są pomiędzy rzeką Białą i rzeką Ropą z jej dopływem Zdynią. Od wschodu zaś doliny Osławy i Osławicy. Od południa- granica polsko słowacka, od północy zaś główna droga między Gorlicami,a Przemyślem.

Podział wg MUWITu:

Góry Grybowskie – między dolinami Kamienicy i Białej,

Hańczowskie Góry Rusztowe między dolinami Białej oraz Ropy i Zdyni

Beskid Gorlicki – między rzeką Białą, a wsiami: Radocyna, Bartne...

Pasmo Magurskie i Dorzecze Górnej Wisłoki >>>

Beskid Dukielski – między dolinami Wisłoki i Taboru,

Pasmo Bukowicy i Kamienia – między dolinami Wisłoka i Osławicy,

Gniazdo Jawornika – między dolinami Jasiołki i Wisłoka,

Pasmo graniczne – na wschód od doliny Bełczy,

Wzgórza Rymanowskie – po obu stronach rzeki Tabor.

Przewodniki 10+:

Wysowa 10+ >>>

Gładyszów 10+ >>>

Dukla 10+ >>>

Barwinek 10+ >>>

Rymanów 10+ >>>

Linkownia:

- www.beskid-niski.pl

Noclegi:

W Beskidzie Niskim królują chatki studenckie (niestety czynne głównie w sezonie letnim). Dla nieco bardzie wymagających: całkiem liczne gospodarstwa agroturystyczne. Niektóre na poziomie prawie hotelowym, inne - jak za starych dobrych czasów" "ja Panu szopę otworzę..." Tu też znajduje się kultowa bacówka w Bartnem, która niestety stała się zwykłym schroniskiem i z kultem nie ma już nic wspólnego.

- Gościniec Banica,
Krzywa-Banica 2,
0 508 352 554, 018 351 00 43,
gościniecbanica@op.pl, www.banica.com.pl

Ochrona Przyrody:

[Parki Narodowe]

Magurski Park Narodowy
Krajobraz parku to typowy krajobraz gór średnich i niskich. Dominują nieodporne skały fliszu karpackiego płaszczowiny Magurskiej. Miejscami wypiętrzone są synkliny twardego, odpornego na erozję piaskowca Magurskiego, tworząc bardzo urozmaicone wychodnie (z najciekawszych: Diabli Kamień pod Foluszem, czy Kornuty nad Bartnem).

[Parki Krajobrazowe]

Jaśliski Park Krajobrazowy
Jaśliski Park Krajobrazowy chroni wschodnią część Beskidu Niskiego - obszaru źródliskowego Jasiołki i Wisłoka. W systemie obszarów chronionych stanowi on łącznik pomiędzy Magurskim Parkiem Narodowym a Ciśniańsko - Wetlińskim Parkiem Krajobrazowym i Bieszczadzkim Parkiem Narodowym.

Warto zobaczyć:

Cmentarz wojenny nr 51 - Rotunda:
Cmentarz z I wojny światowej, usytuowany na szczycie góry Rotunda w Beskidzie Niskim w miejscowości Regietów. Jest jednym z 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Założenie cmentarza zaprojektował Dušan Jurkovič. Pochowano tu 42 żołnierzy austro-węgierskich oraz 12 rosyjskich poległych w lutym i marcu 1915 roku. >>

Cerkiew w Kwiatoniu:
Świątynia jest cerkwią łemkowską typu północno-zachodniego. Uznawana jest za modelowy i najpiękniejszy przykład tego stylu. W 2013 roku wpisana wraz z 15 cerkwiami regionu karpackiego, na listę UNESCO. Cerkiew została wybudowana w drugiej połowie XVII wieku. Za datę budowy często podawany jest rok 1700. Wieża została dostawiona w 1743 roku. Datę tę odszukano na jednej z belek konstrukcji. Może odnosić się ona jednak jedynie do remontu starszej wieży. Jest to najstarsza pewnie datowana wieża cerkwi łemkowskiej. >>

Zyndranowa- prywatny skansen

Jedno z nielicznych muzeów kultury Łemkowskiej znajduje się w Zyndranowej nad rzeką Panną. Dzisiejsze, coraz bogatsze w eksponaty muzeum, prowadzone przez ponad 30 lat przez Fedora Gocza, przechodziło w swej historii różne koleje losu. Usiłując ocalić od zapomnienia kulturę, język, tradycję i wszelkie ocalałe pamiątki powracających na swoje ziemie z wypędzenia Łemków, w 1968 roku Fedor Gocz, z pomocą grona działaczy społecznych, urządził w zabytkowej zagrodzie Izbę pamiątek Kultury Łemkowskiej.

W latach 1945-1946 z terenu Podkarpacia wysiedlono na tereny byłego ZSRR część ludności łemkowskiej. Pozostałych, w 1947 roku, w ramach akcji "Wisła" repatriowano na ziemie zachodnie. Opustoszały gwarne, gęsto zaludnione łemkowskie wioski, rozpoczęło się dewastowanie i grabienie zabytków kultury materialnej Łemków: cerkwi, zagród, kapliczek, cmentarzy, obiektów gospodarczych. Z liczącej 180 zagród Zyndranowej, ocalały nieliczne. Po złagodzeniu stosunku władz PRL do mniejszości łemkowskiej, w latach 1957-1958, niektórzy z wypędzonych powrócili w rodzinne strony i podjęli trud odbudowy normalnego życia. Wśród powracających znalazł się również Teodor Gocz. Wrócił do rodzinnej zagrody – którą zamieszkiwał wiekowy już pradziadek, dawny pisarz gromadzki – Teodor Kukieła (zmarł 17 grudnia 1955 roku). Teodor założył rodzinę i przystąpił do budowy nowego domu, w starym zaś gromadził łemkowskie pamiątki i eksponaty wojenne. Kiedy w 1968 roku rodzina Goczów przeniosła się do nowego domu, w starej "chyży" i stajni znajdowała się już pokaźna kolekcja eksponatów.

Sanktuarium w Jaśliskach

Do I wojny światowej były Jaśliska bardzo znanym miejscem pielgrzymkowym. Przybywali tu miejscowi Polacy i Łemkowie, a także Słowacy oraz Cyganie. Po wojnie na drodze pielgrzymom ze Słowacji stanęły nowe granice państwowe, kult zaczął podupadać.

Cerkiew w typie huculskim

Cerkiew greckokatolicka p.w. św. Michała Archanioła (obecnie kościół rzymskokatolicki) z 1938 r. Budynek powstał na planie krzyża greckiego w stylu huculskim. Konstrukcja zrębowa, częściowo oszalowana, dach kryty blachą. Koło cerkwi stoi dzwonnica z XIX w. konstrukcji słupowej. Wnętrze zdobi rokokowy ołtarz z XVIII w.

Pustelnia św. Jana z Dukli:
Pustelnia św. Jana z Dukli znajduje się na wzgórzu Zaśpit (dawniej zwane Korodół) ok. 1,5 kilometra od miejscowości Trzciana, położonej przy drodze Dukla - Barwinek. Pustelnia założona została w 1769 roku, już po beatyfikacji bł. Jana. Obecna kaplica, wzniesiona z początkiem XX-go wieku jest już trzecią w historii tego miejsca. Już po beatyfikacji w 1769 roku, z fundacji Marii Amalii z Bruhlów Mniszchowej wzniesiono tutaj murowaną kaplicę, która spłonęła jednak w 1883 roku. Jak głosi legenda Marii Amelii, właścicielce Dukli św.Jan objawił się we śnie, polecając jej, wybudować na miejscu swej pustelni kaplicę i tak też się stało. W jej miejsce w 1887 roku z fundacji Cezarego Męcińskiego wzniesiono drewnianą kaplicę. Trzecią, zachowaną do dnia dzisiejszego neogotycką murowaną kaplicę, zbudowano w latach 1906-1908 staraniem gwardiana bernardynów dukielskich Ambrożego Ligasa, według projektu bernardyna o. Kamila Żarnowskiego. Znajdująca sie w niej polichromia przedstawiająca życie bł. Jana, namalowana została przez sanockiego malarza Władysława Lisowskiego